7.15 Machtsbehoud (deel 4)

Donald J. Trump, The Great American Dictator, zorgde voor een passende finale van zijn jarenlange Trump Show, voordat hij met gepaste tegenzin achter de horizon verdween, om in zijn winterpaleis Mar-a-Lago zijn wonden te likken. Dit is het tweede hoofdstuk van een drieluik over de verkiezingen van 2020. De campagne en de verkiezingsdag(en) staan in dit hoofdstuk centraal. De uitkomst is inmiddels genoegzaam bekend. Donald Trump faalde, maar hoe kwam dat?

Trump was in 2016 gekozen door een krappe minderheid en werd in 2020 weggestuurd door een overweldigende meerderheid. Slechts door een minderheid van de bevolking werd hij gezien als hun leider, mede doordat hij zich onveranderlijk vijandig opstelde tegenover de resterende meerderheid. Dat hij niet zou worden herkozen was alleen al om die reden waarschijnlijk, maar weinigen durfden zo’n voorspelling hardop uit te spreken, gezien de verrassende uitkomst in 2016.

In 2016 had iedereen verwacht dat Trump zou verliezen, gezien zijn achterstand in de peilingen. Dit keer verwachtte een meerderheid lange tijd dat hij wederom zou winnen, ondanks zijn achterstand in de peilingen, net als vier jaar eerder. 3 november 2020 werd daardoor toch een spannende verkiezingsdag, of beter gezegd: een verkiezingsweek, want het zou tot en met zaterdag 7 november duren voordat er voldoende per post uitgebrachte stemmen waren geteld om zeker te zijn van de einduitslag.

De sekte van Trump was weliswaar groot, maar bleek niet omvangrijk genoeg voor zijn herverkiezing. Een recordaantal van 81 miljoen kiezers had op 3 november 2020 tegen Trump gestemd, 7 miljoen meer dan het aantal kiezers dat voor hem had gestemd. Waar was het misgegaan? Hij was notabene direct na zijn inauguratie begonnen met zijn ‘Keep America Great’-herverkiezingscampagne, en had sindsdien twee nationale advertentiecampagnes en 150 rallies en fund raisers gehouden.¹

Op 20 juni 2020 was het eigenlijk al fundamenteel misgegaan met de Trump-campagne. Een rally in Tulsa, Oklahoma, had de herstart, ‘the reboot’, moeten worden van zijn herverkiezingscampagne. Het was zijn eerste rally na 4 maanden gedwongen thuiszitten. Zijn laatste rally was op 2 maart geweest en na een korte piek in Trumps populariteit tijdens de eerste coronaweken was die piek verdwenen. Daarmee was ook het momentum verdwenen uit zijn campagne doordat hij geen rallies kon houden. Eindelijk was nu het moment gekomen waarop hij zijn duizenden fans weer eens recht in de ogen zou kunnen kijken om zich te laven aan hun afgoderij.

Vooraf had president Trump tegenover journalisten opgeschept over wat een ‘great night’ zou moeten worden: ‘The event in Oklahoma is unbelievable. The crowds are unbelievable. They haven’t seen anything like it. We will go there now.’ ^{2 en 3}

Volgens The New York Times waren de tijd en de plaats uitgekozen door campagnemanager Brad Parscale. Oklahoma was een Republikeinse staat, die in 2016 met een verschil van 36 procentpunten voor Trump had gekozen en Tulsa had een Republikeinse burgemeester. Parscale zag het helemaal zitten, maar had niet door dat er duizenden nep-inschrijvingen via TikTok waren gedaan.

De timing van de rally had bovendien voor controverse gezorgd. Oorspronkelijk was de rally gepland op 19 juni, ‘Juneteenth’, een bijzondere feestdag ook bekend als Freedom Day, Jubilee Day, Liberation Day en Emancipation Day. Op die dag werd de bevrijding van de Amerikaanse slaven herdacht. De stad Tulsa was als locatie in dat opzicht een extra ongelukkige keuze geweest.

In Tulsa had zich namelijk in 1921, op 31 mei en 1 juni, een gruwelijke massamoord voltrokken, de Tulsa Race Massacre, ook wel genoemd de Tulsa Race Riot. Zo kort na de moord op George Floyd en de talloze Black Lives Matter-protesten zou je de keuze voor de datum en de plaats ook gemakkelijk kunnen zien als een bewuste provocatie.

De aanleiding voor de toenmalige rellen was de beschuldiging door een 17-jarig wit meisje, een liftbediende, dat een 19 jaar oude zwarte schoenpoetser haar zou hebben aangerand in de lift. Een aangekondigde lynchpoging was op een gevecht uitgelopen, waarna een bewapende witte menigte de zwarte wijk Greenwood was binnengedrongen. De meute had naar schatting 75 tot 300 zwarte inwoners vermoord en 1.500 huizen, winkels, kerken en scholen platgebrand.

Een ooggetuigeverslag repte zelfs van vliegtuigen die bommen op de wijk hadden laten vallen. 15.000 zwarten waren dakloos geraakt en 8.000 van hen werden dagenlang geïnterneerd. De rust was pas de volgende dag weergekeerd na de aankomst van The National Guard. Geen enkele witte dader of verantwoordelijke overheidsfunctionaris werd ooit voor zijn rol in de massamoord vervolgd, laat staan gestraft. Een historicus noemde de Tulsa Race Massacre ‘the single largest incident of racial violence in American history.’

In de Amerikaanse geschiedenisboeken was de massamoord in Tulsa onderbelicht. In een recent officieel rapport stond: ‘So hushed was mention of the subject that many pronounced it the final victim of a conspiracy, this a conspiracy of silence.’ ^{4 en 5}  Recentelijk was dit aan het veranderen, mede onder invloed van de Black Lives Matter-beweging en de herdenking van de afschaffing van de slavernij. Overwegend zwarte demonstranten benutten de feestdag om Juneteenth onder de aandacht te brengen, maar zelfs in dat opzicht wilde Trump de credits naar zich toe halen.

De aankondiging van Trumps rally om uitgerekend op Juneteenth naar Tulsa te komen bracht zowel het einde van de slavernij als de massamoord van 1921 weer helemaal terug in het collectieve geheugen. Zelf zei Trump over Juneteenth tegen The Wall Street Journal: ‘I made it famous. I made Juneteenth very famous. It’s actually an important event, it’s an important time. But nobody had heard of it. Very few people have heard of it. Actually, a young African-American Secret Service agent knew what it was. I had political people who had no idea.’ ^{6 en 7}

Maar dit was achterafgepraat. Door alle ophef over de planning had hij zijn rally in Tulsa een dag uit moeten stellen.

Meer dan 1 miljoen mensen zouden willen komen, praatte hij zijn campagnemanager Parscale na. Zijn campagnestaf had naast het stadion een grote ruimte geregeld om de overflow aan te kunnen en dan nog steeds zouden duizenden mensen teleurgesteld moeten worden wegens plaatsgebrek. Het liep echter anders. De opkomst viel tegen en niet zo’n beetje ook.

Volgens de Tulsa Fire Department waren minder dan 6.200 (!) Trump-supporters komen opdagen op 20 juni. Volgens de Trump campagne klopte dat niet en waren er 12.000 mensen door de beveiligingspoortjes gegaan, nog steeds niet voldoende om de 19.000 zitplaatsen van de arena in het BOK Center te vullen. De president keek daardoor uit over duizenden lege stoelen, iets waar hij zeker niet op had gerekend. Trump haatte lege stoelen.

Trump hield zich groot tijdens zijn speech en hij bedankte de mensen die waren gekomen: ‘Thank you, warriors, thank you … You are so lucky I’m president.’ Hij hield zijn sekteleden voor dat als Biden president zou worden dat zij geen wapens meer zouden mogen hebben en niet meer naar de kerk zouden mogen. In een Amerika onder Biden ‘mob rule would be a way of life’. Trump beweerde: ‘Biden is always on the wrong side of history … And you know that. Joe Biden will always let you down.’ Biden was volgens hem ‘controlled by the radical left’. Over de Democraten zei Trump: ‘They will expell anybody who disagrees with them … They call you a racist. They call you a horrible person. They don’t want religion.’ ^{8 en 9}

Het was Trumps vertrouwde manier om in te spelen op de grootste angsten van zijn aanhangers. Zijn woorden gingen er bij hen in als Gods woord in een ouderling.

1 uur en 41 minuten was president Trump aan het woord. Hij schepte op dat hij veel voor de zwarte Amerikanen had gedaan (zonder voorbeelden): ‘I have done more for the black community in four years than Joe Biden had done in 47 years. Racial justice begins with Joe Biden’s retirement from public life.’ Maar Trump zei niets over de dag dat de slavernij was beëindigd en hij zei niets over de Tulsa Race Massacre. Daar zat dit publiek ook niet op te wachten, getuige de tekst op een T-shirt: ‘IT’S OK TO BE WHITE’.

Daags voor de rally had Trump over de coronacrisis tegen een interviewer van Axios gezegd: ‘We have to get back to living our lives. We’re going to have a wild evening tomorrow night at Oklahoma.’ En wild was het. Er was geen of nauwelijks sprake van mondkapjes en social distancing. Trump-medewerkers hadden zelfs de kaartjes van stoelen afgehaald die voor voldoende afstand hadden moeten zorgen, geheel conform Trumps strategie om het virus – door hem ‘kung flu’ genoemd – enerzijds te negeren en anderzijds te beweren dat hij de crisis uitstekend had aangepakt: ‘I saved hundreds of thousands of lives.’

De bijeenkomst was onverantwoord. 6 leden van het naar Tulsa vooruitgestuurde campagneteam, waaronder 2 secret service agenten, testten positief op COVID-19, en de staat Oklahoma maakte op dat moment een piek in besmettingen door. Herman Cain, een prominente Republikeinse politicus en een tegenstander van ‘mask mandates’ zat op een van de voorste rijen tijdens de rally in Tulsa. 9 dagen na de rally werd hij positief getest, waarna hij werd opgenomen in het ziekenhuis.

Op 30 juli overleed Herman Cain aan COVID-19. De 74-jarige co-chair van de groep ‘Black Voices for Trump’ betaalde de hoogste prijs voor zijn lidmaatschap van de Trump-sekte. Hij gaf zijn leven voor Trump.¹⁰ Zelf zei Trump, die net als de meesten geen mondkapje droeg tijdens deze en andere rallies: ‘I don’t feel that I’m in danger. I’ve met a lot of people, a lot of people, and so far here I sit.’ Trumps gevoel van veiligheid was een roekeloze schijnveiligheid. Een paar maanden later kreeg de president zelf COVID-19, wat hij ternauwernood zou overleven.

Donald Trump had de aanbidding van zijn sekte node gemist, zo bleek in Tulsa. In zijn speech preekte hij voor eigen parochie: ‘The choice in 2020 is very simple. Do you want to bow before the left-wing mob or do you want to stand up tall and proud as Americans?’ ^{11 en 12}

Wat echter bleef hangen was een vervelende nasmaak door het zwaar tegenvallende bezoekersaantal. Lege stoelen, een overbodige overflow-ruimte. Dat was de president niet gewend. Volgens Trump waren radicale ‘thugs’ (een handvol vreedzame BLM-demonstranten buiten de arena) en de media (medische experts die waarschuwden voor de risico’s van massale indoor-bijeenkomsten) verantwoordelijk voor het versperren en afschrikken van duizenden supporters. Maar er was meer aan de hand.

De Trump-campagne liet te wensen over. Het momentum was weg. In de peilingen stond Biden ruim voor. Het coronavirus had inmiddels 120.000 doden geëist en was nog lang niet verslagen. En het aantal werklozen was als een raket omhoog geschoten, met als gevolg een werkloosheidspercentage van 13,3%. De Tulsa-rally van 20 juni 2020 markeerde in feite een pijnlijk dieptepunt in Trumps presidentschap en dat was hem aan te zien toen hij die nacht terugkeerde in Washington. Trump oogde niet bepaald ‘tall and proud as American’.

Trumps campagne-reboot was uitgelopen op een valse start. De nachtelijke aankomst van de president in Marine One op het gras van Het Witte Huis na de teleurstellende rally in Tulsa sprak boekdelen. Geslagen blik, gebogen houding, MAGA pet in zijn hand, stropdas los. Zo hadden we Trump nog nooit gezien. Hij oogde als een verslagen bokser, een sore loser. Didn’t look good. Didn’t sound good. Didn’t feel good. Het evenement in Tulsa kreeg bovendien geen goede pers, noch in de media noch op internet. Zoiets als ‘Tulsa’ wilde Trump dan ook niet meer meemaken.

Het vooruitzicht een ‘loser’ te zijn was verschrikkelijk voor Trump. Verliezen van Joe Biden zou voelen als doodgaan, voor hem, voor zijn brand, voor zijn familie en voor zijn hele sekte. Alles wat hij in zijn leven had opgebouwd zou teloor gaan. Gezien zijn stabiele achterstand in de peilingen concludeerde Donald Trump volgens mij al eind juni dat hij de verkiezing nooit zou kunnen winnen als hij zich zou beperken tot legale middelen.

In Deel IV. The Art of the Cult heb ik een aantal keren verwezen naar het boek The Cult of Trump van Steven Hassan. Zijn betoog kwam er op neer dat miljoenen Amerikanen door Donald Trump op een soortgelijke manier waren beïnvloed als waarop normale mensen in alle landen en alle milieu’s in de historie waren gevallen voor bijzonder begaafde sekteleiders, die precies wisten op welke knoppen ze moesten drukken om hun volgers te laten doen wat zij wilden.

De sekte-expert verwees in zijn boek naar sekteleider Jim Jones. Hassan zag in Trump vergelijkbaar gedrag: ‘By promoting the idea of “fake news” and calling journalists who disagree with him “enemies of the people,” he is closing his followers’ minds to disconfirming evidence and arguments. He sounds to me like the notorious cult leader Jim Jones, who, as he was taking his last breaths, told his followers at Jonestown that it was all “the media’s fault – don’t believe them.”’¹³

In november 1978 had Jones in zijn eigen dorp Jonestown, The Peoples Temple, in de jungle van Guyana, zijn volgers bijeengeroepen. Zijn sekte had net een bezoek van een Amerikaanse delegatie met congreslid Leo Ryan achter de rug. Terwijl die delegatie naar het vliegveld werd teruggebracht door zijn medewerkers, met de opdracht de bezoekers te vermoorden voordat zij konden vertrekken, riep hij alle sekteleden bijeen.

Zij zouden gaan uitvoeren wat zij al een keer eerder in een generale repetitie hadden geoefend: een ‘revolutionary suicide’. Afvallige Deborah Layton beschreef die eerdere oefening als volgt: ‘We were given a small glass of red liquid to drink. We all did as we were told. When the time came when we should have dropped dead, Rev. Jones explained that the poison was not real and that we had just been through a loyalty test. He warned us that the time was not far off when it would become necessary for us to die by our own hands.’ ¹⁴

Dit keer was het geen oefening. Sekteleider Jones zei tegen een van zijn medewerkers ‘I have failed’ en ‘all is lost’. Hij ging op het podium staan en beviel zijn discipelen om vruchtensap doordrenkt van cyanide te geven aan hun kinderen en daarna zelf hetzelfde gif op te drinken. Bewakers hadden opdracht gekregen om eventuele vluchtelingen neer te schieten. Toen de Guyanese autoriteiten uren later arriveerden troffen zij de lichamen aan van 912 slachtoffers. De foto’s van het drama werden iconisch.¹⁵

Iconisch werd ook de uitdrukking ‘(don’t) drink the Kool-Aid’, de naam van de vruchtenlimonade, om aan te duiden dat iemand gelooft in een gedoemd of gevaarlijk idee (of daar juist voor wordt gewaarschuwd).

Volgens Steven Hassan hing er een toepasselijke spreuk boven de zetel van Jim Jones: ‘Those who do not remember the past are condemned to repeat it.’¹⁶ De sekte-expert concludeerde: ‘We ignore the lessons of history – of Jonestown and other destructive groups – at our own peril.’ ¹⁷

De vergelijking met Jones leek misschien vergezocht, maar Hassan was niet de enige die overeenkomsten zag tussen Jones en Trump. Exact dezelfde vergelijking werd notabene gemaakt binnen de Trump-sekte zelf. Halverwege 2020 bracht Trumps voormalige fixer Michael Cohen zijn boek Disloyal uit, waarin hij daarover vertelde.

Michael Cohen schreef in zijn boek: ‘If that seems bizarre to you, think about it like being under the spell of a cult leader. I don’t mean that as a cliché or an accusation: I mean literally. How did Jim Jones get his followers in Guyana to drink the poisoned Kool-Aid (actually, it was a cheap knockoff called Flavor Aid) and commit mass suicide? The answer was that Jones took control of the minds of those drawn to him, not all at once but gradually, over time, by luring them into his mind.’ 

En dat was precies hetgeen Trump deed met zijn volgelingen. He took control of the minds of those drawn to him.

Cohen was bovendien niet de enige binnen The Trump Organization die Trump vergeleek met Jones. Cohen schreef zijn boek: ‘’Stop drinking the Kool-Aid,’ we would say to each other at the Trump Organization all the time. The joke wasn’t really a joke, even as we joshed around.’¹⁸

De ironie wil dat Donald Trump dezelfde analogie in de mond had genomen tijdens één van zijn telefonische interviews met Bob Woodward, voor diens boek Rage. De conversatie was door Woodward op tape opgenomen en werd gepubliceerd toen zijn boek uitkwam in het najaar van 2020. In één van die gesprekken had Trump zichzelf een ‘A’ gegeven voor zijn aanpak van het coronavirus.

Tijdens een ander gesprek tussen Woodward en Trump was het onderwerp systemic racism. Trump erkende wel dat er racisme bestond in Amerika, maar volgens hem was het minder dan elders.

Trump: ‘Well, I think there is [racism] everywhere. I think probably less here than most places, or less here than many places.’

Woodward: ‘And do you have any sense that that privilige has isolated and put you in a cave, to a certain extent, as it put me – and I think lots of White, priviliged people – in a cave and that we have to work our way out of it to understand the anger and the pain, particularly, Black people feel in this country? Do you see?’

Trump: ‘No. You, you really drank the Kool-Aid, didn’t you? Just listen to you, wow. No, I don’t feel that at all.’¹⁹

Hier sprak een white, priviliged supremacist in denial, die een gewetensvolle journalist verweet te geloven in een gevaarlijk idee. Maar Woodward had gelijk. Trump zat echter vast in zijn eigen vooroordelen en was totaal niet in staat zich de boosheid en pijn van de zwarte bevolking voor te stellen. No, I don’t feel that at all.

In een interview met CNN-presentator Don Lemon op 10 september 2020 wijdde Michael Cohen desgevraagd verder uit over het sekte-gehalte van The Trump Organization voor 2017 en in Het Witte Huis vanaf 2017.

Lemon: ‘In chapter 8 of your book you talk about this Fox coronavirus mindmeld and you talk about members of the administration just repeating things that aren’t true and you were there as well. Just keep repeating and all of a sudden you start believing it. Tell us how this works. Why do people end up repeating lies for the president and becoming coopted by them. Quite frankly, like you did?’²⁰

Cohen: ‘Unfortunately, the Trump Organization as I’ve described it is very much like a cult. And it’s interesting that he used in the Woodward tape today the word Kool-Aid, which we all know from the Jonestown massacre, which I thought somewhat interesting. Not only is the Trump Organization like a cult, but so is the White House. Anybody that wants to work there, God forbid you say something wrong or that you do something wrong, you’re fired. And that’s exactly why there are so many people coming in and out this administration, and I think he also said it’s a record. He likes records.’

Lemon: ‘Did he think he could outsmart Bob Woodward?’

Cohen: ‘Of course, Donald Trump is the smartest guy at any table he sits at. Just ask him.’

Lemon interviewde Cohen naar aanleiding van de publicatie van het boek van journalist Bob Woodward en de audiotapes van de gesprekken tussen Woodward en Trump die net bekend waren geworden.

Cohen: ‘For the Trump family there are no rules. They live by their own rules. Including in thinking that he could actually get the better of Bob Woodward, sitting down with a tape recorder in front of his mouth and spewing lies that he knows are lies.’²¹

Cohen: ‘It’s very stalinistic if you say something enough times people will begin to believe it. And that’s something that he manages to do. And he’s managed that to do to 38% of this country, his base. They listen to what he says. They accept what he says and then they go and they promote it as if it’s legitimate.’

Lemon: ‘So okay, allright, but why would the entire administration and Congress and republican congressmen and senators, men and women, why would they go along with this? Because it is obvious that he has – for lack of a better term – problems with the truth?’

Cohen: ‘Yes, but he also high jacked the republican party. He’s made it into the Trump party … You may remember the House oversight committee, I said to one of the republican congressmen: “I know what you’re doing and it’s not gonna work.” He says “So what am I doing?” I said: “I know what you’re doing. You’re following the Trump playbook. I know it because I wrote it. And look at what happened to me. So knock it off. Nothing good comes out of it.’

Als voorbeeld gaf Cohen de acties van Bill Barr in Cohens zaak. Barr deed dat volgens Cohen om de simpele reden dat Trump hem die opdracht had gegeven: ‘President Trump told him to do it.’

Lemon: ‘That’s the answer? Because the president told him to do it?’

Cohen: ‘Because he’s a cult leader. And people somehow follow. Why? I don’t know. Why I did it? I had my wife, my daughter, my son continuously telling me: “Stop! We don’t want you to work for him. Quit, you don’t need to work for him. What are you doing? Mike, the things you are doing are morally wrong. You’ve lost your moral compass. Wake up!”’²²

Cult-expert Steven Hassan beschreef in zijn boek hoe Trump veel van dezelfde technieken gebruikte die prominente sekteleiders benutten, en ook qua persoonlijkheid veel overeenkomsten vertoonde. Steven: ‘He has persuaded millions of people to support, believe, and even adore him by exerting control in four overlapping areas: behavior, information, thought, and emotion.’ ²³

Michael Cohen  reflecteerde in zijn boek Disloyal over zijn eigen mentale gesteldheid als sektelid: ‘A significant part of my job description involved dealing with vendors the Boss had decided to rip off. This behavior was part of what constituted “loyalty” to Donald Trump: whatever he wanted done, I would do, no matter how dishonest, or dishonorable … I was given the dirty work because I was willing to get dirt on my hands – and blood if necessary.’²⁴ En dat was precies wat Trump en zijn campagnemedewerkers van Trump deden, ten tijde van een dodelijk coronavirus. Zij kregen bloed aan hun handen en werden in dienst van Trump medeplichtig aan en medeverantwoordelijk voor de dood van honderden eigen sekteleden.

Trumps campagnerallies werden gekenmerkt door een volstrekt gebrek aan passende maatregelen, zoals social distancing, beperking van het aantal bezoekers en mondkapjes. Hij had hen bovendien wijsgemaakt dat het virus een ‘hoax’ was en op Fox News hadden zij continu dezelfde boodschap gehoord (zie vorige hoofdstukken over corona). Trump-rallies waren dodelijke superspreader events en de president wist het. Hij lokte een zeker percentage van zijn meest fanatieke volgers willens en wetens naar een wisse dood, uitsluitend ter meerdere eer en glorie van zijn eigen herverkiezing.

Een supporter die Trumps Kool-Aid had gedronken antwoordde op 13 september 2020 het volgende op de vraag van CNN-journalist Jim Acosta of hij zich zorgen maakte over het feit dat de menigte zo dicht op elkaar zat: ‘I’m not afraid. The good lord takes care of me. If I die, I die! We gotta get this country moving.’ ²⁵

Michael Cohens boek was niet voor niets ‘a warning call to anyone who’s reading the book,’ zei hij in zijn interview met Don Lemon op 10 september. Cohen: ‘Clean your eyes out and see that Donald Trump cares for no one or anything other than himself. So he doesn’t care if your family member dies, as long as it’s not him. He doesn’t care about anything other than himself and his election. And he’s willing to sacrifice your life so that he has four more years.’ ²⁶

De gedacht van de Trump-supporter, ‘if I die, I die’, bleek een dodelijke filosofie voor honderden Trump-aanhangers. ‘The good lord takes care of me’ had hij gezegd. Maar dat was slechts de helft van het verhaal. ‘The good lord’ had de man uitgerust met 5 zintuigen en een gezond verstand, maar ‘cult leader’ Trump had er voor gezorgd dat zijn aanhangers die zintuigen en dat gezonde verstand hadden ingeruild voor zijn leugens over het coronavirus. Maar sekteleider Trump ‘doesn’t care about anything but himself and his election’.

De objectieve cijfers gaven Cohen gelijk. Een wetenschappelijk onderzoek van Stanford University naar 18 campagnerallies van Trump, gehouden in de periode 20 juni (Tulsa) tot en met 30 september 2020, toonde aan dat zijn massa-bijeenkomsten tot minstens 30.000 extra besmettingen en 700 extra coronadoden hadden geleid.²⁷ Dat was een gemiddelde van 39 doden per rally. Aangezien Trump ook na 30 september tot en met de verkiezingsdag op 3 november nog tientallen rallies op dezelfde wijze heeft gehouden, met een korte onderbreking door zijn eigen verblijf in het ziekenhuis, is de volgende conclusie gerechtvaardigd: sekteleider Donald Trump had meer aantoonbaar door hem bewust veroorzaakte dodelijke slachtoffers op zijn geweten in 2020 dan sekteleider Jim Jones in 1978.

Als leider die een eed had gezworen op het beschermen van zijn mensen deed president Trump precies het omgekeerde van wat hij had beloofd. Hij stelde hen door zijn rallies onnodig bloot aan gevaar en bovendien had hij er voor gezorgd dat zijn aanhang het virus aanvankelijk niet serieus nam.

Maar afgezien van de besmetting met het coronavirus was er nog iets anders gaande tijdens de rallies van president Trump. Het overgrote deel van de bezoekers bleef weliswaar leven, maar zij werden op een andere manier vergiftigd, zodat zij op 3 november hun stem op Trump zouden uitbrengen. In Deel III, The Art of Deception, heb ik uitgebreid stilgestaan bij zijn pathologische leugenaarschap, maar tijdens zijn laatste maanden in Het Witte Huis was het aantal leugens exponentieel gegroeid. Hij liet geen rally onbenut om zijn gif te spuien.

Linda Qiu en Michael Shear van The New York Times analyseerden tot in detail een speech van Trump, gehouden in oktober 2020 in Janesville, Wisconsin. Elke bewering kreeg een fact check. Qiu & Shear concludeerden dat president Trump in 90 minuten niet minder dan 131 ‘false and inaccurate statements’ had verweven. Dat zijn de rode passages. Als zijn speech de spreekwoordelijke ‘Kool-Aid/Flavor Aid’ was, waren Trumps leugens de cyanide.²⁸

De allesomvattende vraag was natuurlijk: hoe groot was de kans dat Donald Trump de verkiezingen zou gaan winnen? Mijn antwoord was op 8 juli 2020 al dat die kans nihil was, zie mijn toenmalige voorspelling onder het kopje ‘media’ van deze website.²⁹

In de maanden juni-juli 2020 werd mij duidelijk dat president Trump de verkiezingen, bij gebrek aan goddelijk ingrijpen, zou gaan verliezen. Mijn stellige voorspelling was gerechtvaardigd door een gedegen onderbouwing, die gedurende de maanden daarna met steeds meer gegevens werd bevestigd. Hieronder bespreek ik de belangrijkste factoren: ten eerste de coronacrisis, ten tweede de persoon Joe Biden, ten derde Trumps imago als leider van het land, ten vierde de ontwikkelingen in vier swing states, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania en Arizona (Georgia was later een extra verrassing), en tot slot de foute campagnefilosofie van Trump. De meeste beelden zijn weliswaar ontleend aan uitzendingen van CNN, maar de gebruikte gegevens waren representatief voor de vele peilingen die destijds in Amerika werden gedaan.

Ten eerste werd de zittende president verantwoordelijk gehouden voor en afgerekend op zijn aanpak van de belangrijkste zorg van dat moment: de zorg vanwege het coronavirus. In een peiling in augustus 2020 gaf 68% van de respondenten aan ‘embarrassed’ te zijn door de Amerikaanse aanpak van de coronacrisis. 62% van de Amerikanen vond dat Trump ‘could do better’.

Coronamodellen voorspelden in de zomer ruim 410.000 doden op 1 januari 2021, met de kanttekening dat dit aantal 122.000 lager zou kunnen zijn als 95% van de mensen mondkapjes zou dragen, en in dat geval dus uit zou kunnen komen op 288.000. Het werkelijke aantal coronadoden zou 356.000 bedragen op 1 januari.³⁰ Dat had dus naar schatting 68.000 minder kunnen zijn bij maximaal gebruik van mondkapjes. Trump could have done better indeed.

Uit een andere peiling bleek dat 60% van de Amerikaanse kiezers zich het meeste zorgen maakte over het coronavirus, meer dan over de economie en veel meer dan over criminaliteit. In alle top 10 swing states steeg bovendien het aantal corona-besmettingen tijdens de campagne.³¹ Van de 16 na-oorlogse verkiezingen had de partij die gezien werd als het beste in staat om het top-probleem van dat moment aan te pakken 15 keer het presidentschap gewonnen.

Als dat weer zou gebeuren in 2020 zou Trump verliezen, want slechts 39% achtte hem beter in staat dan Biden om de coronacrisis aan te pakken, tegenover 57% die op dat gebied Biden hoger inschatte. Kortom: Biden ging winnen.

Ondertussen hoopte Trump vurig dat het Amerikaanse volk hem niet af zou rekenen op zijn aanpak van het virus. Trumps claim dat ‘no one will be safe in Biden’s America’ werd door niemand buiten zijn sekte geloofd.

Ten tweede was de persoon Joe Biden een veel gevaarlijker opponent dan Hillary Clinton, om de simpele redenen dat hij meer werd vertrouwd en minder mensen een hekel aan hem hadden. Joe Biden scoorde volgens een CNN/SSRS-peiling in de derde week van juli bij vrouwen in Arizona en Michigan zelfs 13 tot 18 procentpunten beter dan Hillary in dezelfde maand vier jaar eerder. In 2016 ging de race tussen twee kandidaten, Trump en Clinton, die allebei door een groot deel van de bevolking niet werden vertrouwd en aardig gevonden werden. Trump kreeg toen het voordeel van de twijfel.

In 2020 ging de race tussen een president aan de ene kant, die door niemand buiten zijn sekte eerlijk werd gevonden en algemeen werd gewantrouwd, en waar een meerderheid van de bevolking een hekel aan had. Aan de andere kant stond een voormalige vice president die door een meerderheid werd vertrouwd en sympathiek werd gevonden. 53% van de Amerikaanse kiezers dacht negatief over Trump en 50% zei dat er ‘no chance’ was dat zij op hem zouden stemmen.

Bij Biden waren die percentages veel gunstiger, respectievelijk 44% en 37%. Het verschil in de peilingen tussen Biden en Trump was dan ook veel groter dan het verschil vier jaar geleden tussen Clinton en Trump. Kortom: Biden ging winnen.

Ten derde scoorde Trumps leiderschap in zijn rol als president van het land in 2020 steeds slechter, waardoor de waardering voor hem inmiddels op een zodanig dieptepunt was beland dat een herverkiezing er niet in zat als je de Amerikaanse historie mocht geloven. In belangrijke swing states als Arizona en Michigan was zijn ‘disapproval’ score niet alleen hoog als het ging om zijn aanpak van de coronacrisis, maar ook als het ging om zijn aanpak van ‘racial inequality’: 59%.

Een peiling van NBC en The Wall Street Journal liet zien dat zelfs in zijn belangrijkste doelgroep, witte mannen zonder universiteitsdiploma, zijn populariteit drastisch was gedaald sinds 2016.

Het percentage Amerikanen dat vond dat het land ‘on the right track’ was daalde van 40% in februari 2020 naar 19% in juli, een percentage dat in 1980 van president Jimmy Carter een ‘one-term-president’ had gemaakt. Een soortgelijk percentage in 1992 had ook van president George H. Bush een ‘one-term-president’ gemaakt. Hetzelfde lot leek Trump beschoren.

Al sinds mensenheugenis was de verkiezingsrace om een tweede termijn een referendum van de zittende president en met deze percentages was Trumps presidentschap gedoemd. Kortom: Biden ging winnen.

Ten vierde kon worden geconstateerd dat het voor Trump helemaal mis ging in swing states die hij in 2016 had gewonnen en die voor hem essentieel waren, zoals Arizona en Michigan, waar Biden volgens een peiling van CNN/SSRS onder witte Amerikanen met een universiteitsdiploma respectievelijk 15 en 25 procentpunten hoger scoorde dan Trump.

En zelfs Florida zou spannend kunnen worden, met een grote seniorengemeenschap, die relatief zwaar was getroffen door het coronavirus. En het ergste van de coronacrisis moest nog komen. Bij senioren vielen bovendien alle grappen van Trump over Bidens leeftijd verkeerd. Landelijk had Biden onder 65-plussers in juli een voorsprong op Trump van 21 procentpunten, terwijl Trump in 2016 onder die doelgroep zelf een voorsprong op Clinton had gehad van 7 punten.

Afgaande op de peilingen 100 dagen voor de verkiezingen was Bidens voorsprong in de swing states Pennsylvania (8%), Wisconsin (8%) en Arizona (9%) te groot om in te kunnen halen. Dat beloofde weinig goeds voor Trump.

Florida (3%) en North Carolina (4%) waren daarentegen wel haalbaar voor Trump, gezien het geringe verschil, maar die staten zouden hem niet kunnen redden. Kortom: Biden ging winnen.

Op de verkiezingskaart van 2016 die CNN-presentator John King 100 dagen voor de verkiezingen van 2020 liet zien had hij helder aangegeven waar het leeuwendeel van de strijd zich zou afspelen. De staat Georgia had hij niet omcirkeld. Die staat werd toen gezien als een solide rode staat, maar op 3 november bleek dat een historische misvatting.

Tot slot had Donald Trump een foute campagnefilosofie gekozen. Hij richtte zich volledig op zijn eigen achterban, met een record aantal volgepakte rallies in de swing states, waar hij uitsluitend voor eigen parochie stond te preken, soms wel 5 of 6 keer op dezelfde dag. Noot: let op zijn handgebaar, het ‘okay sign’. Ik kom daar in het volgende hoofdstuk op terug.

Goed voor zijn ego, goed voor zijn optimisme en goed voor de opkomst van zijn sekteleden, dat allemaal wel. Maar het voedde ook zijn zelfbedrog en het netto-effect op de Amerikaanse kiezers was averechts. De dagelijkse televisiebeelden van een roekeloze, liegende president hadden een uiterst contraproductieve reactie tot gevolg bij mensen buiten zijn sekte. Dagelijks bewees hij namelijk in hun ogen dat hij de foute man op de foute plek was. Zijn campagnestrategie voedde de boosheid en motivatie van niet-sekteleden om tegen hem te stemmen. De steeds kleiner wordende groep twijfelaars die pas in de laatste weken de knoop doorhakte werd door Trump niet over de streep getrokken, maar juist over de streep weggeduwd.

Vier jaar desinformatie had er voor gezorgd dat slechts 15% van de Republikeinen de normale berichtgeving van de reguliere media vertrouwden, tegenover 75% van de Democraten, die tijdens Trumps presidentschap juist meer vertrouwen in de reguliere media hadden gekregen. Trump deed alsof de coronacrisis bijna over was, maar iedereen buiten zijn sekte wist wel beter. Trump deed dus precies het verkeerde.

Trump gaf in juni-juli twee keer zoveel interviews als Biden, maar het overgrote deel daarvan was uitsluitend aan Fox News. Die kijkers zouden toch al op hem stemmen. Hij deed niets om zijn aanhang uit te breiden. Integendeel. Hij maakte zijn aanhangers boos op de Democraten en motiveerde hen om te gaan stemmen, maar hij maakte tegelijkertijd zijn tegenstanders boos op hem en motiveerde hen daardoor om ook te gaan stemmen, op Biden.

Democraten en twijfelaars waardeerden de behoedzame aanpak van Biden ondertussen steeds meer. Biden volgde de coronarichtlijnen van het CDC. Hij voerde een bescheiden online campagne vanuit zijn basement en droeg altijd een mondkapje. Zijn rallies werden innovatieve drive-in evenementen, waar mensen voldoende afstand hielden en waar luid toeteren het applaudiseren en juichen verving. In een aantal swing states kreeg hij de hulp van Barack Obama, wiens populariteit afstraalde op zijn voormalige vice president.

Biden koos bovendien als eerste in de geschiedenis een zwarte vrouw als runner up, senator Kamala Harris, een dochter van een Indiase moeder en Jamaicaanse vader. Daarmee bestendigde hij de stem van drie belangrijke doelgroepen die Trump van zich had vervreemd: vrouwen, Afro-Americans en immigranten. Naarmate de campagne vorderde liep zijn voorsprong in de peilingen op. Biden had dus in crisistijd een zeer effectieve campagne gevoerd. Trump had daarentegen een foute campagne gevoerd. Kortom: Biden ging winnen.

Met 81 miljoen kiezers zou Joe Biden alle records breken. Er waren in de historie zeker kandidaten geweest die met meer kiesmannen hadden gewonnen, maar nog nooit hadden zoveel mensen hun stem uitgebracht op een presidentskandidaat.

Dat er een record opkomst aan zat te komen tekende zich al in augustus 2020 af. 62% van de Amerikanen gaf aan dat zij ‘extremely interested’ waren in de presidentsverkiezigen, veel meer dan in 2008 (35%), toen Obama werd gekozen, of in 2016 (46%) toen Trump werd gekozen. Dat was zonder meer het Trump-effect, een ‘once-in-a-lifetime’-president, in combinatie met een ‘once-in-a-lifetime’-pandemie. Die enorme interesse zou zich in november vertalen in een ongehoord hoge opkomst, met een recordaantal vroegtijdig uitgebrachte stemmen.

In het hele land stonden wekenlang miljoenen kiezers uren te wachten om hun stem uit te brengen, ondanks de coronarisico’s, terwijl andere kiezers het zekere voor het onzekere namen en per post stemden, meer dan ooit tevoren. Zo graag wilde de meerderheid van Amerika van Trump af. En zo graag wilde een minderheid van Amerika dat hij aan zou blijven. De opkomst werd hoger dan in 100 jaar was gemeten. 66,3% was zelfs hoger dan het record uit 1908, 65,7%. Voor veel Amerikanen waren dit de belangrijkste verkiezingen van hun leven.³²

Het tellen van de stemmen werd een zenuwslopende aangelegenheid die begon op de avond van dinsdag 3 november. Op 4 november, de dag na de verkiezingen, waren nog lang niet alle stemmen geteld. Alles was in theorie nog mogelijk. Pas op zaterdag 7 november werd definitief duidelijk wie de verkiezing had gewonnen. De week leek daardoor eindeloos lang te duren.

Al vrij snel na de sluiting van de stembussen waren in tientallen staten de uitslagen al bekend doordat één van de kandidaten daar een niet meer in te halen voorsprong had. Na een paar uur stond Biden op 205 kiesmannen en Trump op 114. Toen begon het nagelbijten, dat dagenlang zou duren.

Van de overgebleven staten waren Texas en Florida belangrijke prijzen. Zij gingen naar Trump, zoals alom verwacht, maar het zou niet voldoende zijn voor de eindoverwinning. Alle aandacht ging daarom al snel naar vier swing states: Pennsylvania (20 kiesmannen), Michigan (16 kiesmannen), Wisconsin (10 kiesmannen) en Arizona (11 kiesmannen). Nadat ruim de helft van de stemmen was geteld stond Trump in Pennsylvania, Michigan en Wisconsin nog ruim voor, maar in Arizona, een van oudsher rode staat, stond hij achter. Je zou denken: Trump gaat winnen. Maar die eerste indruk was slechts schijn.

Na een paar uur waren de meeste stemmen geteld die in persoon op de verkiezingsdag zelf waren uitgebracht. Maar de grote vraag was: zou Biden met de vroegtijdig in persoon of per post uitgebrachte stemmen zijn achterstand kunnen inhalen? En maakte Trump misschien ook nog kans om Arizona alsnog naar zich toe te halen?

Wisconsin gaf al vrij snel uitsluitsel, en Michigan ook. Volgens zowel CNN als Fox News was Biden in die staten de winnaar. Trumps aanvankelijke voorsprong was in korte tijd als sneeuw voor de zon verdwenen toen de tweede helft van de stemmen werd geteld.

Ondertussen hadden nog een paar andere staten hun resultaten bekend gemaakt, waardoor er na een lange nacht nog maar een paar staten overbleven, en dat zou nog enige tijd duren. Biden stond op 253 kiesmannen en had er nog maar 17 nodig om de vereiste meerderheid van 270 kiesmannen te bereiken.

Joe Biden had uitzicht op meerdere scenario’s die hem de winst zouden kunnen bezorgen. Als Pennsylvania, de staat waar hij in het plaatsje Scranton was geboren, zijn kant op zou gaan had hij de buit al binnen. Als dat niet gebeurde zou een combinatie van Arizona met Nevada of Georgia hem ook president kunnen maken. Hij had zogezegd meerdere ‘paths to victory’.

Trump daarentegen had nog maar 213 kiesmannen verzameld en moest dus in meerdere van de overgebleven staten de winst binnenhalen om president te worden. Hij had ze vrijwel allemaal nodig. Nevada, Arizona, Georgia, North Carolina en Pennsylvania konden nog voor verrassingen zorgen.

Daardoor was de schok enorm in Het Witte Huis toen notabene Fox News als eerste, midden in de verkiezingsnacht, Arizona toebedeelde aan Biden! Nog lang niet alle stemmen waren daar geteld, maar Arnon Mishkin, hoofd van de verkiezingsafdeling van Fox, was er zeker van dat Trump te ver achter stond om Biden nog te kunnen achterhalen. Trump was woedend dat zijn eigen propagandazender zijn plannen doorkruiste. Hij was namelijk van plan vroegtijdig de overwinning op te eisen, maar nu Arizona van tafel was kon dat niet meer op een geloofwaardige manier. Zijn kiezers volgden de verkiezingen namelijk allemaal via Fox.

Zijn team belde Fox in paniek op om de zender van gedachten te doen veranderen, maar Mishkin was onvermurwbaar. Misschien zal ooit blijken dat de Murdoch-familie het groene licht had gegeven om Trump te onttronen. Ik kan mij niet voorstellen dat Mishkin zo’n belangrijke beslissing zou kunnen nemen zonder de rugdekking van Rupert Murdoch en diens zoon. Bovendien is het niet ondenkbaar dat Murdoch van Trump af wilde.

Om 00:44 uur in de verkiezingsnacht kwam Joe Biden als eerste kandidaat in de lucht om voor de televisiecamera’s zijn vertrouwen in de einduitslag uit te spreken. Hij drukte zijn aanhangers op het hart dat iedereen geduld moest bewaren, want het kon nog wel even duren voordat alle stemmen zouden zijn geteld. Bidens vroege optreden was de tweede onverwachte actie die nacht, wat Trump dwong tot een reactie. Onmiddellijk stuurde hij een tweet de wereld in, waarin hij de Democraten beschuldigde: ‘they are trying to STEAL the Election’.

Anderhalf uur later verscheen president Trump zelf voor de camera’s, in het gezelschap van medewerkers en vrienden in Het Witte Huis, waarmee hij van plan was geweest een prematuur overwinningsfeestje te vieren. Dat plan ging niet door, maar hij claimde wel de overwinning: ‘Frankly, we DID win the election.’ Op Twitter deed hij die nacht opnieuw zijn beklag.

Het moet inderdaad frusterend voor president Trump zijn geweest om de aanvankelijk roodgekleurde getallen in de swing states langzaam van kleur te zien veranderen. Zie hoe zijn voorsprong in Georgia en Pennsylvania gestaag kromp, terwijl Bidens voorsprong in Nevada steeg. Van het onderstaande vijftal staten ging North Carolina overtuigend naar Trump, maar de rest werd akelig spannend.

Alle ogen waren gericht op Pennsylvania, dat gezien werd als de hoofdprijs onder de swing states. Trump moest en zou die staat winnen om kans te maken op de eindoverwinning.

Op een gegeven moment moesten er nog 550.000 stemmen worden geteld in Pennsylvania. Doordat Trump er een voorsprong had moest ongeveer 60% van de resterende stemmen naar Biden gaan om Biden direct president te maken. Uit eerder onderzoek was gebleken dat 61% van de Biden-stemmers in Pennsylvania hun stem vóór 3 november hadden uitgebracht, in persoon of via de post. De staat zou dus inderdaad alsnog door Biden kunnen worden gewonnen.

Als klap op de vuurpijl kwam Georgia ineens om de hoek kijken als onverwachte swing state. Decennialang hadden Republikeinen daar gewonnen. Als Georgia naar Biden zou gaan zou Trump alle resterende staten moeten winnen en dat was onwaarschijnlijk. Georgia moest en zou door Trump gewonnen worden.

Trump behield zijn voorsprong in Georgia totdat er 98% van de stemmen was geteld. Hij stond op dat moment een krappe 9.525 stemmen voor. Maar er moesten nog ongeveer 50.000 stemmen worden geteld, dus alles was nog mogelijk. Een ruime meerderheid van die resterende stemmen zou naar Biden gaan, dus zelfs in Georgia maakte Biden nog kans om te winnen. Een horror-scenario voor Trump begon zich af te tekenen.

De ontwikkelingen noopten president Trump tot een volgende actie. Hij riep de staten waar hij voorstond op om te stoppen met het tellen van de stemmen. Dat was natuurlijk een belachelijke eis. Het was alsof je een kwartier voor het einde van een voetbalwedstrijd van de scheidsrechter eist om af te fluiten omdat je op dat moment voorstaat.

Trump deed zijn oproep met tweets om 7:12 uur en om 9:12 uur in de ochtend van donderdag 5 november, en opnieuw om 2:12 uur in de middag. Zijn sekteleden begrepen de bedoeling en togen naar de kantoren in hun staat waar geteld werd, om de tekst van de sekteleider op luide toon te herhalen.

En zo kon het gebeuren dat de televisiezender Al Jazeera vanuit het Midden-Oosten nu eens geen verslag deed van een verkiezing in een Arabische dictatuur, waarvan de uitslag betwist werd door de lokale dictator, maar van een betwiste verkiezing met een Amerikaanse dictator in de hoofdrol.³³

Trumps tegenstanders gingen de straat op om er voor te zorgen dat elke stem zou worden geteld. Trumps aanhangers wilden datzelfde uitsluitend in Arizona, waar hun leider achterstond. Daar moest dus vooral worden doorgeteld.

Terwijl in New York City en andere steden massaal werd gedemonstreerd tegen ingrijpen in het verkiezingsproces door de president en zijn manschappen steeg de spanning in Arizona, Georgia en Pennsylvania. Nevada ging naar Biden, zoveel was wel duidelijk. Maar die kiesmannen waren niet doorslaggevend voor de einduitslag.³⁴

De voorsprong van Trump in Georgia daalde van 2.497 eerst naar 1.902, vervolgens naar 1.709 en kromp verder naar 665, en nog waren niet alle stemmen geteld. Trump dreigde Georgia te gaan verliezen. En in Pennsylvania was zijn voorsprong gedaald van 50.671 naar 18.229. Een doemscenario voor de sekte van Trump leek bewaarheid te worden.

Trump bleek het tij onmogelijk te kunnen keren. Na een paar dagen tellen had Biden zowel in Georgia als in Pennsylvania als in Nevada als in Arizona een voorsprong die voldoende was voor de eindoverwinning, en zelfs bestand bleek tegen meerdere hertellingen.

Joe Biden had niet alleen de fameuze ‘Blue Wall’ hersteld (Wisconsin, Michigan, Pennsylvania), maar hij had zich ook nog de rode bolwerken Arizona en Georgia toegeëigend, waardoor het allemaal extra pijn deed in het Republikeinse kamp. De kaart van Amerika zag er ineens schrikbarend blauw uit. En toen kwam het eindoordeel ineens uit de lucht vallen als de valbijl van een guillotine.

Op zaterdag 7 november sprak CNN’s Wolf Blitzer het verlossende woord.

BREAKING NEWS: ‘After four long tense days we’ve reached a historic moment in this election. We can now project the winner of the presidential race. CNN projects Joseph R. Biden Jr. is elected the 46^th president of the United States – winning the White House and denying president Trump a second term. We’re able to make this projections because CNN projects Biden wins Pennsylvania. The former vice president, in his third run for the highest office, pulling off a rare defeat of a sitting Commander in Chief. With this victory Kamala Harris is set to become the first woman and the first person of color to be the vice president.’³⁵

Hier werd historie geschreven.

In de CNN-studio reageerde men opgelucht, terwijl overal in de straten van Amerika Biden-aanhangers de straat opgingen om het nieuws te vieren. Spontane volksfeesten braken uit, ook in Washington zelf, bijvoorbeeld bij hetzelfde kerkje waar Trump in de zomer zijn beruchte foto met een bijbel in zijn hand had genomen. Een feestvierder in Philadelphia had het treffend verwoord: ‘We grabbed him by the ballot.’

Terwijl Joe Biden en Kamala Harris hun overwinningsspeeches uitspraken reageerde Van Jones, een Afro-American politieke commentator en bestseller-auteur, emotioneel op de ontknoping. Zijn woorden geef ik hier in zijn geheel weer, omdat hij volgens mij de gevoelens onder grote groepen Amerikaanse minderheden treffend verwoordde – de minderheden die het onder Trump zwaar te verduren hadden gehad.

Jones: ‘It’s easier to be a parent this morning. It’s easier to be a dad. It’s easier to tell your kids: character matters. It matters. Telling the truth matters. Being a good person matters.

And it’s easier for a whole lot of people, if you are a muslim in this country you don’t have to worry that the president doesn’t want you here.

If you’re an immigrant, you don’t have to worry that the president is going to be happy to have babies stashed away or send Dreamers back for no reason.

It’s a vindication for a lot of people who have really suffered. You know, I can’t breathe, that wasn’t just George Floyd. A lot of people that felt they couldn’t breathe.

Every day you’re waking up and you get these tweets and you go into the store and people who have been afraid to show their racism get nastier and nastier to you.

You worry about your kids and you worry about your sister and kids just go to Walmark and get back into the car without someone saying something to her. And you spend so much of your life energy just trying to hold it together. And this is a big deal for us just to get some peace and have a chance for a reset.

And the character of the country matters. And being a good man matters. I just want my sons to look at this, you know, doing things the cheap way, and get away with stuff – it comes back around, it comes back around. And it’s a good day for this country.’

Van Jones voegde er aan toe: ‘I’m sorry for the people who lost. For them it’s not a good day. But for a whole lotta people it’s a good day.’

Voor ‘the people who lost’ was het inderdaad ‘not a good day’. De sekte van Trump was overvallen, boos en teleurgesteld. Hun was de winst beloofd. Zij wisten zeker dat Trump een tweede termijn zou krijgen en voelden zich bestolen. Op Fox News spoorde Laura Hannigan haar miljoenen trouwe kijkers aan zich te troosten met de vele overwinningen van Trump: ‘To all the patriots: stand tall and be proud.’

Maar de gifbeker was nog lang niet geleegd. De dag na de verkiezingen had het land het record van nieuwe coronabesmettingen gebroken: op 4 november testten 102.591 Amerikanen positief. Een meerderheid van hen bevond zich in de staten die vier jaar eerder op Trump hadden gestemd.³⁶ Ondertussen werd ook nog bekend dat Mark Meadows, Trumps Chief of Staff positief was getest op het coronavirus. Dat kon er ook nog wel bij. Het was alsof God de Republikeinen duidelijk wilde maken dat ze toch echt een andere president nodig hadden en dat zij zich moesten bevrijden van hun sekteleider. En wel zo snel mogelijk. Maar die boodschap was aan de sekte zelf niet besteed.

En hoe was ondertussen de reactie van Trump zelf? Zou hij de strijd opgeven? Zou hij Biden opbellen om hem te feliciteren met zijn overwinning, een gewoonte die nu al honderden jaren een goed gebruik was in de Amerikaanse democratie? Nee, Trump deed niets van dat alles. Wat deed hij dan wél?

Ontkennen. Twitteren. Doorvechten.

En golfen.

Donald Trump zat voor de verandering eens niet voor de televisie toen zijn verlies bekend werd gemaakt door CNN. Hij had de bui al zien hangen en was Het Witte Huis ontvlucht om te gaan golfen op zijn eigen golf court in Virginia, vertelde verslaggever Jim Acosta.

Dat riep de vraag op waarom Trump op zo’n belangrijk moment was gaan golfen. U bent misschien vergeten wat Donald Trump had geschreven (of laten optekenen) in zijn boek The Art of the Comeback in 1997. Ik neem het u niet kwalijk en pak het boek er even bij. ‘Play golf’ was zijn eerste tip destijds. Golfen was nu meer nodig dan ooit tevoren.³⁷

President Donald Trump ging op 7 november 2020 naar de golfbaan om te relaxen, zich te concentreren, en om met zijn mensen (buiten ieders gehoorsafstand) nieuwe ideeën te bedenken en zijn volgende stappen te bespreken teneinde te voorkomen dat Joe Biden daadwerkelijk op 20 januari zou worden ingezworen als 46^ste president van de Verenigde Staten. Dat mocht natuurlijk nooit gebeuren. Maar met wie ging Trump die mission impossible-klus klaren?

Daar had Donald Trump in 1997 ook al een tip over gegeven in zijn boek:

Comeback Tip #7. ‘WORK WITH PEOPLE YOU LIKE.’ In dit geval: Rudy Giuliani en Roger Stone. Trump had al in juli een aantal plannen in de week gelegd voor het waarschijnlijke geval dat hij de verkiezingen zou verliezen. Daarover meer in het volgende hoofdstuk.

Maar Trump stond toch altijd bekend om zijn ‘positive thinking’? Niet helemaal.

Comeback Tip #3 luidde: ‘BE PARANOID. I have noticed over the years that people who are guarded or, to put it more coldly, slightly paranoid, end up being the most succesful. Let some paranoia reign! You’ve got to realize that you have something other people want. Don’t let them take it away.’

Nu we toch bezig zijn, onthoud dan ook nog even Trumps eigen woorden uit 1997.

Comeback Tip #9. ‘GET EVEN. During the bad times, I learned who was loyal and who wasn’t. I believe in an eye for an eye. A couple who betrayed me need my help now, and I am screwing them against the wall! I am doing a number and I’m having so much fun.’

Trump haalde zijn plezier uit het nemen van wraak. Amerika hield zijn adem in, in afwachting van Trumps wraak na de verloren verkiezing. Die wraak bracht de Amerikaanse democratie naar de rand van de afgrond. Het laatste hoofdstuk, afgezien van de Epiloog, is volledig gewijd aan de fatale finale van dit epos, die plaatsvond op 6 januari 2021. Op die dag speelde Trump zijn laatste en beslissende hole.