1.15 Auric Goldfinger

Biograaf Timothy O’Brien: ‘What’s your favorite Bond movie?’

Donald Trump: ‘Goldfinger.’ ¹

Het is goed mogelijk dat de 18-jarige Donald Trump de film Goldfinger voor het eerst heeft gezien tijdens of vlak na de première op 21 december 1964 in het DeMille Theatre in Manhattan. Ik kan mij goed voorstellen hoeveel indruk die film op hem heeft gemaakt. Toen ik zelf in mijn tienerjaren (ik ben geboren in 1958) naar een nieuwe Bondfilm ging, identificeerde ik mij altijd met James Bond, zoals de meeste jongens deden. En als ik daarna naar huis liep voelde ik mij een paar uur als een geheim agent, wachtend bij elke hoek met mijn  rechterhand omhoog gericht alsof ik een pistool in mijn hand had. De jonge Donald identificeerde zich echter niet met the good guy. O’Brien vroeg hem: “Do you ever think of yourself as Bond-like?” Trump antwoordde: “A lot of people do, I don’t. Other people do.” ² Trump identificeerde zich met the bad guy, superschurk Auric Goldfinger, iets wat hij later in zijn leven wel vaker zou doen. Trump: ‘I thought Goldfinger was just a great character. To me he was the best of all the characters. Semi-believable.’ Toegegeven, Auric Goldfinger was de beste schurk van alle Bondfilms. De vraag die mij bezighield was: was Goldfinger één van Trumps bewuste of onbewuste rolmodellen?

Trump was al van jongs af aan een groot filmliefhebber. Een aantal rolmodellen van Donald Trump is rechtstreeks afkomstig uit films en televisieprogramma’s. Biograaf O’Brien: ‘Generally what he likes to do is sit at home, eat cheeseburgers and watch movies.’ ³ Donald was 18 jaar oud toen Goldfinger, de derde film uit de toen nog jonge Bond-filmreeks, uitkwam. De eerste twee films, Dr. No en From Russia With Love, hadden al een schare fans gecreëerd, die reikhalzend hadden uitgekeken naar deel 3. Goldfinger werd de best bezochte film van het jaar 1964. In Amerika werden 50 miljoen kaartjes verkocht⁴. Alles klopte. Het verhaal, de muziek (van John Barry, gezongen door Shirley Bassey), de held (Sean Connery), de auto (Aston Martin met gadgets), de Bond girls (met dubbelzinnige namen zoals Pussy Galore) en de schurk (Auric Goldfinger). Goldfinger werd gespeeld door de Duitse acteur Gert Fröbe, die was gecast omdat hij indruk had gemaakt op regisseur Guy Hamilton als de kindermoordenaar in de Duitse versie van The Pledge. Hij bleek op de set geen woord Engels te kunnen spreken, maar werd perfect in het Engels nagesynchroniseerd, met een licht Duits accent. Apart, want volgens het filmscript was Goldfinger een Brit.

Waarom vond Trump Auric Goldfinger ‘the best of all the characters’? Een essentiëel aspect van het rolmodeleffect is dat degene die jou inspireert, een paar herkenningspunten moet hebben, zodat je je er mee kunt identificeren. In superschurk Auric Goldfinger herkende Donald een oudere, geslaagde versie van zichzelf. Goldfinger was rijk, machtig, gevaarlijk en de baas. Dat wilde Trump ook. Zo wilde hij worden. Zo wilde hij zijn. En zo wérd hij ook.

Tijdens elke scène met Auric Goldfinger is het net alsof je zit te kijken naar Donald Trump. Alsof het script van de film door Trumps spiegelneuronen op jonge leeftijd in zijn software was gekopieerd, om daarna onbewust door hem te worden nagespeeld.

Het intro van Goldfinger is vergezeld van de verleidelijke stem van Shirley Bassey: ‘Goldfinger. He’s the man, the man with the Midas touch.’⁵. Het doet mij denken aan Trumps uitspraak: ‘I had a string [of deals] and I think it was Business Week, and they had this great story: Everything he touches turns to gold.’ (TrumpNation, p127) In 2011 bracht hij (met een co-auteur) zelfs een boek uit met de titel Midas Touch. Maar als Bassey zingt ‘A spider’s touch. Such a cold finger beckons you to enter his web of sin. But don’t go in’ denk ik vooral aan het boek Golden Handcuffs, over de vrouwen die Trumps ‘web of sin’ hebben betreden.

Een verschil tussen Auric Goldfinger en James Bond is dat de mooie vrouwen zich weliswaar meer tot Bond aangetrokken voelen, maar tot Goldfingers hofhouding behoren, net zoals Trump het ook graag heeft. Als ik Goldfingers vrouwelijke rechterhand zie, gespeeld door Honor Blackman, denk ik aan Kellyanne Conway, Trumps vrouwelijke discipel die de term ‘alternative facts’ heeft geïntroduceerd. In de film staat zij haar baas overigens niet toe handtastelijk te worden. Uiteindelijk valt Honor Blackmans personage voor de charmes van Bond en saboteert zij Goldfingers plan, net zoals sommige medewerkers van Trump zich uiteindelijk tegen hem hebben gekeerd (Conway niet, haar man wel). De film is overigens net als de hele Bondreeks doordrenkt van seksisme, dat in de huidige #MeToo-tijd niet meer zou kunnen. Blackmans personage heet  bijvoorbeeld Pussy Galore. Een ander voorbeeld: Bond geeft zijn masseuse een tik op de billen als hij haar wegstuurt met de woorden ‘man-talk’, omdat hij even alleen wil praten met CIA-agent Felix Sleiter. Het doet mij denken aan Trumps eigen seksisme: ‘Grab them by the pussy’ en ‘lockerroom-talk’.

Bassey zong ook over Goldfinger: ‘He loves only gold. Only gold. He loves only gold.’ Die overeenkomst met Trump ligt voor de hand: de liefde voor goud of alles wat die kleur heeft. Rolmodel Goldfinger zegt in de film: ‘This is gold, Mister Bond. All my life I’ve been in love with its colour, its brilliance, its divine heaviness.’  Wie de film nog eens goed bekijkt ziet ook een andere overeenkomst: Auric Goldfinger zet op al zijn bezittingen zijn naam in grote goudkleurige letters. Dat zou Trump later ook doen, zoals de gouden letters TRUMP op zijn privé-jet, naar het voorbeeld van Goldfingers privé-jet met AURIC ENTERPRISES. De kranen, stoelriemgespen en interieurafwerking in Trumps Boeing 757 zijn overigens ook van goudkleurig metaal, net zoals hij op 18-jarige leeftijd had gezien in Goldfingers vliegtuig. Anthony Senecal, die 25 jaar lang de persoonlijke butler van Trump is geweest en tegenwoordig antiek verkoopt in West Palm Beach, werd kortgeleden gevraagd: ‘How do you describe his taste?’ Senecal hoefde niet lang na te denken: ‘Gold. He likes gold’.

Op Goldfingers fabriek in Genève staat natuurlijk ook met grote letters AURIC ENTERPRISES. Voor de buitenwereld is hij in de film een legitiem handelaar in juwelen en edelmetalen, als dekmantel voor de goudsmokkel. Wat ik was vergeten, sinds de laatste keer dat ik de film had gezien, was dat Goldfingers dekmantel in Kentucky een hengstenfokkerij was, met de naam AURIC STUDS. Zelfs hierin ligt een parallel met Trump, die korte tijd in 1988 een racepaard heeft gehad. Niet dat dieren hem interesseerden, maar toen zijn manager hem vertelde over een raspaard met de potentie om de legendarische Kentucky Derby te winnen, kocht hij het raspaard als investering. Het dier heette Alibi, maar Donald J. Trump stond er op dat die naam werd veranderd in… DJ TRUMP (ik verzin dit niet).  Normaliter is het not done om de naam van een paard te veranderen, maar Trump heeft zich nooit aan goede gewoontes gehouden. Nadat het paard door zijn constante aandringen was overtraind en een virus had opgelopen kon het nauwelijks meer lopen en heeft Trump het dier weer verkocht.⁷

In twee scènes met Goldfinger staat zijn onbedwingbare neiging tot valsspelen centraal. Eerst bij het pokeren, geholpen door door zijn assistente Jill Masterson, die vanuit een hotelkamer met een verrekijker de kaarten van zijn tegenstander bekijkt. Bond ontdekt het bedrog, zorgt dat Goldfinger verliest, en vraagt aan Jill: ‘Tell me, Jill. Why does he do it?’ Haar antwoord, ‘He likes to win’, herinnert mij aan de woorden van Trumps NYMA-coach Dobias: ‘He’d do anything to win… and I mean anything.’ Tot op de dag van vandaag kan iedereen die met Donald Trump golf speelt daar getuige van zijn. Niet voor niets noemde auteur en golfkenner Rick Reilly zijn boek Commander in Cheat.⁸ De timing van film en golf is interessant. Trump studeerde vanaf september 1964 op Fordham University in The Bronx. In december 1964 beleefde de film Goldfinger zijn premiere in New York en in diezelfde periode stapte Trump over van baseball en American football naar golf ⁹. Ik vermoed dat Goldfinger Trumps eerste golf-rolmodel was.

Suzann Petterson, LPGA-golfspeler, zei eens over Trump: ‘He cheats like hell.’ ¹⁰ In de film slaat Auric Goldfinger zijn bal ver weg in het struikgewas, waarna zijn Koreaanse caddy/bodyguard Oddjob hem stiekem voorziet van een nieuwe bal op een betere plek. James Bond speelt echter nog slimmer vals dan zijn tegenstander, waardoor Goldfinger opnieuw verliest, net als bij de eerdere pokerscène. Na afloop staan de kemphanen samen bij Goldfingers Rolls Royce. Goldfinger merkt chagrijnig op dat Bond hem niet nog een keer moet dwarszitten: ‘Many people have tried to involve themselves in my affairs. Unsuccessfully.’ Om Goldfingers dreigement te onderstrepen werpt Oddjob in een iconische scène zijn bolhoed, voorzien van een vlijmscherpe stalen rand, naar een standbeeld, waarna het stenen hoofd, gescheiden van de romp, op de grond valt.

Bond zegt: ‘Remarkable. But what does the club secretary have to say?’

Goldfinger antwoordt: ‘Oh, nothing, Mister Bond. I own the club.’

Is het toeval dat Trump na het uitkomen van de film niet alleen op golf overstapte, maar later ook eigenaar werd van tientallen golfclubs, waar hij naar hartelust kon valsspelen? Voor Donald was Auric Goldfinger, ‘the best of all the characters’, volgens mij een lichtend voorbeeld in meerdere opzichten. Trump: ‘Owning a great golf course gives you great power.’¹¹

De scène die Auric Goldfinger bij de kijker introduceert (Goldfinger loopt de trap af naar het zwembad) bevat tegelijkertijd een aantal stereotypische 007-elementen: een luxe, exotische locatie (het Fontainebleau-hotel aan Miami Beach, Florida), tientallen mooie vrouwen in bikini’s aan het zwembad, waarbij Goldfinger af komt dalen op een trap, en de CIA (agent Felix Sleiter) als Bonds Amerikaanse bondgenoot in de strijd tegen Goldfinger. Die eerste beelden  roepen associaties op met het Trump International Beach Resort op Miami Beach, zijn Miss Universe-schoonheidswedstrijden en zijn wantrouwen ten opzichte van de CIA.

Het zijn toevallige overeenkomsten. Intrigerender is Trumps beroemde afdaling op de roltrap in Trump Tower, voordat hij zijn kandidatuur voor het presidentschap aankondigde. De binnenkant van Fort Knox, waar de goudvoorraad van de Verenigde Staten wordt bewaard, wordt in het filmscript beschreven als een ‘four-story tall cathedral of gold. Stairs lead down from each level.’ ¹² Auric Goldfinger kijkt er met begerige blik naar de enorme voorraad opgestapelde goudstaven.

Niet verrassend dus dat de lobby van Trump Tower dezelfde look and feel heeft als de filmversie van Fort Knox en dat Trump zijn eigen TRUMP-‘goudstaven’ liet fabriceren (van chocola in een goudverpakking). Goud is natuurlijk het centrale thema van de hele film, maar ook in het leven van Trump. Volgens biograaf O’Brien is Trumps liefde voor goud de weerslag van de behoefte om rijkdom en macht uit te stralen. Zelfs zijn haar heeft om die reden een gouden glans, als een soort halo.¹³  Eenmaal president liet Trump de rode gordijnen in The Oval Office vervangen door goudkleurige gordijnen en hij liet een gouden munt drukken met zijn eigen zij-aanzicht er op. De gebruikelijke tekst op zo’n presidentiële munt is ‘e pluribus unum’, wat betekent ‘out of many, one’. Die tekst had Trump laten vervangen door ‘Make America great again’. Zijn naam staat er drie keer op, in plaats van de gebruikelijke één keer, zijn munt is dikker dan gebruikelijk en, voor de goede verstaander, het hoofd van de adelaar op de munt kijkt niet naar links (zoals op het presidentiële zegel) maar naar rechts (ook dit verzin ik niet, maar ik heb het nog niet met eigen ogen kunnen controleren). Een medewerker van het Witte Huis noemde de munt ‘very gold’.¹⁴

Van Goldfinger is ooit een action figure op de markt gebracht, met een goudstaaf in zijn hand. Dat beeld zit niet in de film, maar het zou mij niets verbazen als Trump een exemplaar van de pop in zijn bezit heeft. Toen APMEX, een handelaar in kostbare metalen, in 2011 aan Donald Trump voorstelde de huur van de 50^ste verdieping van diens wolkenkrabber op Wall Street te betalen in baar goud accepteerde Trump de drie 24-karaat-goudstaven ter waarde van $200.000 met zichtbaar genoegen. Het had zo in de film gekund, vlak na het moment dat James Bond een baar goud voor Goldfingers voeten laat vallen. In de film echter raapt Goldfinger de goudstaaf niet op.¹⁵

Voor Donald was Auric Goldfinger ‘the best of all the characters. Semi-believable’. Het lijkt er op dat Trumps onderbewustzijn zelfs de ongeloofwaardige elementen uit de film een plek in zijn leven heeft gegeven. Eerste voorbeeld. Goldfinger heeft een Koreaanse bodyguard genaamd Oddboy, maar vindt hem als caddy niet zo goed: ‘Golf is not yet the national game of Korea, eh?’ Goldfingers masterplan is het laten ontploffen van een atoombom van Chinese makelij in Fort Knox, waardoor zijn eigen goudvoorraad in waarde zou stijgen.  Dat er een paar duizend mensen voor moeten sterven wuift hij weg: ‘American motorists kill that many every two years’ (Trump maakte tijdens de coronacrisis een soortgelijke vergelijking tussen coronadoden en slachtoffers van de griep en in het verkeer). Bij deze combinatie van ‘semi-believable’-ingrediënten denk ik aan Trumps surrealistische relatie met de meedogenloze Noord-Koreaanse Kim Jong- Un met zijn atoombom, gesteund door China. Hij zag de toeristische golf resorts aan de Noord-Koreaanse kust al helemaal voor zich.

Tweede voorbeeld. Goldfinger heeft bij de voorbereidingen van zijn ‘Operation Grand Slam’ de financiële hulp ingeroepen van de Amerikaanse maffia. Iedere maffiabaas heeft hem $1 miljoen geleend om de operatie mogelijk te maken (Trump was ook niet vies van discutabele financieringsbronnen). De scène waarin Goldfinger zijn plan uitlegt aan zijn collega-criminelen roept bij mij associaties op met Trump en zijn collega-dictators, zoals Poetin en Erdogan. Goldfinger zegt in de film: ‘This is my bank. The gold depository at Fort Knox, gentlemen. Man has climbed Mount Everest. Gone to the bottom of the ocean. He has fired rockets to the moon. Split the atom. Achieved miracles in every field of human endeavor – except crime!’ In de wereld van James Bond neemt 007 het altijd op tegen een superschurk die de wereldheerschappij nastreeft. In de echte wereld is Donald Trump die superschurk.

Derde voorbeeld. Als Trump Goldfingers script volgt, wie vervult dan de rol van James Bond? FBI-baas James Comey! Trump was al nooit een fan geweest van de FBI en CIA (in de film Goldfingers tegenstanders) en dat werd er tijdens zijn presidentschap niet beter op. Hij geloofde eerder collega-dictator-superschurk Poetin dan zijn eigen geheime diensten. Toen bleek dat Comey Trumps geheime bemoeienissen met Rusland onderzocht en zich tijdens een diner in het Witte Huis niet loyaal aan hem maar aan de waarheid verklaarde, ontsloeg Trump de FBI-baas. Comey vergeleek Trump nadien met een maffiabaas.

In de laatste scène van de film bevindt Goldfinger zich in het vliegtuig dat James Bond naar Washington moet vliegen, voor een lunch in het Witte Huis (nee, ook dit verzin ik niet). Felix zegt tegen Bond: ‘You can’t keep the President waiting,’ niet wetende dat Goldfinger in het vliegtuig aanwezig is en Bond uit de weg wil ruimen. Goldfinger duikt op en zegt: ‘You have interfered with my plans for the last time, Mister Bond.’ In Comey’s ontslagbrief schreef Trump: ‘You are hereby terminated and removed from office, effective immediately’.  Goldfinger probeert zich te verlossen van zijn plaaggeest. Trump probeerde hetzelfde.¹⁶

In de film vechten Bond en Goldfinger hun laatste gevecht uit. Een kogel uit Goldfingers pistool schiet onbedoeld een vliegtuigraam kapot, waarna de luchtdruk wegvalt. Goldfinger wordt naar buiten gezogen en valt zijn ondergang tegemoet. In de echte wereld, bijna 55 jaar later, schoot Trump zichzelf in de voet door Comey te ontslaan. Zijn actie zette onbedoeld het Mueller-onderzoek naar Trumps Russische connecties in gang, dat op zijn beurt het fundament legde voor de Democraten in het Congres om Trump bij een volgend vergrijp (de Oekraïne-kwestie) te impeachen.

Tijdens de aftiteling zingt Bassey: ‘Golden words he will pour in your ear, but his lies can’t disguise what you fear. For a golden girl knows when he’s kissed her. It’s the kiss of death from Mister Goldfinger.’ In beeld verschijnt een golden girl met de tekst: ‘The End of Goldfinger’. In de echte wereld verwoordde Nancy Pelosi, de ‘golden girl’ van de Democraten, het net iets anders: ‘The president is impeached.’ The End of Trump?

Bekijk hier de twee films Goldfinger en Trump simultaan en zoek de verschillen.

© Frank Schaper

De geschiedenis herhaalt zich niet, wíj herhalen de geschiedenis. Maar dan net even anders. The End of Goldfinger werd niet The End of Trump. De makers van Goldfinger maakten de fout hun schurk in dezelfde film dood te laten gaan, waardoor zij voor de volgende aflevering een nieuwe schurk moesten verzinnen. Dat werd Ernst Stavold Blofeld, ‘Number One’ van misdaadorganisatie SPECTRE, die in meerdere afleveringen zou uitgroeien tot de aartsvijand van Agent 007.

Als in een succesvolle televisieserie bleef de superschurk in het Witte Huis in leven voor een vervolgaflevering, omdat hij te waardevol bleek voor de filmreeks. Een vervolg paste ook beter bij het karakter van Donald Trump. Niet zonder reden had ene Brad Edwards, een advocaat die in 2018 een jarenlang gevecht met Trump winnend had afgesloten, na afloop gezegd: ‘Trump is a fighter who’s gonna fight to the bitter end, no matter what. You don’t just have to beat him, you have to beat him three or four times. You have to keep beating him even as he’s laying on the ground because he’ll get up and fight some more. The guy will never, ever quit.’ ¹⁷