4.1 Revolutie (deel 1)

Het woord ‘revolutie’ werd in februari 2020 door voormalig Trump-medewerkster Kathleen Troia (‘KT’) McFarland als titel gebruikt voor haar boek, REVOLUTION, Trump, Washington and ‘We The People’¹, waarin ze terugkeek op de verkiezingen, haar ervaringen in de regering van president Trump en haar visie op de toekomst. McFarland kwam in 2017 vanuit een functie bij Fox News naar Het Witte Huis om als assistent van National Security Advisor Michael Flynn te werken. Zij verliet de regering Trump al vrij snel, vanwege het Mueller-onderzoek naar de inmenging van Rusland in de Amerikaanse verkiezingen van 2016.

Je zou kunnen zeggen dat McFarland een voorbeeld was van het aloude gegeven dat een revolutie niet zelden haar eigen kinderen opeet. Een recensent van The Guardian las in McFarlands boek vooral een selectieve terugblik op haar bescheiden rol in die revolutie, in combinatie met een open sollicitatie in de hoop op een terugkeer naar Het Witte Huis. Dat bleek een ijdele hoop, en McFarland speelt dan ook verder geen rol in dit boek. Maar de titel van haar boek bleef bij mij hangen. Zij had goed opgemerkt dat Donald Trump de leider was van een heuse revolutie, een revolutie zonder bloedvergieten.

Revoluties behoren tot de 15 uitingsvormen van dictators. Ze komen er door aan de macht, of zij komen er door ten val. Trump kwam er mee aan de macht, middels de creatie van een heuse miljoenensekte. Hij voerde een onnavolgbare guerilla-oorlog, zowel via de traditionele media als de tot volle wasdom gekomen social media. Zo veroverde Donald Trump het leiderschap van de Republikeinse partij op de partij-elite. Dat deed hij door een belangrijk deel van de conservatieve  Amerikaanse bevolking zodanig te activeren dat deze achterban hem, en hem alleen, de volledige macht over hun partij verleende. Die achterban, die Trump in relatief korte tijd achter zich wist te krijgen, bleef hem vervolgens jarenlang trouw.

Dit deel IV. The Art of the Cult gaat over Trumps campagne, zijn verkiezing tot president en de bijzondere interactie tussen hem en zijn volgers. Wat begon als een beweging, georganiseerd vanuit een paar kantoren in Trump Tower, eindigde als een sekte, met een belangrijke rol voor de rechtse media. In het centrum van de sekte bevond zich de Trump-familie, met Donald Trump als onbetwiste sekteleider.

Revoluties behoren tot de meest vertrouwde uitingsvormen van dictators, om twee totaal verschillende redenen. Of zij komen aan de macht middels een revolutie, zoals bijvoorbeeld Napoleon tijdens de Franse revolutie of Lenin door de Russische revolutie, of zij verliezen de macht middels een revolutie, zoals bijvoorbeeld Ceauçescu en Honecker rondom de val van het ‘IJzeren Gordijn’ in 1989, of Mubarak en Qadhafi tijdens de ‘Arabische Lente’ in 2011. Dictators houden dan ook alleen van een revolutie als die hen de macht bezorgt.

Als ze eenmaal aan de macht zijn, zijn ze er doodsbang voor. Hun zucht naar machtsbehoud dwingt hen om er alles aan te doen een revolutie tegen hun regime te voorkomen. Auteur Milan Svolik vermeldde in The Politics of Authoritarian Rule dat 68% van de onvrijwillige eindes van dictators kwam door een staatsgreep en 11% door een volksopstand.² Een geslaagde revolutie is dan ook zeldzamer dan een staatsgreep. In het geval van de machtsovername van de Republikeinse Partij door Donald Trump was sprake van een zeldzame, figuurlijke volksopstand, omdat hij zijn positie verwierf via zijn virtuele grip op de conservatieve, Republikeinse kiezers. Het was alsof hij ze had gehypnotiseerd.

Trumps politieke adviseur Roger Stone (zie hoofdstuk 3.8) gaf zijn eerdere boek The Making of the President 2016 de ondertitel ‘How Donald Trump Orchestrated a Revolution’ mee. Nu denken we bij revoluties meestal aan fysieke strijd: een volksoproer, al dan niet gewapend of ondersteund door guerilla’s of muitende troepen, in bloedige gevechten verwikkeld met de politie of het leger van de heersende macht. Maar Kathleen McFarland en Roger Stone hadden zo’n revolutie niet voor ogen toen zij het woord ‘revolution’ op de covers van hun boeken zetten. Trumps ‘revolution’ voltrok zich zonder militair machtsvertoon. De strijd in de verkiezingscampagne van 2015-2016 werd gevoerd met opruiende rally’s, haatdragende uitspraken, provocaties om media-aandacht te genereren, advertentiemiljoenen, propaganda-oorlogen op radio en TV, ‘bombardementen’ op Twitter en andere social media, persoonlijke aanvallen en ‘dirty tricks’. Van oudsher waren termen als ‘battleground’ en ‘war room’ al helemaal ingeburgerd in het Amerikaanse verkiezingsgeweld, maar dit keer werd de woordenstrijd feller gevoerd dan ooit tevoren, door een presidentskandidaat die alle normen aan zijn laars lapte.

De uitkomst van deze revolutie was niet minder verstrekkend voor de koers van Amerika dan een klassieke volksopstand zou hebben gehad – zie onderstaande tekening, afkomstig uit Het Dictatorvirus³. Een Amerikaanse revolutionair, afkomstig uit het bedrijfsleven, had de gunst van een ontevreden en boos kiezersvolk verworven, door hun weerzin tegen de gevestigde, politieke macht maximaal aan te wakkeren, zoals het een klassiek demagoog betaamde. De ‘volksopstand’ tegen het heersende partij-regime – de Republikeinse politieke elite in Washington voorop – werd door Donald Trump zodanig gekanaliseerd dat hij het volledige establishment van de Republikeinen vervolgens aan zijn wil kon onderwerpen.

Revolutie: Volksopstand verdrijft regime © Frank Schaper

Roger Stone zei tijdens een Trump-rally in juli 2016 in Cleveland: ‘I have never seen a grassroots uprising. This is not the republicans versus the democrats. This is the elites of the republican and democratic parties who have driven this country into the ditch versus Donald J. Trump and the rest of America.’⁴ Stone zag de opkomst van politiek outsider Donald Trump terecht als een ware revolutie, zowel binnen de partij als in het hele land. Als zelfbenoemd Republikeins ‘agent provocateur’ had Stone met boeken als Jeb! And the Bush Crime Family (februari 2016) en The Clintons’ War on Women (oktober 2015) zijn steentje bijgedragen om twee belangrijke obstakels voor Trumps presidentschap pootje te haken. Tijdens de campagne zou hij de voornaamste tussenpersoon zijn tussen Trump en Wikileaks, met betrekking tot de gehackte informatie over de Clinton-campagne.

Trumps machtsovername bestond uit twee fases. De eerste fase was de race om het presidentskandidaatschap van de Republikeinen. De tweede fase was de race om het presidentschap van de Verenigde Staten.

Er zijn in Amerika zoals bekend slechts twee politieke partijen, met de bijbehorende dynamiek van een bipolaire stoornis. Als twee kanten die samen één medaille vormen kunnen Republikeinen en Democraten niet zonder elkaar bestaan in de Verenigde Staten. Hun identiteit wordt mede gedefinieerd in reactie op die van de ander. Geen rechts zonder links. Geen links zonder rechts. Terwijl beide kanten dromen van een land zonder die andere partij heeft de een de ander nodig als noodzakelijke vijand om de eigen gelederen bijeen te houden. Zou één van de twee het loodje leggen, dan wordt Amerika een totalitaire éénpartijstaat, al dan niet tijdelijk.

Het land verkeert hierdoor in een eeuwige politieke tweestrijd, als een Spaanse voetbalcompetitie met alleen Real Madrid en Barcelona, die om beurten het landskampioenschap op elkaar moeten veroveren/heroveren. Het enige waar beide partijen het over eens zijn is dat het einde van de wereld nabij is als de ander de macht krijgt. De droom van de een is de nachtmerrie van de ander. De ene partij ziet in Trump de Messias, de andere partij ziet in Trump de reïncarnatie van Mussolini. Bij Obama was het omgekeerd: de ene partij zag in hem de reïncarnatie van Hitler, de ander de Messias.

Bovenstaande foto, gemaakt tijdens de State of the Union, laat de schizofrenie van de Amerikaanse politiek mooi zien: Mike Pence, de Republikeinse Vice President staat op en applaudiseert voor zijn Grote Leider, terwijl Nancy Pelosi, de Democratische Speaker of the House, demonstratief blijft zitten met een afkeurende blik. In zijn speech waarschuwde Trump voor het ‘socialisme’ van de Democraten: ‘Tonight, we resolve that America will never be a socialist country’.⁵ Socialisme is het doembeeld van Amerikaans rechts.

In de persoon van Trump herkenden vele rechtse, witte Amerikanen iets van zichzelf, met kenmerken van hun eigen volksaard, iemand die zijn dromen had waargemaakt, volgens de Trump-mythologie althans. Bovendien waren zij boos op de elite en wilden zij verandering. Aan de vooravond van het eerste verkiezingsdebat van de Republikeinse voorverkiezingen merkte CBS News op: ‘He appears to have tapped into public anger toward Washington: he holds a large lead among Republican primary voters who say they are angry. And 79 percent think Trump says what he believes, rather than what people want to hear, far higher than the other candidates tested.’⁶

In Trump zag de rechtse helft van Amerika zijn door God gezonden Verlosser, zoals de linkse helft acht jaar eerder in Obama de door God gezonden Verlosser had gezien. Obama was geen Verlosser gebleken, en al gauw zou blijken dat Trump dat ook niet was. In zekere zin hoort het bij de Verenigde Staten om illusies over haar leiders te koesteren, totdat blijkt dat het illusies waren, om daarna gedesillusioneerd nieuwe illusies te creëren, geprojecteerd op een nieuwe leider. De veelgenoemde American Dream blijkt vaak een illusie, maar dat weerhoudt Amerikanen zelden van het najagen van een nieuwe droom. In 2016 vertolkte Donald Trump een hoofdrol in Amerika’s nieuwste droom.

Tucker Carlson, TV-presentator van Fox News, dichtte een deel van Trumps succes toe aan diens politiek adviseur Roger Stone: ‘Whereas the rest of us looked at Trump and saw someone who is impossibly vulgar and impolite, Roger looked at him and said: You know, this is someone voters might like. Roger actually gets democracy in a way, I think, most people who cover politics don’t. You know, democracy is the process of appealing to the majority.’⁷

Het probleem voor Donald Trump was dat hij in al die jaren nooit een echte majority in het hele land heeft opgebouwd. Wel een hele sterke, loyale minority, die voornamelijk bestond uit witte, conservatieve ‘angry men’.

De Britse marxist Chris Harman schreef in zijn boek Revolutie in de 21^ste eeuw (2011): ‘Een revolutionaire situatie doet zich voor wanneer de verdeeldheid binnen de heersende klasse gepaard gaat met toenemende onvrede bij grote delen van de bevolking’.⁸ Daarmee volgde hij Lenins opvattingen, opgeschreven in diens boek Staat en Revolutie.⁹ Volgens Lenin moest aan twee voorwaarden worden voldaan om een revolutie te ontketenen: ten eerste moet de onvrede van de lagere klassen een punt bereiken waarbij ze vinden dat hun levensomstandigheden steeds ondraaglijker worden; ten tweede moet de heersende klasse verdeeld zijn en geen eenvoudige uitweg meer weten.

Aan beide voorwaarden was voldaan in de Republikeinse partij anno 2015, nadat de Democratische president Barack Obama het einde van zijn tweede termijn begon te naderen. De Republikeinse elite in Washington had een groot deel van het vertrouwen van de gemiddelde republikeinse kiezer in ‘the Midwest’ en in het zuiden van de Verenigde Staten verloren. Het establishment was in 2012 niet in staat gebleken met Mitt Romney de verkiezingen te winnen. Miljoenen conservatieve Amerikanen, vooral ook in de lagere klassen, voelden zich onvoldoende gehoord en gezien door de politici die hen zouden moeten vertegenwoordigen in de hoofdstad. Velen van hen namen überhaupt niet meer de moeite om naar de stembus te gaan.

Bovendien had de toenemende globalisering weliswaar voor hen als consument grote voordelen, maar als producent had Amerika terrein verloren, met name aan China. Veel banen waren verdwenen door wat ‘links’ de vooruitgang noemde. Daar kwam nog bij dat een deel van hen helemaal niet tevreden was over het feit dat er een Democraat aan het roer stond, en al helemaal niet over het feit dat hij een donkere huidskleur had en misschien wel, zo werd hardop gezegd, niet eens in Amerika zou zijn geboren en mogelijk een aanhanger was van de islam. Donald Trump boorde de onvrede onder de mensen aan, met als centrale thema immigratie, als bedreiging van aloude Amerikaanse waarden. De drie thema’s die zijn aanhang verenigden kwamen tot uiting in de populairste ‘chants’ tijdens zijn rally’s: ‘Build the wall, build the wall!’, ‘USA, USA, USA!’ en natuurlijk ‘Lock her up, lock her up!’ Onder zijn leiding was zijn aanhang tegen immigratie, voor Amerika en tegen links. Simpel, maar effectief.

De Republikeinse elite, ‘de heersende klasse’ in de woorden van Harman, was verdeeld na het verlies van Mitt Romney in 2012. Er had zich voor de verkiezingen van 2016 een record aantal van 17 Republikeinse kandidaten gemeld voor de voorverkiezingen voor het presidentschap. Onder die kandidaten bevond zich één outsider, die al zijn kaarten zette op het uitbuiten van ‘de toenemende onvrede bij grote delen van de bevolking’. Hij was uit op een revolutie en de elite was vastbesloten zich met hand en tand tegen hem te verzetten. Het conservatieve kamp en de bijbehorende media verdeelden zich in vrienden en vijanden van Trump. Vrienden, zoals Bill O’Reilly en Sean Hannity van Fox News, talk radio-hosts Russ Limbaugh en Michael Savage en columniste Ann Coulter, noemden hem ‘The Winston Churchill of our time’. Volgens zijn vijanden was Trump een ‘counterfeit Republican’. Het speelveld was redelijk overzichtelijk.¹⁰

Historicus en verslaggeefster Ann Appelbaum blikte in de Financial Times van 11 juli 2020 terug op de verdeeldheid in de conservatieve wereld tijdens de beginperiode van Trumps presidentscampagne in 2015-2016, in een artikel getiteld ‘Revenge of the Never-Trumpers’.¹¹ Trumps falende beleid en dalende populariteit halverwege zijn vierde presidentsjaar zorgden voor een comeback van zijn tegenstanders van het eerste uur, nadat zij een tijd lang waren genegeerd als gevolg van Trumps onwaarschijnlijk geachte overwinning.

The National Review, het tijdschrift dat in de jaren ’60 de conservatieve intellectuelen een prominente stem had gegeven, had in februari 2016 de tekst ‘AGAINST TRUMP’ op de voorpagina staan. Max Boot, redacteur van de Wall Street Journal, een van de belangrijkste conservatieve media in de Verenigde Staten, was een verklaard tegenstander van Trump, ‘from the moment he came down that vulgar escalator, talking about Mexican murderers and rapists’. Erick Erickson, de voormalige baas van de website redstate.com, noemde Trump een ‘fascist’. Bill Kristoll, oprichter van de Weekly Standard, dat tijdens de regering Bush de bijnaam ‘in-flight magazine of Air Force One’ had gekregen, zocht actief naar alternatieve kandidaten.

Maar het waren niet alleen de conservatieve intellectuelen die Trump niet zagen zitten. De Republikeinse senator Lindsey Graham van South Carolina beschreef Trump als ‘a nut job, who would be ill-suited’ voor het presidentschap. Conservatieve kopstukken schreven brieven, waarin zij de kiezers opriepen niet op Trump te stemmen. In een van die brieven beschreef men Trump als ‘fundamentally dishonest’. De brievenschrijvers vonden dat Trumps houding ten opzichte van geallieerde landen die van een ‘racketeer’ was. Trumps ‘admiration for foreign dictators such as Vladimir Putin was unacceptable for the leader of the world’s greatest democracy’.¹² Trumps conservatieve tegenstanders werden bekend onder de naam Never-Trumpers. Wat zij ook probeerden in 2016, het had geen noemenswaardig effect.

Zou Trump in staat zijn de partij-elite te verslaan? En zou hij een kans maken tegen Hillary Clinton, het vleesgeworden symbool van de Democratische politieke elite? Steeds meer rechtse kiezers zouden dat heel graag willen. Trumps lot zou niet worden bepaald door de partijleiding, maar door de wil van het Republikeinse volk. Trumps rally’s werden massaal bezocht, ook door mensen die al jaren niet meer actief waren geweest in de partij of al verschillende keren sowieso niet meer hadden gestemd. Iedereen wilde zo’n rally van Trump meemaken, alsof de grootste popster in de stad was – sommige fans reisden het hele land door om al zijn ‘concerten’ te bezoeken. De reactie van de fans op de komst van Donald Trump groeide uit tot een niet te stoppen volksopstand binnen de Republikeinse partij. De elite zag het met lede ogen aan.

Vrijwel ieder prominent lid van de Republikeinse elite sprak zich tijdens de campagne aanvankelijk uit tegen Trump. En ieder van hen moest zich uiteindelijk neerleggen bij het feit dat het conservatieve volk waar zij toe behoorden, en wier stem zij begeerden, alleen Trump wilde hebben als hun toekomstige leider. Voor politici was daarna alleen nog een politieke toekomst binnen de Republikeinse partij mogelijk als zij zich alsnog onverkort achter Trumps kandidatuur zouden scharen. Zoniet, dan was Trumps wraak hun deel.

Erick Erickson veranderde van mening en schaarde zich achter Trump voor een tweede termijn.¹³ Senator Lindsey Graham draaide als een blad aan een boom en werd Trumps grootste pleitbezorger in de Senaat en golfmaatje/adviseur. De Wall Street Journal besloot voortaan aandacht te geven aan wat er goed was aan Trump, zoals zijn houding ten opzichte van de beurskoersen en zijn bevoordeling van corporate America. Anno 2020 durfde ook de National Review zo’n heidense tekst als in 2016 niet meer op de voorpagina te zetten, maar koos het voor een veiliger tekst: ‘AGAINST SOCIALISM’. Altijd goed.¹⁴

Sarah Longwell, een verstokte conservatieve activiste en verklaard tegenstander van Trump, ervoer 2017 als ‘the year of the body snatchers’. Tegen Ann Appelbaum zei ze: ‘People who you thought were with you suddenly started to change. It was a disconcerting and disenchanting experience’. Appelbaum schreef dat zij in Polen een soortgelijke ervaring had gehad toen een ‘nativist government’ het land overnam, ‘but I think the trauma for the “Never-Trumpers” was even greater. Many lost their friends. Some lost their jobs.’¹⁵

Nadat Jeb Bush, de favoriet van de partijleiding was afgehaakt, steunde de leiding Marco Rubio, en toen die was afgehaakt, steunde de leiding Ted Cruz en John Kasich. Maar toen ook zij door de republikeinse achterban waren afgeserveerd, moest de Republikeinse leiding zich knarsentandend aan Donald Trump overgeven. Niet voor niets gaf Roger Stone zijn hoofdstukken titels als ‘How Donald Trump Hijacked the Republican Presidential Nomination’ en ‘Donald Trump’s Hostile Takeover of the GOP’ (GOP betekent ‘Grand Old Party’).¹⁶

Trumps aanval op de politieke elite van de Republikeinse partij was in alle opzichten een vijandige overname. Als een koekoeksjong was hij het nest van de GOP binnengedrongen en had alle andere kuikens het nest uitgewerkt. De ‘ouders’ hadden geen andere keus gehad dan het voeden van de koekoek, totdat die uiteindelijk zo groot zou worden dat ook zij het veld moesten ruimen.

De eerste fase van Trumps revolutie voltrok zich tijdens de voorverkiezingen, die uitmondden in de benoeming van Donald Trump tot de Republikeinse presidentskandidaat. De tweede fase voltrok zich tijdens de nationale verkiezingen, uitmondend in zijn beëdiging tot president. En de derde fase voltrok zich tijdens Trumps presidentschap, waarbij zijn impeachment trial in de Senaat het ultieme point of no return markeerde voor de Republikeinse partij. Vanaf dat moment was het lot van de partij onlosmakelijk verbonden aan het lot van president Donald Trump.

Maar dat was allemaal nog toekomstmuziek tijdens de Republican National Convention op 19 juli 2016, toen Donald Trump officieel werd benoemd tot de presidentskandidaat van de Republikeinen. Hij aanvaardde de benoeming in de Quicken Loans Arena in Cleveland, Ohio, dezelfde plek waar hij een jaar daarvoor zijn politieke vuurdoop had beleefd in zijn eerste verkiezingsdebat.

Van de 2472 gedelegeerden kreeg Donald Trump er 1725, waar een simpele meerderheid had volstaan. De nummer 2, Ted Cruz, had slechts 484 gedelegeerden. Hij trok zich terug en mocht een speech houden. Het was een geste van de Trump-campagne, in de hoop en verwachting dat Cruz hem zou steunen, zodat diens supporters naar Trumps kant zouden overlopen. Maar dat deed Cruz niet, zoals dat wel vaker gebeurt bij een vijandige overname.

Zijn speech was al een tijdje aan de gang en Cruz had nog steeds geen verlossende woorden gesproken over zijn steun aan Donald Trump. Integendeel: ‘We deserve leaders who stand for principle. Who unite us all behind shared value. Who cast aside anger for love. That is the standard we should expect, from everyone.’ Op dat moment begon het publiek al nattigheid te voelen en onrustig om zich heen te kijken. Dit ging helemaal verkeerd.

Cruz: ‘And those listening, please, don’t stay home in November. If you love your country, and love your children … vote your conscience, vote for candidates up and down the ticket who you trust to defend our freedom and to be faithful to the Constitution.’ Oftewel: stem niet op Trump. Het werd steeds duidelijker dat er geen ‘endorsement’ van Trump aan zat te komen. Cruz naderde het einde van zijn speech: ‘We will unite the party, we will unite the country by standing together for shared value, by standing for liberty.’

Plotseling beëindigde hij zijn speech met de woorden: ‘God bless you and every one of you. And may God bless the United States of America.’ Geen positief woord over Trump op het feestje van Trump!¹⁷ Dit was niet de bedoeling geweest van de organisatie! Cruz verliet direct de conventieruimte onder begeleiding van beveiligers, terwijl een vrouw naar hem schreeuwde: ‘Traitor!’ Toen hij later de ruimte opnieuw wilde betreden, werd hem de toegang geweigerd.

Roger Stone schreef in zijn boek The Making of the President 2016 dat er onmiddellijk na de speech van Cruz een luid boegeroep opwelde bij het publiek, dat geschokt was en woedend reageerde. Cruz had Trump en diens trouwe aanhang zwaar beledigd. Honderden Trumpfans in het publiek hadden geroepen ‘Vote for Trump!’ en ‘Say it!’, maar Cruz had hun oproep bewust genegeerd. The New York Times schreef de volgende dag: ‘Virtually every head in the room seemed to turn from Mr. Cruz to Mr. Trump, who was stone-faced and clearly angry as he egged on delegates by pumping his fist.’

Twee belangrijke financiers van de Republikeinse partij praatten in de nasleep langdurig in op Cruz, met het argument dat het niet openlijk steunen van Trump het einde zou betekenen van zijn politieke loopbaan. Cruz legde uit dat hij de grove beledigingen van Trump jegens zijn vrouw en zijn vader, geuit tijdens de campagne, moeilijk over zijn kant kon laten gaan.

Maar uiteindelijk zwichtte senator Ted Cruz toch. Tijdens de impeachment trial in januari 2020 stemde zelfs Cruz tegen het afzetten van president Donald Trump. En zo verging het vrijwel elke Republikeinse politicus in de periode 2015-2020. Stuk voor stuk moesten zij hun loyaliteit verklaren aan Donald Trump, zoals ridders in Middeleeuwse tijden hun trouw aan de nieuwe koning moesten zweren, terwijl zij voor hem op de knieën gingen. Dat Trump zou gaan regeren als een koning was iedereen inmiddels al wel duidelijk. Op de laatste dag van de Conventie schreef The New York Times: ‘It’s Trump’s Party’.¹⁸

In april 2016 had showman Donald Trump beloofd ‘some showbiz’ in te brengen op de conventie, na zijn kritiek op de conventie van 2012, die hij ‘the single most boring convention I’ve ever seen’.¹⁹ Dat was de conventie waarop hij niet had mogen speechen van Mitt Romney. Dat soort dingen onthoudt Trump. Zijn eigen conventie zou anders worden. Over the top. Letterlijk.

Volgens Politico had Trump zich persoonlijk met de details bemoeid ‘to maximize the drama and spectacle’.²⁰ Ik neem aan dat hij de gouden pilaren en de enorme hoofdletters zelf had bedacht, of dat de decorontwerper voldoende doordrongen was van Trumps voorliefde voor de kleur goud. Aanvankelijk was hij ook van plan om zijn vice president pas op de conventie zelf bekend te maken, in plaats van ervoor, zoals gebruikelijk was. Een van zijn medewerkers merkte op dat de oude manier vergelijkbaar was met het bekend maken van de winnaar van Celebrity Apprentice vóór de laatste aflevering. Geen enkele zichzelf respecterende televisieshow zou dat doen. Toch wel, in dit geval. Uiteindelijk maakte Trump alsnog een week van tevoren bekend dat hij Mike Pence had gekozen als running mate.

De essentie van de conventie werd misschien wel het kernachtigst samengevat door Mark Burns, een televangelist en ‘prosperity gospel preacher’ uit South Carolina. Hij sprak het publiek toe met de woorden: ‘our enemy is not other Republicans, but is Hillary Clinton and the Democratic Party.’

Trump sprak zijn acceptance speech uit op 21 juli, onder het toeziend oog van circa 31 miljoen televisiekijkers, waarvan er 9,5 miljoen naar FoxNews keken en 5,5 miljoen naar CNN. Hij sprak 75 minuten, waarmee het de langste speech was sinds de Republican National Convention van 1972. Hij sprak van een ‘crisis in Amerika’, en ‘attacks on our police’, en ‘terrorism in our cities’, en benadrukte zijn ‘law and order’-thema.

Glenn Trush van Politico analyseerde de speech en zag invloeden van Richard Nixon, diens vice president Spiro Agnew, Ronald Reagan en Rudy Giuliani, de voormalige burgemeester van New York. Trump sprak over illegale immigratie en viel zowel Barack Obama als Hillary Clinton aan.²¹ Dit alles tot groot genoegen van zijn fanatieke aanhang.

Een groot aantal prominente Republikeinen verkoos niet te komen of niet te spreken. Dat bleek ook niet nodig. De volgelingen van Trump hadden kunnen genieten van speeches van voormalig Speaker of the House Newt Gingrich, Sheriff Joe Arpaio, zoon Don Jr., dochter Tiffany, zoon Eric Trump, dochter Ivanka Trump, echtgenote Melania Trump, die helaas een tekst uitsprak die haar speechschrijver had ‘geleend’ van first lady Michelle Obama, en natuurlijk Donald Trump zelf. Trump maakte zijn entree, begeleid door het nummer ‘Here comes the sun’, geschreven door George Harrison, wiens nabestaanden bezwaar maakten tegen het gebruik ervan. Van de 19 sprekers die waren aangemerkt als ‘headliners’ waren er zes leden van de familie Trump, het hart van de nieuwe miljoenensekte.

De elite was dood. Lang leve de elite!

Maar er verschenen toen al donkere wolken aan de hemel, die eigenlijk niemand binnen de Republikeinse partij wilde zien. Reacties vanuit de media waren natuurlijk voorspelbaar en men kon die gemakkelijk naast zich neerleggen. Links georiënteerde kranten en televisiezenders spraken van ‘relentlessly gloomy’ (Washington Post) tot ‘Mourning in America’ (vergeleken met de optimistische ‘Morning in America’-speech van Reagan – de ‘u’ in ‘Mourning’ is geen spelfout).  The New York Post, een trouwe fan van Trump, sprak weliswaar van ‘the speech of his life’, maar de peilingen wezen op een probleem, dat chronisch zou blijken te zijn. Volgens een peiling van Gallup vond 35% van de Amerikanen Trumps speech ‘excellent’ of ‘good’ (de laagste score sinds Gallup met dergelijke peilingen was begonnen), terwijl 36% een negatief oordeel had.

36% van de Amerikanen zei door de Convention nu meer geneigd te zijn op Trump te stemmen, tegenover 51% die nu minder geneigd was dat te doen. Deze ‘less likely’-score was het hoogste percentage dat Gallup ooit had gemeten. Uit een CNN-peiling bleek dat 18% Trumps speech ‘terrible’ had gevonden, de hoogste score sinds CNN voor het eerst deze vraag had gesteld in 1996.²³

Volgens de voortekenen zou Donald Trump de Republikeinse Partij met grote overmacht veroveren, maar nooit de meerderheid van het gehele Amerikaanse volk voor zich winnen. Wat Trump en de zijnen graag ‘the silent majority’ noemden, naar het voorbeeld van Richard Nixon, is nooit meer geweest dan een ‘loud minority’. Een hele grote sekte.