3.1 Bedrog (deel 1)

Waarom liegt een mens? Omdat een leugen hem of haar op dat moment meer voordeel oplevert dan de waarheid. Liegen heeft een reden. Jonathan Greenberg, de researcher van Forbes die de eerste jaren de Forbes 400 had samengesteld, realiseerde zich pas decennia later dat Donald Trump hem jarenlang had voorgelogen. Dat had Trump de nodige voordelen opgeleverd. Vanaf het eerste jaar had Trump onterecht op deze lijst van rijkste Amerikanen gestaan, simpelweg door te liegen tegen Greenberg, en niet zo’n beetje ook. Greenberg: ‘There’s so much exagerration that you don’t know which are the lies and which are true.’¹

In Trumps universum staat rijkdom voor succes, onafhankelijkheid en macht. Voor dictators geldt hetzelfde. De unieke foto van Trump met $1 miljoen papiergeld in zijn handen verscheen in 1990 op de voorpagina van People en 25 jaar later opnieuw, dit keer op de voorpagina van Bloomberg Businessweek. Hij was gemaakt door fotograaf Harry Benson, die Trump al vier decennia fotografeerde. Trump had hem gezegd dat er meer dan 1 miljoen dollar in de ‘cage’ van het Taj Mahal-casino lag. Benson herinnerde zich: ‘I told him I had never seen a million dollars. Donald proceeded to walk right in and pick up exactly a million dollars to hold for the photograph, which caused quite a stir, as it was totally against the rules of the casino.’² Regels die voor het volk gelden, gelden natuurlijk niet voor de dictator zelf.

Voordat Trump president werd, was hij de dictator van de Trump Organization, een niet op de beurs genoteerde familie-onderneming die aan niemand verantwoording hoefde af te leggen, geen externe aandeelhouders had en geen jaarverslagen publiceerde. Slechts de meest doorgewinterde, skeptische onderzoeksjournalist, overheidsfunctionaris of biograaf kreeg zijn vinger achter iets dat op de waarheid leek. En dan nog pas na vele jaren.

Trump was een meester in liegen en verbale zelfverrijking. Biograaf Wayne Barrett merkte in 2016 op dat hij in de jaren ’80 een keer Trumps belastingopgave had ingezien: ‘We got them from the [New Jersey] Division of Gaming Enforcement, and Donald was worth nothing. He was worth nothing. Even the $35 million credit line that they started with for Trump Tower was signed by Fred.’³ In 1981 was Donald nog niet de baas van het hele Trump-imperium. Hij was slechts de Kroonprins van het Koninkrijk van zijn vader, Fred Trump. Maar hij was wel druk bezig het familie-imperium uit te breiden naar zijn eigen inzichten. Het gerenoveerde Commodore-hotel was net een jaar eerder heropend als Hyatt Hotel, maar Trump Tower was nog niet gebouwd. Aangezien al zijn plannen alleen gerealiseerd konden worden met kapitaal dat geleend moest worden van banken en investeringspartners, was het essentieel dat Donald zo snel mogelijk rijk werd of als zodanig zou worden erkend om geloofwaardig te zijn. Donald had haast, maar geen geld. Wat te doen?

Rijk lijken was in die fase van Donalds carrière in feite belangrijker dan rijk zijn. Zijn vader was al rijk, maar Donald nog lang niet, laat staan dat hij geloofwaardig was in de ogen van investeerders en verkopers. Donald wist een oplossing: Forbes Magazine. Uitgever Malcolm Forbes had in 1981 het idee opgevat om een lijst te maken van de 400 rijkste Amerikanen en stuurde de 25-jarige verslaggever Jonathan Greenberg op pad om die lijst samen te stellen. Naarmate het project vorderde werden ervaren verslaggevers en redacteuren aan het team toegevoegd. Greenberg reisde een jaar lang door het land om rijke mensen, en mensen die met rijke mensen werkten, te interviewen.

Greenberg vertelde in april 2018 over zijn belevenissen met Trump, die inmiddels president was geworden. De Washington Post publiceerde zijn verhaal.⁴ Greenberg herinnerde zich nog vrijwel alle details en wat hij niet precies meer wist kon hij op audiotapes uit die begintijd terugluisteren.

Maakte de 35-jarige, onbekende Donald Trump kans een plek te veroveren op de eerste Forbes 400, die zou verschijnen in 1982? Greenberg herinnerde zich: ‘From the beginning, Trump was obsessed. The project could offer a clear, supposedly authoritative declaration of his status as a player, and while many of the super-rich wanted to keep their names off the ranking, Trump was desperate to scale it.’  De vastgoedontwikkelaar trok alles uit de kast om de 10 jaar jongere verslaggever te overtuigen van zijn rijkdom.

Dat Donald Trumps waarde niet eens de ondergrens van de lijst haalde, zou Greenberg pas decennia later ontdekken. Donald  was amper $5 miljoen waard, maar dat wist Greenberg toen nog niet. Greenberg: ‘When I first contacted him for the inaugural issue, Trump pulled out all the stops to convince me that he was the wealthiest real estate developer in New York. He argued that his family was worth more than $900 million and deserved to be higher on our list than any of the far more accomplished developers.’

Greenberg wist dat Fred Trump vrijwel alle apartementen die in eigendom waren van de Trump Organization had gebouwd, voordat Donald tot het familiebedrijf was toegetreden, ‘so it amazed me when Donald claimed that he, and not his father, possessed 80 percent of the 23,000 apartments he said they had in Brooklyn, Queens and Staten Island.’ Volgens Donald waren de apartementen vrijwel schuldenvrij en $40,000 per stuk waard. Dat leek Greenberg veel te hoog. Trump haalde zijn schouders op en zei: ‘Okay, then $20,000.’ Nog steeds betekende Donalds inschatting dat de familie Trump ongeveer $500 miljoen waard was, meer dan elke andere vastgoedmagnaat in New York.

Donald, altijd azend op de nummer 1-positie, had van zijn advocaat en mentor Roy Cohn geleerd dat liegen okay was, dat je moest weten hoe je een geheim kon bewaren en dat je de pers moest manipuleren door zelf het nieuws te brengen dat zij nodig hadden voor hun verhalen. Het geheim in deze was natuurlijk dat Donald nul komma nul procent bezat van zijn vaders imperium, dat hij in 1981 ‘slechts’ $100,000 per jaar verdiende, dat hij hooguit kon beschikken over een paar miljoen dollar, gekregen van zijn vader, en dat zijn schulden veel groter waren dan hij beweerde. Hij had geen enkel recht om op die eerste Forbes 400 lijst te staan en dat wist hij zelf donders goed. Maar dat weerhield hem er niet van om te doen wat nodig was om er toch op te komen: liegen alsof zijn leven er van af hing. In zekere zin híng zijn leven er ook van af. Het doel heiligde dus alle middelen.

Greenberg: ‘The first year of the Forbes 400 we listed Donald 350th on the list, only for $100 million. He wanted to be at the very top of the list and it literally hurt him that there were people who were worth more money on the list and that everyone was gonna know it.’⁵ Greenberg dacht Trumps overdreven leugens (die pas in 1987 door ghostwriter Tony Schwartz het etiket ‘truthful hyperbole’ zouden krijgen) te kunnen scheiden van de waarheid. De journalist schatte de waarde per appartement in op slechts $9.000: ‘He’d claimed they were in Forest Hills when, in fact, they were in the far less valuable Jamaica Estates neighborhood, a few miles away.’

Maar niet alle onwaarheden van Trump kwamen toen al aan het licht. Greenberg geloofde namelijk wel dat Donald eigenaar was van de helft van het Trump imperium. Hij schatte de totale nettowaarde van de Trump Organization in op $200 miljoen, ruim een vijfde van Trumps initiële claim, en zette Donald op de lijst met $100 miljoen. Dat vond Donald onvoldoende, ofschoon het minstens 20 keer zo veel was als zijn werkelijke waarde. Trumps doel was bereikt: hij stond op de lijst. Zes weken later werd Greenberg opgebeld door Trump over wat Donald ‘your little article’ noemde.

Trump zei dat hij een vervolginterview wilde, want hij was rijker dan de rest: ‘I don’t think that you have your facts 100 percent correct’, met betrekking tot Donalds status ten opzichte van de andere ontwikkelaars in New York. Trump: ‘You had us down in a certain category, and then you mentioned other names, and there’s no contest, you know, I mean, there’s no contest. So  I just wanted to mention that.’ Het was schaamteloze bluf van Donald.

Vervolgens werd de jonge Forbes-verslaggever gebeld door Roy Cohn: ‘Jon Greenberg. This is Roy Cohn. Roy Cohn! You can’t quote me! But Donny tells me you’re putting together this list of rich people. He says you’ve got him down for just $200 million! That’s way too low, way too low!’ Dat was Cohns eerste leugen in het gesprek.

Al snel kwam de tweede leugen: ‘Listen, I’m Donny’s personal lawyer, but he said I could talk to you about this. I am sitting here looking at his current bank statement.’ Toen kwam de derde: ‘It shows he’s got more than $500 million in liquid assets, just cash.’ En de vierde: ‘That’s just Donald, nothing to do with Fred, and it’s just cash.’ Cohn sloot zijn verhaal af met de vijfde leugen: ‘He’s worth more than any of those other guys in this town!’ Roy Cohn was uiterst bekwaam in het overtuigend brengen van een van A tot Z verzonnen verhaal.

Journalist Greenberg was echter op zijn hoede en getraind in het verifiëren van iemands beweringen. Hij nam Cohns waterval van claims niet zomaar voor zoete koek aan. Greenberg bood aan iemand te sturen om het document op te halen om Cohns verhaal te verifiëren, waarop Cohn antwoordde: ‘Just trust me’. Als je niet behoorde tot Cohns vriendenkring was het bepaald onverstandig om hem op zijn woord te vertrouwen. Greenberg wilde het origineel zelf bekijken, waarop Cohn uitriep ‘It’s confidential!’ Het was echter niet vertrouwelijk, het bestond simpelweg niet. Cohns telefoontje had geen effect. Nog niet.

Het tweede jaar bracht een herhaling van zetten. Greenberg: ‘Even though I learned later that this was far more money than Donald possessed, it did not satisfy him for the following year’s edition.’ Dit keer beweerde Donald dat er 25,000 appartementen waren en dat zijn waarde sterk was gestegen door het succes van zijn nieuwe projecten, Trump Tower en de Grand Hyatt Hotel, evenals een casinodeal in Atlantic City. Daarna werd Greenberg weer gebeld door Roy Cohn.⁶

Cohn: ‘I understand you’re doing this list of rich people and Donnie’s asked me to give you a call, ‘cause it seems you don’t have the right information.’

Greenberg: ‘Well, what do you think of his net worth?’

Cohn: ‘It’s a little over 700 million.’

Jonathan Greenberg herinnerde zich jaren later nog goed hoe het gesprek verder ging: ‘He opened with an outrageous claim that Trump had personally received $250 million from the recent sale of a 50 percent interest in his new project to build Harrah’s casino in Atlantic City.’ Toch hadden de aanhoudende pogingen van Trump en Cohn dit keer wel het gewenste effect, bij gebrek aan verdere documentatie. De inschatting van Forbes ging omhoog. Greenberg: ‘And so in the second year of the Forbes 400 I upped his net worth to $200 million.’

De Forbes-redacteur keek er jaren later met spijt op terug: ‘armed with misinformation about Trump’s casino payout and claims about cash flow at other properties, I inflated his (and his father’s) net worth to $200 million each. In retrospect, Fred Trump was probably worth half that amount, and Donald, once again, should not have been on the list at all.’

Voor de derde editie van de Forbes 400 werd Greenberg in mei 1984 weer opgebeld,dit keer niet door Trump of Cohn, maar door een vertegenwoordiger van de Trump Organization. Greenberg: ‘In the previous edition, we’d valued Trump’s holdings at $200 million, only one-fifth of what he claimed to own in our interviews. This time, his aide urged me on the phone, I needed to understand just how loaded Trump really was.’ 

De vertegenwoordiger, die zei dat hij de Vice President Finance was van de Trump Organization, vertelde Greenberg dat Donald inmiddels het eigenaarschap had overgenomen van de zaken van zijn vader: ‘With all the home runs Trump was hitting in real estate he should be called a billionaire.’ Jonathan liet zich niet beetnemen. Althans, dat dacht hij: ‘I was proud of the fact that Forbes had called him on his distortions and based his net worth on what I thought was solid research.’

Toch had Greenberg zich wel degelijk opnieuw laten misleiden. Donald bezat nog steeds nul komma nul procent van het imperium van zijn vader. En de vertegenwoordiger die hem had gebeld was een oplichter genaamd ‘John Barron’, met opgeblazen verhalen over ‘tremendous cashflow’. Greenberg had tientallen jaren later de audio-opnames teruggevonden na een verhuizing. Toen hij ze opnieuw beluisterde kwam hij tot een uiterst onaangename ontdekking: ‘When I recently rediscovered and listened, for the first time since that year, to the tapes I made of this and other phone calls, I was amazed that I didn’t see through the ruse: although Trump altered some cadences and affected a slightly stronger New York accent, it was clearly him’. Trump was ‘Barron’.

De Forbes-verslaggever hoorde ‘John Barron’ zeggen: ‘Trump took chunks out of the building and sold them for the highest prices ever attained’. Nu hij de opnames terugluisterde, herkende Greenberg de stem van Trump, zonder enige twijfel: ‘I realized that I had been conned. John Barron was Donald Trump and I never knew it. What really shocked me how calculated and deliberate the deception was. There’s so much exagerration that you don’t know which are the lies and which are true.’⁷

Jonathan concludeerde dat hij bewust was bedrogen door Donald Trump, zo vertelde hij aan de Washington Post, aan de makers van de TV-documentaire The Trump Dynasty en aan presentator Chris Cuomo, van CNN.

Pas vele jaren na dato zou Trump zelf voor een rechter getuigen dat hij geregeld gebruikmaakte van alter ego’s in zijn gesprekken met de media. Terugkijkend op de gesprekken waarin Donald Trump, zich voordoend als ‘John Barron’, had gevraagd ‘off the record’ te praten, besloot Greenberg in 2018 alsnog opening van zaken te geven. Hij voelde zich niet meer gehouden aan zijn afspraak door het bedrog van Trump: ‘I believe an intent to deceive – both with the make-up persona and the content of the call.’

Achteraf bleek elk essentieel onderdeel van Trumps verhaal gelogen te zijn geweest. Het aantal appartementen was bijvoorbeeld geen 25.000 en ook geen 22.000. Greenberg besloot ze zelf te tellen en kwam slechts tot 8.000 (Trumps bewering had een leugenfactor 3, wat in zijn universum een uiterst bescheiden leugen was).

Een collega van de Forbes-journalist, John Anderson, kwam tot hetzelfde aantal en belde de Trump Organization. Greenberg vertelde daarover: ‘he asked an executive named Harry Green how many apartments the company owned. ‘About 10,000,’ Green told him, meaning that our 1982 family valuation of $200 million should have been just $90 million.’ Dat was beneden de ondergrens nodig om op de lijst te belanden. Maar het aantal appartementen was zelfs geen 10.000, maar gewoon 8.000. ‘Harry Green’ was alleen minder bedreven in het schromelijk overdrijven dan Donald zelf. ‘Harry Green’ hanteerde een leugenfactor 1,25 waar Donald een leugenfactor 3 had toegepast. Donald was een grotere leugenaar dan ‘Harry’.

Wat Jonathan Greenberg op dat moment nog niet wist was dat ‘Mr. Harry Green’ de gefingeerde naam was die vader Fred Trump altijd gebruikte als alter ego als hij met de pers praatte.⁸ Van Fred had Donald de truc namelijk afgekeken. Greenberg vervolgde zijn verhaal over zijn collega Anderson: ‘A few minutes later, Green called Anderson back and corrected himself: Now there were 25,000 again.’ Vader Fred had na zijn eerste telefoontje kennelijk even ruggespraak gehouden met zoon Donald en was door zijn zoon gecorrigeerd. Achteraf gezien was het allemaal te doorzichtig, maar op het moment zelf had de ‘con’ gewerkt.

Zelf had Fred Trump alle contact met Forbes over de lijst altijd afgehouden. Tegen The New York Times zei hij in 1983: ‘Donald has a competitive spirit and I don’t want to compete with him … He amazes me. He’s gone way beyond me, absolutely.’ Dat klopte, absoluut. Donald was veel beter in overdrijven, liegen en het vertellen van bullshit dan zijn vader. ‘Truthful hyperbole’ en ‘innocent’ heette het vier jaar later in zijn boek The Art of the Deal. Ik noem het ‘truthless hyperbole’ en ‘guilty’. Trump was namelijk een oplichter eerste klas. Zijn boek verdiende volgens mij een andere titel, namelijk The Art of Deception.

In 1982 was vader Trump dus in werkelijkheid $72 miljoen waard geweest: 8.000 appartementen á $9.000. Donald had beweerd dat de familie $900 miljoen waard was, leugenfactor 12. De schaal van Donalds verzinsels was zo ongekend, dat Forbes er elk jaar weer in trapte. Harold Seneker, de Forbes-redacteur die de lijst de eerste 15 jaar beheerde, herinnerde zich: ‘We soon learned to take the number he threw out to us for his net worth, immediately divide it by 3 and refine it from there.’⁹  Terwijl Forbes rekende met een leugenfactor 3 had deze eigenlijk 12 tot 20 moeten zijn. Als ze zijn belastingaangifte hadden kunnen inzien, hadden ze dat geweten.

Bovendien had Greenberg, op basis van Donalds claim dat hij 80% van de Trump holding bezat, aangenomen dat Donald dat had overdreven en waarschijnlijk ‘slechts’ 50% bezat. In werkelijkheid had dat 0 % moeten zijn. Greenberg: ‘It would be decades before I learned that Forbes had been conned: In the early 1980sTrump had zero equity in his father’s company.’ Dat bleek namelijk pas uit Freds testament, na zijn overlijden in 1999, 18 jaar na de eerste Forbes 400. Fred was tot zijn dood de enige eigenaar geweest van de door hem gebouwde apartementen. In zijn testament verdeelde hij zijn vermogen over zijn vier nog levende kinderen en een aantal kleinkinderen.

Daarom moest Donald begin jaren ’90, toen zijn eigen bedrijven na elkaar failliet gingen, $30 miljoen lenen van zijn zussen en broer, met als onderpand zijn op $35 miljoen geschatte deel van de toekomstige erfenis. Liever zou hij natuurlijk zijn eigen bezittingen als onderpand hebben ingebracht, ware het niet dat die geen enkele waarde van betekenis hadden op dat moment, zo bleek uit onderzoek van Trumpbiograaf Tim O’Brien.¹⁰

Het meest onthullend was een rapport uit 1981 van de New Jersey Casino Control Commission, samengesteld toen Trump een licentie aanvroeg voor gokactiviteiten in Atlantic City.

Trumps persoonlijke vermogen bestond volgens het rapport van de commissie uit niet meer dan een ‘trust fund’ van $1 miljoen dat Fred Trump voor elk van zijn kinderen had gecreëerd, een drie jaar oude Mercedes 450SL, en een paar bankrekeningen met ongeveer $400.000 erop. Op veel van Trumps gebouwen bleken veel hogere schulden te rusten dan hij had gezegd. Hij had een inkomen van $100.000 per jaar, terwijl zijn belastingaangifte voor 1979 een verlies liet zien van $3,4 miljoen.

Wayne Barrett had dus volledig gelijk gehad toen hij, na het inzien van Trumps belastingopgaven uit de jaren ’80, gekregen van de Casino Control Commission, in 2016 had gezegd: ‘Donald was worth nothing. He was worth nothing.’¹¹ Trump had al die jaren een gigantisch rookgordijn opgeworpen om te voorkomen dat de buitenwereld ooit te weten zou komen dat hij ‘niets waard’ was. Hij was naar eigen zeggen een ‘billionaire’, en iedereen die iets anders beweerde was volgens hem een leugenaar met kwade intenties, die het op hem had gemunt. De werkelijkheid was precies het omgekeerde: hij was de leugenaar met kwade intenties.

In dit jarenlange spel van list en bedrog was Roy Cohn Trumps ‘partner in crime’. Cohn had Jonathan Greenberg verteld dat Trump $250 miljoen had ontvangen van Holiday Inn voor zijn aandeel in een Atlantic City casino, maar in werkelijkheid ontving Trump ‘slechts’ een ‘construction and management fee’ (geen winst) van $24 miljoen, terwijl Holiday Inn de constructie van het $220 miljoen kostende casino zelf financierde.

Trump en Cohn vormden een goed op elkaar ingespeeld oplichtersduo als het ging om het manipuleren van de pers. In zekere zin waren zij in het New York van de wilde jaren ’80 een moderne versie van de personages in The Good, the Bad and the Ugly, één van Trumps favoriete films. Donald was in deze vergelijking natuurlijk ‘The Good’ en Roy was ‘The Ugly’. Wie was dan ‘The Bad’? Die rol vervulden Trump en Cohn gewoon ook zelf als het nodig was, want ‘bad’ waren ze allebei.

Filmregisseur Sergio Leone (1929 – 1989) vertelde in een interview dat vriendschap een belangrijk thema was in zijn verhalen, die de bijnaam spaghetti westerns kregen: ‘Er is altijd een hechte vriendschap tussen twee personages die als slechterikken beschouwd worden.’¹² Leone was de maker van de zogeheten ‘Dollar Trilogy’ over een aantal premiejagers (A Fistful of Dollars in 1964, For a Few Dollars More in 1965, en The Good, the Bad and the Ugly in 1966). Hij legde uit waarom hij een dergelijke vriendschap belangrijk vond: ‘De vriendschap tussen twee personages die als negatief beschouwd worden, is sterker en boeiender dan een vriendschap tussen goede personages.’

Leone’s observatie was zeker van toepassing op Donald Trump en zijn vriendschappen. In dit boek zagen we daar al verschillende voorbeelden  van, zoals de vriendschap tussen Trump en Roy Cohn, tussen Trump en Adnan Khashoggi, tussen Trump en Steve Wynn en tussen Trump en Carl Icahn. Een soortgelijke vriendschap ontwikkelde zich tussen Trump en Roger Stone, tussen Trump en Rudy Giuliani en tussen Trump en Lindsey Graham. Soms leek het alsof Sergio Leone in dat opzicht een aantal scènes uit het leven van Donald Trump had geregisseerd. Misschien kwam dat door een van Trumps rolmodellen: Clint Eastwood.