5.10 Vladimir Poetin

‘I mean, he might be bad, he might be good. But he’s a strong leader.’ Lovende woorden van Trump over de dictator van Rusland, uitgesproken tijdens een campagnerally op 12 maart 2016. Uitgesproken op een moment dat Trump nog lang geen president was, een moment waarop later bekend zou worden dat Trump achter de schermen bezig was met een vergeefse poging een Trump Tower in Moskou te realiseren – een lang gekoesterde droom – en een moment waarop de Russen volop bezig waren de Amerikaanse verkiezingen ten gunste van Trump te beïnvloeden, via hackers en internet. Maar de FBI was nog niet gestart met zijn onderzoek Crossfire Hurricane naar de contacten tussen de Russen en de Trump-campagne.

Je zou Trumps woorden op dat moment dus gemakkelijk kunnen uitleggen als poging de Russische leider gunstig te stemmen. Of als bedankje voor de vriendelijke woorden die de Russische leider voor Trump had geuit, volgens Trump zelf althans: ‘Putin said good things about me. He said, “he’s a leader and there’s no question about it, he’s a genius.”’ Wat Trump betreft kwam de liefde van twee kanten. Of dat klopt weten we eigenlijk niet precies. We weten wel dat Poetin liever Donald Trump dan Hillary Clinton in Het Witte Huis wilde hebben, maar we weten niet wat hij écht van de persoon Trump of van diens leiderschapskwaliteiten vond.

Niemand weet wat Poetin werkelijk denkt en voelt.

Alleen Poetin zelf weet dat.¹

Dictators zijn ‘tough’, net als vrijwel alle rolmodellen van Trump, zoals vader Fred Trump, high school coach Ted Dobias, idool Clint Eastwood, advocaat Roy Cohn, Bond-schurk Auric Goldfinger, media-magnaat Rupert Murdoch, president Richard Nixon en zijn voorganger Abraham Lincoln. Zij waren allen tough in de ogen van Trump. En ten opzichte van alle hedendaagse dictators, zoals Xi Jinping, Erdoğan, Kim Jong Un, Duterte, Orbán, MBS en Al-Sisi stak er eentje met kop en schouders uit boven de rest. In Het Dictatorvirus besteedde ik het grootste hoofdstuk aan de hedendaagse dictator aller dictators, de man die zich in de eerste 20 jaar van dit millennium had opgewerkt tot de despoot waar geen enkele Amerikaanse wereldleider omheen kon: Vladimir Poetin.

Poetin is de enige wereldleider waar Trump nog nooit iets negatiefs over heeft gezegd. Nog altijd zijn niet alle geheimen die Trump met Rusland verbond boven water gekomen – er is alle reden om aan te nemen dat Poetin die geheimen kent en dat Trump bang is voor Poetin in dat verband. Maar in mijn ogen was de bewondering die Trump voor zijn Russische collega had opgebouwd in de loop der jaren een minstens zo belangrijke reden om Poetin te vriend te houden. Hij keek enorm op tegen de Russische dictator.

Trump sprak vaak over Poetin, en soms dacht ik diens invloed ook op andere momenten te ontwaren. President Trump zei in maart 2019 tegen Breitbart: ‘I can tell you I have the support of the police, the support of the military, the support of the Bikers for Trump.’ Die Bikers for Trump waren door de president uitgenodigd in Het Witte Huis. Kijk hoe stoer Trump doet op de foto.²

Mij deden de beelden van president Trump en zijn Bikers for Trump denken aan Vladimir Poetin. Jammer dat Trump niet zelf op een motor ging zitten om, net als rolmodel, ook een ritje met zijn vrienden te maken (op een motor met aanhang weliswaar, een driewieler dus). Zo ‘tough’ was Donald nou ook weer niet.

Al in 2013 noemde Trump de Russen in een interview met David Letterman ‘smart’ en ‘tough’, maar zijn bewondering ging al veel verder terug. Poetin noemde hij ‘a tough guy’. Trump wilde niets liever dan zijn rolmodel in levende lijve ontmoeten. Dat duurde uiteindelijk langer dan hij had gewild.

Mijn vermoeden is dat Poetins jarenlange, doelbewuste Russische propaganda, op televisie en in de rest van de pers, met als oogmerk een beeld van zichzelf als stoere, sterke leider te creëren, niet alleen zijn doel had bereikt in het brein van miljoenen Russen, maar ook in het brein van Donald Trump. Vladimir Poetin deed stoere dingen: zwemmen in koude rivieren, paardrijden, jagen, vliegen, duiken, racen en ijshockey spelen. Poetin had zelfs een lichaam dat hij aan de rest van de wereld durfde te tonen. Trump durfde dat allemaal niet.

Er was nog veel meer wat voor Trump aantrekkelijk was. Poetin hield, net als Trump, van vechtsporten en was populair bij vechtsport-acteurs zoals Jean-Claude Vandamme (hoofdrolspeler in een van Trumps favoriete films, Bloodsport), zie de linkerfoto. Poetin werd alom gerespecteerd door zakenmannen die bij Trump in hoog aanzien stonden, zoals Rupert Murdoch, eigenaar van Fox News, en Robert Kraft, eigenaar van de American Footballclub New England Patriots. De rechterfoto is gemaakt tijdens hun bezoek aan Poetin in St. Petersburg in 2005.

Trump, zelf niet bij dat bezoek aanwezig, zal vast en zeker gesmuld hebben van het verhaal dat Poetin de diamanten Super Bowl-ring van Kraft voor zichzelf had gehouden – lees: gestolen – nadat Kraft die op Poetins verzoek aan hem had laten zien tijdens dat bezoek. Op verzoek van president George W. Bush had Kraft de diefstal noodgedwongen geaccepteerd.³

Trump had ook een vijand gemeen met Poetin: president Obama. Geen gelegenheid liet hij onbenut om te benadrukken dat Poetin Obama haatte.

Vladimir Poetin was voor iedere corrupte wereldleider hét voorbeeld van hoe zelfverrijking werkte. Hij liet alle grote projecten door vrienden doen en hield zelf overal iets aan over. Hij eigende zichzelf aandelen toe van bedrijven die voor een prikje en vaak onder dwang door de staat liet opkopen. Hij beschikt over meerdere geheime internationale bankrekeningen. De Russische capo di tutti capi was daardoor waarschijnlijk (in het geheim) de rijkste man ter aarde. Volgens Michael Cohen was Donald Trump daar ook van overtuigd.

Kortom: de rijkste, stoerste, meest corrupte en meedogenloze dictator, die al bijna 16 jaar een land regeerde, dat beschikte over voldoende nucleaire raketten om Amerika van de aardbodem weg te vagen, stond anno 2016 in Trumps universum bovenaan de voedselketen. Van hem kon hij wel wat van leren. Daar wilde hij graag zaken mee doen, en ooit alsnog die Trump-toren in Moskou mee bouwen. Donald Trump zag het helemaal zitten. Dan moest hij natuurlijk wel goed op zijn woorden letten. Trump was The Apprentice, Poetin was de Grote Maffiabaas.

Vladimir Poetin gebruikte alle middelen van de staat om zijn eigen belangen te bevorderen. Hij beschouwde de overheid als zijn persoonlijke eigendom, waar hij mee kon doen wat hij wilde. Hij gebruikte zijn justitie-apparaat om gedaan te krijgen wat via normaal zakendoen niet lukte. En, niet onbelangrijk, hij wist elke verkiezing illegaal naar zijn hand te zetten, en veranderde de wettelijke presidentstermijn van 4 jaar naar 6 jaar. Hij liet de grondwet aanpassen om in feite tot zijn dood te kunnen regeren, net als Xi Jinping. Elk hoofdstuk uit de grote verkiezingsfraude-handleiding had hij bij wijze van spreken eigenhandig opgeschreven. Trump hoefde het alleen maar te vertalen naar de Amerikaanse situatie.

De Russische leider had bovendien alle nationale media in zijn zak en bepaalde daardoor in hoge mate wat zijn onderdanen (niet) wisten en geloofden. Hij stichtte een internationale TV-zender, Russia Today, om zijn propaganda over de rest van de wereld te verspreiden. Het waren stuk voor stuk zaken die Trump in Poetin bewonderde en die hij zelf ook graag wilde realiseren. Als hij ooit president zou worden, dan kon hij de kunst afkijken bij de Russische dictator.

Donald Trump had sowieso al een zwak voor Rusland, sinds de eerste keer dat hij er op bezoek was geweest. John O’Donnell, zijn voormalige casinomanager, schreef in Trumped!⁴ dat hij en zijn collega’s zich in de herfst van 1987 zorgen maakten over Trumps groeiende presidentiële aspiraties. O’Donnell: ‘After a trip to Moscow in July, Donald had taken to speaking out regularly on foreign policy. He adopted popular, can’t-lose stands, advocating nuclear disarmament while criticizing the Reagan Administration for being too soft with America’s allies.’

O’Donnell herinnerde zich: ‘A week after Donald returned from Moscow, a Republican organizer in New Hampshire launched a campaign to draft Donald to run for president. Donald disavowed any knowledge of it, but he said he was ‘honored’.’ Of het een met het ander te maken had is nooit duidelijk geworden. Wat we wel weten over die periode is dat Rusland nog onderdeel was van de Sovjet-Unie, dat hun geheime dienst nog gewoon KGB heette. Donald Trump zal destijds nog nooit hebben gehoord van ene Vladimir Poetin, toen nog geheim agent van de KGB in Dresden, maar Poetin zal destijds waarschijnlijk wel al eens iets gelezen hebben over ene Donald Trump, een toen al beroemde zakenman in Amerika.⁵

Op 2 september van datzelfde jaar plaatste Trump een paginagrote advertentie in The New York Times op 2 september dat jaar, waarin hij al zijn gal spuwde over diverse internationale thema’s. Hij beëindigde zijn ‘open letter’ aan ‘the American people’ met de woorden: ‘Let’s not let our great country be laughed at anymore.’⁶ Zoals we weten zette Trump zijn politieke plannen destijds niet door, maar zijn teksten en thema’s leefden onder de waterspiegel door totdat zij bijna 30 jaar later alsnog boven water kwamen.

Een hoogtepunt in Trumps relatie met Rusland had plaatsgevonden in 2013, toen Trump zijn meest lucratieve Miss Universe verkiezing had gehouden in Moskou. Sinds dat moment had Trump 9 keer beweerd dat hij had gesproken met Poetin, hem had ontmoet of op zijn minst contact had gelegd. Maar naarmate de campagne vorderde was Trump van koers veranderd, om uiteindelijk te ontkennen dat hij de Russische president ooit had ontmoet. In juli 2016 beweerde Trump: ‘I never met Putin. I don’t know who Putin is. He said one nice thing about me. He said I’m a genius. I said thank you very much to the newspaper and that was the end of it. I never met Putin.’⁷

Of Trump Poetin had ontmoet of dat dat achteraf grootspraak was geweest is nooit helemaal duidelijk geworden. Maar uit alles bleek dat Donald Trump wel degelijk helemaal vol was van Vladimir Poetin. Tijdens zijn campagne had hij Poetin aanvankelijk keer op keer de hemel in geprezen. Dat had vanzelfsprekend de vermoedens versterkt dat Rusland bezig was zijn verkiezing een handje te helpen, wat later inderdaad het geval bleek te zijn. Daardoor matigde Trump zich enigzins.

In maart 2017 schreven drie CNN-verslaggevers dat Trump zich totdantoe 80 keer had uitgesproken over Poetin. Hieronder een greep uit de door hen verzamelde uitspraken, waar een subtiele evolutie in valt te ontwaren, naarmate hij van celebrity zakenman de overstap maakte naar kandidaat voor het hoogste politieke ambt.⁸

18 juni 2013. Tweet: ‘Do you think Putin will be going to The Miss Universe Pageant in November in Moscow – if so, will he become my new best friend?’

13 september 2013. Trump prees Poetin voor zijn kritiek op de term ‘American exceptionalism’: ‘It’s very insulting and Putin really put it to him (Obama) about that.’

16 september 2013. Trump nodigde Poetin uit voor de Miss Universe verkiezing. Tweet: ‘So we’ve invited President Putin, that’ll be interesting. I know he’d like to go.’ Hij kwam niet.

3 oktober 2013. Trump zei tegen Larry King op TV dat Poetin ‘has done a really great job outsmarting our country.’

November 2013. Trump zei tegen een journalist: ‘I do have a relationship and I can tell you that he’s very interesed in what we’re doing here today. He’s probably very interested in what you and I are saying today.’

10 februari 2014. Trump: ‘When I went to Russia with the Miss Universe pageant, (Putin) contacted me and was so nice. I mean, the Russian people were so fantastic to us … their leaders are, whether you call them smarter or more cunning or whatever, but they’re outsmarting us. If you look at Syria or other places, they’re outsmarting us.’

6 maart 2014. Trump vertelde op CPAC dat Poetin hem een cadeau had gestuurd tijdens de Miss Universe verkiezing met een briefje en Trump ‘spoke to all of his people’.

13 maart 2014. Trump: ‘Putin has eaten Obama’s lunch, therefore our lunch, for a long period of time.’

21 maart 2014. Tweet: ‘I believe Putin will continue to re-build the Russian Empire. He has zero respect for Obama or the U.S.!’

24 maart 2014. Trump: ‘You look at what Russia’s doing with Iran, how they controlled the situation, and Syria, and virtually every other place that … We were thrown out of every place.’

12 april 2014. Trump zei tegen Fox Business: ‘We just left Moscow. He could not have been nicer. He was so nice and so everything. But you have to give him credit that what he’s doing for that country in terms of their world prestige is very strong.’ In hetzelfde interview prijst hij Poetins invasie van De Krim. Trump: ‘Well, he’s done an amazing job of taking the mantle. And he’s taken it away from the President, and you look at what he’s doing. And so smart. And he really goes step by step by step, and you have to give him a lot of credit.’

28 april 2014. Tweet: ‘Putin has shown the world what happens when America has weak leaders. Peace Through Strength!’

27 mei 2014. Trump: ‘I own Miss Universe, I was in Russia, I was in Moscow recently and I spoke, indirectly and directly, with President Putin, who could not have been nicer, and we had a tremendous success.’

22 juli 2014. Trump: ‘I think I became much richer because I can understand people and read people and Putin is not finished. Putin has got a long way to go.’

16 december 2014. Trump zei tegen Fox News dat Poetin is ‘wounded’ en dat ‘wounded people and wounded animals can do lots of strange things and we’d better be a little bit careful.’

18 maart 2015. Trump zei tegen de Daily Mail dat hij ‘a gift from Putin – an award and a beautiful letter’ had ontvangen.

18 juni 2015. Op een vraag van Fox News’ Sean Hannity of hij enig contact heeft gehad met Poetin, antwoordde Trump ‘yes’. Trump sprak over zijn bezoek aan Moskou twee jaar eerder: ‘And I got to meet everybody. I got to meet all.’ Op de vraag of hij Poetin toen ook had gesproken, zei Trump: ‘I don’t want to say.’ Trump zei wel dat Poetin Obama haatte, maar toen Hannity hem vroeg of Poetin hem dat had gezegd, antwoordde Trump ‘I don’t want to say.’

8 juli 2015. Trump zei tegen CNN’s Anderson Cooper dat als hij president werd Poetin Edward Snowden zou overdragen aan de VS: ‘I think I get along with him fine … And Snowden is living the life. Look if that – if I’m president, Putin says, hey, boom, you’re gone. I guarantee you this.’ (fact check: Snowden woonde in Trumps vierde presidentsjaar nog steeds in Rusland).

30 juli 2015. Trump: ‘I think I’d get along very well with Vladimir Putin, I just think so … Putin hates Obama and Obama hates him, we have unbelievably bad relationships.’

20 augustus 2015. Trump: ‘I actually think that he is somebody that can be dealt with. I think he is somebody that I would have a very decent relationship with if I ever win.’

29 augustus 2015. Trump: ‘Putin hates us. He hates Obama. He doesn’t hate us. I think he’d like me. I’d get along great with him I think. If you want to know the truth.’

28 september 2015. Trump: ‘Putin is a nicer person than I am.’

29 september 2015. Trump: ‘I will tell you that I think in terms of leadership, he is getting an “A,” and our president is not doing so well. They did not look good together.’

20 december 2015. Trump: ‘As far as the reporters are concerned – as far as the reporters are concerned, obviously I don’t want that to happen. I think it’s terrible – horrible. But, in all fairness to Putin, you’re saying he killed people. I haven’t seen that. I don’t know that he has. Have you been able to prove that? … I haven’t seen any evidence that he killed anybody in terms of reporters.’

21 december 2015. Trump: ‘I’ve always had a good instinct about Putin. I just feel that that’s a guy – and I can analyze people and you’re not always right, and it could be that I won’t like him. But I’ve always had a good feeling about him from the standpoint.’

30 december 2015. Trump noemde Poetin ‘brilliant’.

26 januari 2016. Trump zei in een interview met Fox Business’ Maria Bartiromo, over de gifmoord op Alexander Litvinenko, een voormalig Russich geheim agent, in opdracht van Poetin: ‘Have they found him guilty? I don’t think they’ve found him guilty … But Maria, in all fairness to Putin – I don’t know. You know, and I’m not saying this because he says, “Trump is brilliant and leading everybody” – the fact is that, you know, he hasn’t been convicted of anything.’

17 februari 2016. Trump tijdens een rally: ‘I have no relationship with him other than he called me a genius. He said, “Donald Trump is a genius and he is going to be leader of the party and he’s going to be the leader of the world or something”.’

12 maart 2016. Trump tijdens een rally: ‘I said, I don’t admire him. I said he was a strong leader, which he is. I mean, he might be bad, he might be good. But he’s a strong leader.’

21 maart 2016. Trump: ‘Putin says very nice things about me. I think that’s very nice and it has no effect on me other than I think it’s very nice.’

27 juli 2016. Trump: ‘But I have nothing to do with Russia, nothing to do, I never met Putin, I have nothing to do with Russia whatsoever.’ Die uitspraak zou later blijken niet geheel conform de waarheid te zijn geweest, gezien het aantal aangetoonde contacten tussen Trumps medewerkers en Rusland. Maar toen hij het zei was dat allemaal nog geheim voor de buitenwacht. De Trump-sekte was nog een gesloten bubbel, die alleen openstond voor Poetin en zijn mensen. Daarover later meer in Deel VI.

9 oktober 2016. Trump tijdens een presidentieel debat met Hillary Clinton: ‘I don’t know Putin … I don’t know Putin.’

17 oktober 2016. Trump zei in een interview dat Clinton niet ‘so tough’ moet praten over Rusland: ‘She talks tough with Russia. She shouldn’t be talking so tough.’

19 oktober 2016. Trump ontkende in het derde debat met Clinton dat hij Poetins ‘puppet’ was: ‘No puppet. You’re the puppet.’ Verder ontkende hij Poetin ooit te hebben ontmoet en zei hij dat Poetin ‘outsmarted’ Obama en Clinton.

27 oktober 2016. Trump zei tijdens een rally dat het niet zo ‘smart’ was van Clinton ‘to speak very badly of Putin.’

Op 8 november 2016 won Donald Trump de presidentsverkiezing van Hillary Clinton. With a little help from his friend, from Russia with love.

16 februari 2017. President elect Trump zei op een persconferentie: ‘And I can tell you, speaking for myself, I own nothing in Russia. I have no loans in Russia. I don’t have any deals in Russia. President Putin called me up very nicely to congratulate me on the win of the election.’

Ondanks alle mooie intenties van Poetin en Trump kwam de vriendschap nooit echt goed van de grond. Tijdens de vier jaar dat Trump president was zijn ze niet bij elkaar op bezoek geweest in hun eigen hoofdsteden, iets wat Reagan en Gorbatsjov wel hadden gedaan. Deals van enig belang waren er nauwelijks gemaakt en de onderlinge relaties tussen de landen werd er niet beter op, omdat andere Amerikaanse partijen sancties aan Rusland wilden handhaven of opleggen.

Anderhalf jaar verder in zijn presidentschap had Donald Trump 8 keer aan de telefoon gehangen met zijn dierbare vriend in Moskou, wat een beetje mager afstak tegen de 25 keer dat hij met zijn vriend Macron in Parijs had gesproken, die bovenaan stond in zijn lijstje (over rolmodel Macron meer in Deel VI).⁹

Poetin stond na anderhalf jaar slechts op de 12^de plek in Trumps telefoonlijst. Poetin op zijn beurt had Trump ook niet op nummer 1 staan, maar bij hem stond Trump nog wel op de 6^de plek. Op Poetins lijstje stond Macron op de derde plek. De Turkse collega-dictator Erdoğan stond bovenaan.

De nimmer tot echte bloei gekomen relatie tussen de presidenten Trump en Poetin had natuurlijk één voorname reden. Van meet af aan zat er een Russisch luchtje aan de verkiezingsoverwinning van Donald Trump, met als gevolg dat er jarenlang onderzoek werd gedaan door de FBI, door de Democraten en door onafhankelijke media naar Poetins inmenging in de Amerikaanse verkiezingen van 2016. De beschuldiging van ‘collusion’ hing jarenlang boven Trumps presidentschap, tot diens grote ergernis en frustratie, omdat hij elke suggestie dat zijn presidentschap niet legitiem was niet kon uitstaan. Journalisten die er naar vroegen kregen de wind van voren. Het was volgens Trump allemaal een grote ‘hoax’, een ‘witchhunt’ van de Democraten.

Trump en Poetin hebben elkaar overigens wel een paar keer ontmoet, maar wat zij met elkaar bespraken bleef grotendeels geheim, hetgeen nog meer voeding gaf aan alle vermoedens dat Poetin Trump op de een of andere manier aan een touwtje had en dat Trump iets te verbergen had voor het Amerikaanse volk. Maar wat?