6.9 Richard Nixon (deel 2)

Ja, natuurlijk was Richard Nixon een ‘crook’, ook al beweerde hij van niet. Natuurlijk was er sprake van een door hem geautoriseerde ‘break-in’ in het Watergate-kantoor van de Democraten, én een ‘cover-up’ én ‘obstruction of justice’. En ja, natuurlijk was dat een ‘impeachable offense’. Het duurde alleen twee jaar voordat dat allemaal volledig aan het licht kwam in de periode 1972-1974. Juist dóór zijn cover-up en obstruction of justice. Je kunt nu eenmaal niet van een crimineel verwachten dat hij zelf een handje mee gaat helpen aan zijn eigen veroordeling.

Nixons aanstaande impeachment was pas een zekerheid, toen zijn eigen bandopnames van zijn conversaties in Het Witte Huis een ‘smoking gun’ bleken te bevatten en openbaar werden gemaakt. Dát probeerde hij dan ook zo lang mogelijk te voorkomen.

Dat Nixon na zijn impeachment ook daadwerkelijk zou worden veroordeeld en afgezet was te verwachten. Het Huis van Afgevaardigden, dat de aanklacht (impeachment) zou indienen, en de Senaat, dat de veroordeling (conviction) zou uitspreken, waren immers allebei stevig in handen van de Democratische partij.¹ Bovendien was er in beide partijen steun voor een veroordeling van de president.

Toen een delegatie van het Congres hem dat persoonlijk kwam vertellen had Nixon in feite geen andere optie meer tot zijn beschikking. Daarom trad Nixon af op 9 augustus 1974, ruim twee jaar na de inbraak in het Watergate-gebouw, om te voorkomen dat hij officieel zou worden afgezet door het Congres. Dat wilde hij zichzelf en het land besparen. Hij had gelijk.

Zo’n scenario was voor president Donald Trump een doembeeld. Hij had geleerd van zijn beruchte voorganger. Hij had geleerd door naar hem te kijken, door naar hem te luisteren en door brieven met hem uit te wisselen, zo bleek in september 2020. Trump was de ‘verbeterde’, of beter gezegd ‘ergere’ versie van Richard Nixon. Hij zou misschien in soortgelijke probleemsituaties terecht komen, maar hij vertrouwde erop dat hij weg zou komen met zaken waar Nixon niet mee weg was gekomen. Trump zou zijn rolmodel overtreffen, net zoals hij zijn eigen vader had overtroffen.

De zin ‘I am not a crook’ is misschien wel Nixons meest bekende uitspraak. Het woord ‘crook’ betekent volgens het Cambridge Dictionary ‘a very dishonest person, especially a criminal or a cheat’. Bij de voorbeelden staan woorden als ‘cheater’, ‘scammer’, ‘hustler’, ‘fraud’ en ‘schemer’.²  President Richard Nixon was derhalve een ideaal rolmodel voor president Donald Trump, op wie al die termen ook al van toepassing waren voordat hij president werd.

Nixon sprak zijn gedenkwaardige zin uit tijdens het Q&A-gedeelte na een speech in Disney World, op 17 november 1973, in een poging zich bij de pers vrij te pleiten uit het Watergate-moeras waar hij steeds dieper in weg zonk. Zijn publiek bestond uit Associated Press Managing Editors, ter gelegenheid van hun jaarlijkse conferentie. Hij bevond zich derhalve in het hol van de leeuw. De 27-jarige Donald Trump heeft Nixon ongetwijfeld op de televisie gezien en heeft kunnen meeleven met de president.

Dit is wat Nixon zei tegen de pers: ‘I made my mistakes, but in all of my years of public life, I have never profited, never profited from public service – I earned every cent. And in all of my years of public life, I have never obstructed justice. And I think, too, that I could say that in my years of public life, that I welcome this kind of examination, because people have got to know whether or not their president is a crook.’

‘Well, I am not a crook. I have earned everything I have got.’³ Zo doe je dat dus, leerde Trump: ontkennen dat je een crimineel bent, terwijl iedereen die de ontwikkelingen heeft gevolgd inmiddels weet dat je een crimineel bent. Trump was zelf op weg om hier een meester in te worden. In Nixon kon hij een grootmeester aan het werk zien. Deze man was écht goed!

Trump-biograaf Michael D’Antonio schreef samen met auteur Peter Eisner in 2020 het boek High Crimes, The Corruption, Impunity and Impeachment of Donald Trump. Bij hun epiloog met de titel ‘This is what autocracy looks like’ hadden D’Antonio & Eisner Alan Dershowitz geciteerd. Dershowitz was één van Trumps advocaten tijdens diens impeachment trial in de Senaat in januari 2020. Het citaat was een uitspraak van Dershowitz uit 1982: ‘The defendant wants to hide the truth because he’s generally guilty. The defense attorney’s job is to make sure the jury does not arrive at that truth.’ ⁴ In het geval van Nixon en Trump gold hetzelfde. Zij waren ‘generally guilty’, maar wilden die waarheid verborgen houden. Dat principe bepaalde ook hoe zij omgingen met de pers, die juist tot taak had om de waarheid aan het licht te brengen (zie ook hoofdstuk 3.13).

President Trump kon de kunst afkijken van president Nixon. Nixon en Trump probeerden verslaggevers te beïnvloeden, te intimideren, aan hun kant te krijgen, het zwijgen op te leggen (in figuurlijke zin) of simpelweg onwetend te houden van de waarheid waar de pers naar zocht. Zo hebben we president Trump regelmatig tijdens persconferenties kunnen zien als reïncarnatie van president Nixon. De ‘generally guilty’ Nixon hield zijn pleidooi altijd alsof hij tegenover een vijandige jury stond, met de bedoeling dat ‘the jury does not arrive at that truth.’

Zowel Nixon als Trump noemden de pers ‘the enemy of the people’. In één van de brieven die Nixon in de jaren ’80 had geschreven aan Trump had hij letterlijk gezegd: ‘Dear Donald – I know nothing about the intricacies of your business enterprises but the massive media attack on you puts me in your corner!’ ⁵ Trump kon dus niet alleen van Nixon leren hoe het moest, hij wist zich ook door hem in de rug gesteund.

Zowel Nixon als Trump waren voor hun imago in belangrijke mate afhankelijk van de wijze waarop de media verslag deden van hun presidentschap. En dat deden de media op uiterst kritische wijze, met extra aandacht voor die zaken die beide presidenten geheim probeerden te houden.

Nixon had bijvoorbeeld te maken met de publicatie van The Pentagon Papers, waarbij The New York Times en The Washington Post geheimen openbaarden over de Vietnam-oorlog, die Nixon in verlegenheid brachten. Daarna volgde de slepende Watergate-affaire.

Trump had te maken met het openbaar worden van zijn Rusland-affaire en zijn poging zijn buitenechtelijke affaires geheim te houden. Daarna volgden de Oekraïne-kwestie, de coronacrisis en de verloren verkiezingen. Er was tijdens beider presidentschappen meer dan voldoende reden voor de media om zich als vijandige jury op te stellen, en er waren ook voldoende redenen voor Nixon en Trump om kritische media zo ver mogelijk van de waarheid af te houden.

De bewondering van Trump voor Nixon kwam niet uit de lucht vallen. De waardering was zelfs wederzijds en dateerde reeds uit de jaren ’70 en ‘80. Decennialang was het enige tastbare bewijs daarvan een brief uit 1987 van Richard Nixon aan Donald Trump. Die brief had zelfs een ingelijste plek gekregen, eerst in Trump Tower, en later in The Oval Office. President Nixon had al vroeg een president in Donald gezien: ‘whenever you decide to run for office you will be a winner!’

Iedereen dacht 33 jaar lang dat dit de enige brief was geweest tussen Nixon en Trump, totdat er in september 2020 een tentoonstelling in de Richard Nixon Presidential Library & Museum in Californië werd gehouden met meerdere brieven die in Nixons archief waren teruggevonden.

Eén van die brieven was het antwoord van Trump, waarin hij Nixon bedankte voor diens lovende woorden, vergezeld van de video van de Donahue-show waarin Trump te zien was geweest en zijn boek.

Verslaggeefster Nancy Benac van de Chicago Tribune bestudeerde de brieven en schreef in september 2020: ‘They were two men in Manhattan who craved the same thing: validation. One was a brash, young real estate developer looking to put his stamp on New York, the other a disgraced elder statesman bent on repairing his reputation.’

Ik denk dat Benac dat heel goed heeft gezien en dat ‘validation’ voor beide mannen een belangrijk motief was voor hun vriendschap. Benac: ‘That’s how a 30-something Donald Trump and a 70-ish Richard Nixon struck up a decade-long, fulsome correspondence in the 1980s that meandered from football and real estate to Vietnam and media strategy. The letters between once and future presidents, revealed for the first time … show the two men engaged in something of an exercise in mutual affirmation.’⁶

In één van die brieven uit juni 1982, 8 jaar na Watergate, had de toen 36-jarige Trump zijn blijk van bewondering zwart op wit geuit: ‘I think that you are one of this country’s great men, and it was an honor to spend an evening with you.’

In een latere brief sprak hij de hoop uit dat Nixon een appartement in het in februari 1983 opgeleverde Trump Tower zou betrekken: ‘One of my great ambitions is to have the Nixons as residents in Trump Tower.’  Die hoop bleek ijdel, maar de Nixons waren na een rondleiding wel degelijk positief over Trumps kroonjuweel. Nixon schreef dat zijn vrouw ‘was impressed as I was but feels at this time she should not undertake the ordeal of a move’. Pat Nixon was herstellende van een lichte beroerte, waardoor een verhuizing niet verstandig was.

De brieven tussen ‘Dear Donald’ en ‘Dear Mr. President’ laten een oprechte vriendschap tussen beiden zien.  Zij gaven elkaar de complimenten en het respect dat ze allebei zo hard nodig hadden – Nixon in zijn nadagen en Trump tijdens zijn opkomst. Nixon en Trump waren ook samen gezien in de nachtclub ‘21’.

Maar Donald Trump zou zich jarenlang van de domme houden over die vriendschap. Kort na zijn verkiezing in 2016 beweerde hij zelfs dat hij Nixon niet kende. Dat deed hij bij wel meer mensen als dat hem beter uitkwam, maar in dit geval had niemand enige aanwijzing dat hij loog. Trump zei slechts: ‘but he would write me letters. It was very interesting. He always wanted me to run for office.’ ⁷

Uit jarenlang speurwerk van archivarissen in Nixons bibliotheekarchieven, bestaande uit 46 miljoen pagina’s, 300.000 foto’s en een half miljoen meter filmmateriaal, bleek een ander verhaal dan Trump de mensen wilde doen geloven. Donald Trump, destijds een 30-er, had meerdere brieven in de jaren ’80 uitgewisseld met Nixon, destijds een 70-er.

Trumps meest loyale minister, Mike Pompeo, kwam op 23 juli 2020 hoogstpersoonlijk kijken wat decennialang verborgen was gebleven. Op de foto staat hij met Hugh Hewitt, CEO van de Nixon Foundation. Het lijkt er op dat Richard Nixon lange tijd een goed verborgen rolmodel is geweest voor Trump. De twee in Trumps tweede boek beschreven anecdotes (zie vorige hoofdstuk) waren eigenlijk de enige bekende bewijzen dat ze elkaar niet alleen hadden ontmoet, maar ook hadden gesproken.

Opvallend genoeg had Trump in geen van zijn eigen boeken een foto van zichzelf met Nixon opgenomen, terwijl bovenstaande foto bewijst dat die wel degelijk bestonden. Dit in contrast met de drie boeken waarin Trump foto’s van zichzelf met Ronald Reagan had afgedrukt. Achteraf gezien is dat opmerkelijk en veelzeggend. Waarom niet openlijk uitkomen voor je vriendschap met een voormalig president als je zo graag met beroemdheden gezien wil worden?

Ik denk dat dit te maken had met het aangetaste imago van Nixon in Amerika in het algemeen en in politieke kringen in het bijzonder. Reagan werd alom bewonderd in conservatieve kringen. Nixon was daarentegen jarenlang een paria, ook in zijn eigen partij. Trumps boeken stonden altijd vol met foto’s van hem in het gezelschap van andere beroemdheden en winnaars. Hun succes straalde op hem af. Maar Nixon stond niet als zodanig bekend sinds zijn oneervolle aftocht uit Het Witte Huis na de Watergate-affaire. In de ogen van Amerika was Nixon na zijn aftreden een loser. Openlijk uitkomen voor zijn bewondering voor Nixon in de jaren ’70 en ’80 zou Trumps eigen imago hebben kunnen schaden, en zijn kansen op toekomstig politiek succes hebben verkleind.

In de ogen van Donald Trump was Richard Nixon echter absoluut geen loser. Nixon-expert Luke Nichter, een professor op een Texaanse universiteit, zei over de twee mannen: ‘they saw something similar in each other – that toughness, that guts, even being beaten up and coming back.’ Nichter zei dat hij het zich moeilijk voor kon stellen om op Trumps toenmalige leeftijd een vriendschap aan te gaan met een voormalig president: ‘I can’t imagine trying to befriend an ex-president. Somehow, I think they both pulled it off and I think they both served a need for each other.’

Hun brieven naar elkaar hoefden niet ver te reizen. Trump woonde en werkte in Trump Tower, en Nixon schreef ze in zijn kantoor op Federal Plaza, een paar kilometer verderop. De thema’s waar zij elkaar in vonden zijn nog steeds actueel: een gedeeld wantrouwen ten opzichte van de media, een behoefte om TV-kijkcijfers te maximaliseren en het idee om mensen als ‘props’ te gebruiken.

Zo adviseerde Nixon Trump over het potentieel van diens American Football-club als het ging om televisie: ‘The people in the stands, apart from what they pay for their tickets, are indispensable props for the television broadcast which in the future is where the real money lies.’ Dat advies had Trump overduidelijk in zijn oren geknoopt. Tijdens zijn rally’s stonden er altijd supporters achter hem, ‘as indispensable props’.

In zijn presidentscampagne had Trump ook Nixons thema van de ‘silent majority’ (hierboven te zien in Nixons eigen aantekeningen) afgestoft en tijdens de GOP-conventie in 2016 sprak hij positief over Nixons harde retoriek en taktiek. Hij had duidelijk een voorbeeld aan zijn voorganger genomen, maar dat deed hij pas openlijk op een moment dat het in zijn kraam te pas kwam, lang nadat Nixon was overleden en deels was gerehabiliteerd.⁸

Zelfs in latere boeken waarin Trump zijn politieke plannen ontvouwde, ten behoeve van zijn presidentiële ambities, heeft hij Nixon nooit aangehaald. Reagan daarentegen noemde hij tientallen keren. Reagan was zeker een held van de Republikeinen, en dat was hij ook voor Trump (zie deel III). Persoonlijk denk ik echter dat Nixon feitelijk Trumps grootste levende Amerikaanse presidentiële voorbeeld was, groter nog dan Reagan.

De laatste brief uit de collectie was gedateerd op 26 januari 1993. Trump schreef Nixon na diens 80^ste verjaardag, om hem te bedanken voor de verjaardagsfoto: ‘You are a great man, and I have had and always will have the utmost respect and admiration for you. I am proud to know you.’ Nixon overleed niet lang daarna, in april 1994. Trump ging echter niet naar de begrafenis van de man die hij naar eigen zeggen bewonderde. In die tijd viel dat niet op, want niemand wist van hun vriendschap. Het zou meer zijn opgevallen als Trump wel naar Nixons begrafenis was gegaan.⁹

Wat was Trumps motief in de vriendschapsrelatie met Nixon? Ik denk dat er meerdere redenen waren. ‘Validation’ was een reden, zoals al eerder opgemerkt. De Republikeinse politicus en Trump-supporter Newt Gingrich vermoedde dat de jonge Trump het vooral een prettig idee vond dat hij een historisch figuur kende: ‘It was more a personal validation for Trump that he was becoming somebody, that a Nixon would pay attention to him.’¹⁰

Een andere reden was dat Nixon en Trump zichzelf in de ander herkenden. Trump kon zich goed identificeren met Nixon, een belangrijke randvoorwaarde voor het rolmodel-effect. John Dean, goed ingevoerd in Nixons persoonlijkheid als gevolg van zijn eigen rol als White House counsel tijdens de Watergate-jaren, herkende in de recent ontdekte briefwisseling hoe zijn oude baas en Trump ‘the waves of each other’s personalities’ oppikten. Dean: ‘These are two authoritarian personalities who would have a natural affinity for each other.’ ¹¹

Zowel Gingrich als Dean hebben volgens mij gelijk, maar ik vermoed dat de vriendschap en bewondering van Trump voor Nixon nog veel verder ging. Nixon, die zichzelf altijd een outsider had gevoeld, zag volgens mij in Trump, een outsider in de elite van Manhattan, een jonge versie van zichzelf, zijn ware potentiële troonopvolger. Ik denk dat Trump dat ook zo heeft aangevoeld. Trump voelde vertrouwen, hij voelde waardering en hij kreeg waardevolle adviezen. Hij zoog alles op wat Nixon hem in die urenlange gesprekken vertelde over zijn ervaringen op het allerhoogste politieke niveau. Ik denk dat Richard Nixon op een bijzondere manier Trumps presidentiële mentor was.

In een promotievideo uit 2009, gemaakt voor zijn boek Think Like a Champion gaf Donald Trump een paar belangrijke tips: ‘Find Inspiration’, ‘Go Against the Tide’, ‘Keep Going’ en ‘Have a Mentor’. Dat laatste punt lichtte hij toe met de volgende woorden: ‘It’s really just a wonderful thing if you can have a mentor. Having a mentor in life can make a big difference in life. Now, you have to look around. Who’s somebody you aspire to be or to be like. Having a mentor is a wonderful thing.’¹²

Trump benoemde hier het aanzienlijke nut van een mentor. Om uit te leggen wat hij daarmee bedoelde gebruikte hij bijna letterlijk dezelfde woorden, ‘somebody you aspire to be or to be like’, als die ik notabene zelf heb gebruikt in mijn boek Hoe je een geboren leider wordt (2009) over het rolmodel-effect: ‘dat ben ik, zo wil ik worden, zo wil ik zijn’. Met andere woorden: Trump bedoelde een mentor, maar beschreef een rolmodel. Die twee rollen kunnen heel goed samen gaan. Een rolmodel hoeft geen mentor te zijn, maar een mentor is vaak wel een rolmodel.

Donalds 31 jaar oudere vader was Trumps rolmodel/mentor voor zijn start in de vastgoedwereld en de lokale politiek. Donalds 20 jaar oudere coach Ted Dobias was zijn rolmodel/mentor op de militaire middelbare school. Donalds 19 jaar oudere advocaat Roy Cohn was zijn rolmodel/mentor in de juridische wereld en de jetset van Manhattan. En volgens mij was de 33 jaar oudere president Richard Nixon Trumps rolmodel/mentor voor diens presidentiële ambities. Dat was een gewaagde keuze, maar wel een begrijpelijke. Zo wilde hij worden, zo wilde hij zijn als hij ooit in Het Witte Huis zou belanden.

Richard Nixon was namelijk niet zomaar een president. Dit was de president die in 1968 een einde had gemaakt aan een 8 jaar durend Democratisch presidentieel bewind.

Nixon was de president die als eerste Mao had ontmoet, die de jarenlange oorlog in Vietnam eerst had opgevoerd en toen (noodgedwongen) had beëindigd. Dit was de man die in 1960 weliswaar had verloren van John F. Kennedy, maar die 8 jaar later een glorieuze comeback had gemaakt en de partij naar zijn hand had gezet. Trump hield van comebacks.

Nixon was de man die zichzelf in de jaren ’60 opnieuw had uitgevonden, zich een nieuw imago had aangemeten en als outsider het presidentschap had veroverd. Dit was een politicus met een uitgekiende strategie, gericht op de zuidelijke staten van Amerika en de onderbuikgevoelens van het witte, conservatieve electoraat. Nixon was bovendien de president die in de jonge Donald zag wat anderen nog niet zagen, en dat vertrouwen expliciet naar hem had uitgesproken. Zelf dacht Donald al dat hij het in zich had om president te worden. Na Nixons uitspraak wist hij het zeker.

Roger Stone, die als 19-jarige al in 1972 politiek actief was geweest in de herverkiezingscampagne van Nixon, raakte goed bekend met zowel Nixon als Trump (zie hoofdstuk 3.8). Stone herkende de overeenkomsten tussen beide mannen ook in ogenschijnlijk kleine zaken: ‘What Trump does is he has somebody print out for him every story that mentions his name – and he reads the clips. Then sometimes he would write in the margin, “Send to Roger Stone, what about this?” He would have it sent to you by a secretary, “Please see the attached note from Mr. Trump.” Nixon also did it, interestingly enough.’ ¹³

Maar waar president Nixon zelfs in de laatste dagen van zijn presidentschap nog blijk gaf van enig normbesef, was dat bij Trump in zijn laatste dagen geheel verdwenen. Jeffrey Toobin, analist voor CNN en schrijver voor The New Yorker, schreef dat Nixon op 21 maart 1973 met zijn advocaat John Dean overlegde of hij Howard Hunt, een van de Watergate-inbrekers een pardon kon verlenen.

Dean: ‘Hunt’s now demanding clemency or he’s going to blow. And, politically, it’d be impossible for, you know, you to do it.’

Nixon: ‘That’s right.’

Dean: ‘I’m not sure that you’ll ever be able to deliver on clemency. It may be just too hot.’

Beiden begrepen heel goed dat een president zijn bevoegdheid om een pardon te verlenen niet kon gebruiken om aanklachten uit te wissen tegen personen die met hun getuigenis zouden kunnen impliceren dat Nixon zelf bij een misdaad betrokken zou kunnen zijn. Bovendien zagen zij tijdig in dat een dergelijke actie te duidelijk een teken van corruptie zou zijn. Het resultaat was dat Nixon geen enkele betrokkene bij het Watergate-schandaal een presidentieel pardon had verleend. Hunt, te zien op de linkerfoto, bracht 33 maanden in de gevangenis door.¹⁴

Aan president Donald Trump daarentegen waren dergelijke overwegingen niet besteed. Hij verleende nietsgemoedereerd een pardon aan minimaal vier betrokkenen bij de Rusland-affaire. Eén van hen was Roger Stone (zie hoofdstukken 3.8 en 4.14). Stone was veroordeeld tot 40 maanden, maar heeft die nooit uit hoeven zitten. Zijn pardon was duidelijk tegen de wil van de overgrote meerderheid van de Amerikaanse bevolking, maar Trump trok zich daar niets van aan. Zijn achterban stond achter hem, wat hij ook deed. Wat hen betreft kwam hij overal mee weg.

Alleen bij de Republikeinen was 38% van de ondervraagden van mening dat de president Roger Stone een pardon moest verlenen. 62% van hen geloofde dat Stone’s veroordeling meer een politieke vervolging was geweest dan een legitieme strafzaak.¹⁵ Zoals rechter Amy Berman Jackson terecht had opgemerkt: ‘He [Stone] was not prosecuted, as some have complained, for standing up for the President. He was prosecuted for covering up for the President.’ En daar, merkte Toobin op, was hij door de president voor beloond.¹⁶ Stone’s pardon was een duidelijke indicatie van corruptie en ‘cronyism’.

Jimmy Carter zei in oktober 2018 tegen Time Magazine: ‘Historians are really great at predicting the past. But the future is for prophets, and the track record of most prophets is dismal.’ Ik ben historicus noch profeet, maar durfde in juni 2020 wel de voorspelling dat Trump de verkiezingen in november zou gaan verliezen. Wat ik al eerder had voorzien was dat Trumps karakter en rolmodellen, die enerzijds verantwoordelijk waren geweest voor zijn opkomst ook het fundament hadden gelegd voor zijn ondergang.

Daarin ligt ook het belang van Richard Nixon als rolmodel en mentor voor Donald Trump. Nixon had terecht al vroeg ingeschat dat Trump het in zich had om ooit president te worden, net zoals hij. Maar hij had verzuimd daarbij te voorspellen dat Trump het ook in zich had om impeached te worden, net zoals bij hem zou zijn gebeurd als hij niet was afgetreden.

Er is misschien nog één andere uitspraak van Nixon die even beroemd is als de zin ‘I am not a crook’. Die andere uitspraak deed hij tijdens een van de interviews die hij in 1977 had met verslaggever David Frost, drie jaar na zijn aftreden. De op dat moment 31-jarige Donald Trump zat ongetwijfeld voor de televisie om het interview te zien. Het was een fascinerend gesprek en Amerika keek ademloos toe.

De vier jaar eerder met pek en veren uit Washington vertrokken Nixon was er op gebrand om zijn handelen uit te leggen, of beter gezegd: goed te praten. Hij zocht rehabilitatie. Onderstaande citaten zijn slechts een uiterst beperkte greep uit Nixons vaak langdradige antwoorden, maar zij geven de essentie van zijn logica goed weer. Dictatorlogica, wel te verstaan.

Frost: ‘You called a meeting on June the 5th, 1970, about the Huston plan … it said very clearly, use of this technique is clearly illegal, it amounts to burglary … Why did you approve  a plan that included an element like that … that was clearly illegal?’ ¹⁷

Nixon: ‘Because as president of the United States … ah … I had to make a decision, as has faced most presidents, in fact, all of them, ah … in which, ah … the national security … individual violence at home had to be put first … I think Abraham Lincoln has stated it better than anybody else … “Must a government be too strong for the liberties of its people? Or too weak to defend or maintain its own existence?” That’s the dilemma that presidents have had to face, ah …’

Frost: ‘So, what in a sense you’re saying is that there are certain situations and the Huston plan or that part of it was one of them where the president can decide that it’s in the best interest of the nation or something and do something illegal.’

Nixon: ‘Well, when the president does it … that means that it is not illegal.’

Frost: ‘By definition – ‘

Nixon: ‘Exactly … exactly … if the president … if, for example, the president approves something … approves an action, ah … then … the president’s decision in that instance is one, ah … that enables those who carry it out to carry it out without violating a law. Otherwise they’re in an impossible position.’

Die vorm van dictatorlogica ben ik bij mijn research voor Het Dictatorvirus tegengekomen bij zo’n beetje iedere dictator uit de klassieke en moderne geschiedenis. Het gaat als volgt. Ik, als dictator, doe iets misdadigs. Toch is dat per definitie niet illegaal, want ík doe het. En dat maakt het voor mijn gevolg en voor mijn strijders mogelijk hun acties (lees: misdaden) uit te voeren zonder de wet te breken, mits ze dat in mijn naam doen, wat ik overigens zal ontkennen als mij dat beter uitkomt. Middels deze dictatorlogica rechtvaardigt een dictator al zijn misdaden én alles wat zijn fanatieke volgers aanrichten. De vijand is namelijk altijd erger.

Met de ogen van een dictator keek Nixon in 1977 terug op de Watergate-inbraak, uitgevoerd door zijn inbrekers, in zijn naam. En met dezelfde ogen van een dictator keek president Trump naar zijn gewelddadige bende aanhangers die op 6 januari 2021 het Capitool in Washington bestormden, na daartoe opdracht te hebben gekregen van hem tijdens een speech op een steenworp afstand, bij het Washington Monument: ‘We love you, you’re very special.’

Tijdens zijn eerste daaropvolgende contact met de pers, 6 dagen na de bestorming, keek president Trump terug op de gebeurtenissen die zich een week daarvoor in Washington hadden afgespeeld. Trump: ‘If you read my speech – and many people have done it … it’s been analyzed, and people thought that what I said was totally appropriate … They’ve analyzed my speech and my words and my final paragraph, my final sentence, and everybody – to the tee – thought it was totally appropriate’.¹⁸

Nixon had het niet beter kunnen verwoorden.