7.7 Oorlog (deel 4)

Natuurlijk was er in 2019 sprake van een ‘quid pro quo’, een ‘abuse of power’, een ‘cover-up’ en ‘obstruction of justice’. En ja, natuurlijk was dat een ‘impeachable offense’. Volgens John Bolton lag het echter allemaal niet zo eenvoudig. Volgens hem hadden de Democraten het impeachment proces verkeerd en te gehaast aangepakt, ‘malpractice pure and simple’, waardoor het ‘bitterly partisan’ was geworden en niet tot afzetting had geleid.¹

Dit is het laatste hoofdstuk over Trumps eerste impeachment, met aandacht voor all the president’s men. Van Trumps officeren in de frontlinie eiste Jim Jordan een hoofdrol op, maar hij werd door zijn verleden op de hielen gezeten. Belangrijke en minder belangrijke bijrollen waren weggelegd voor David Nunes, Mick Mulvaney, Mitch McConnell en Alan Dershowitz, maar ook voor ‘verraders’, zoals Adam Kinzinger, John Bolton en Mitt Romney. Ik heb niet gestreefd naar volledigheid, maar ik wil u wel een impressie bieden van dit unieke strijdtoneel in het Capitool. De Republikeinen verdedigden hun president eerst in het Huis van Afgevaardigheden en daarna in de Senaat.

Na deze gevechten werd de oorlog in 2020 verder voortgezet, waarbij de inzet telkens zou worden verhoogd. In die koude burgeroorlog stond dat jaar in Amerika alles op het spel: politiek overleven, talloze mensenlevens, economische voorspoed, raciale dominantie, Amerika’s imago in de rest van de wereld en de toekomst van de Amerikaanse democratie. Alles zou samenkomen in de perfect storm die Donald Trump over het land had afgeroepen.

Het was onvermijdelijk dat Nancy Pelosi op een bepaald moment moest overgaan tot een impeachment procedure en dat die snel zou moeten worden afgehandeld, met het oog op het komende verkiezingsjaar. Het was een uitgelokte oorlogshandeling met een incubatietijd van meer dan drie jaar. Trump had die oorlog met de Democraten al tijdens zijn presidentscampagne uitgeroepen. Reeds als presidentskandidaat had Trump zijn aanhang tijdens een rally op 30 december 2015 zijn visie op zijn politieke opponenten voorgehouden: ‘I consider them enemies. We view this as war. Don’t we view this as war? It’s war. It’s war.’ ²

In oktober 2019, middenin de impeachment inquiry, retweette Trump een bericht van een supporter, pastor Robert Jeffries, die voorspelde dat Trumps impeachment een nieuwe burgeroorlog zou veroorzaken.³

In de laatste maand van Trumps presidentschap zou er zelfs een moment komen op 6 januari 2021 dat Republikeinse oorlogstaal zou ontaarden in een échte burgeroorlog op de trappen en in de gewelven van het Capitool.

Adam Kinzinger, een Republikeins parlementslid met daadwerkelijke oorlogservaring in de Air Force Special Operations Command en Air Combat Command, had destijds afkeurend gereageerd op Trumps retweet over een Civil War. Hij was vrijwel de enige in zijn kamp, want niemand in de Republikeinse partij durfde Trump openlijk tegen te spreken, op het gevaar af diens aanhang tegen zich in het harnas te jagen.

De betonrot in de Republikeinse partij was in Trumps derde jaar echter al te ver gevorderd en echte moed om de eigen leider te weerstaan was achter de horizon verdwenen. Trump en zijn meest fanatieke aanhang keken naar de wereld als een oorlogsgebied, waarbij alles in het teken stond van een strijd op leven en dood. In de strijd tegen de Democratische Partij, de erfvijand, mocht de democratie zelf kennelijk worden opgeofferd.

President Trump blokkeerde elke vorm van medewerking van het Witte Huis aan de onderzoeken geleid door de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, leverde geen documenten aan en verbood zijn huidige en voormalige medewerkers om te getuigen bij openbare verhoren door het Congres.

Slechts een paar dappere overheidsmedewerkers durfden het aan om te getuigen en de waarheid te komen vertellen in het Congres. Hun namen kwamen op Trumps zwarte lijst terecht, net als de namen van Republikeinen die het waagden om Trump te bekritiseren. Dat waren ‘RINO’s,’ Republicans In Name Only. Kinzinger was er één van.

Waar de president echter niet onder uit was gekomen was het openbaar maken van een ruw, onofficieel transcript van zijn telefoontje met Zelensky op 25 juli (zie hoofdstuk 7.4). Tegelijkertijd beklaagde hij zich over de klacht van de anonieme whistleblower die de hele procedure in gang had gezet.

De handlangers van Trumps propagandakanaal deden er alles aan om zowel de getuigen tegen Trump als de whistleblower die de klacht had ingediend te ondermijnen.

De geloofwaardigheid van de getuigen werd in twijfel getrokken of hun verklaringen werden als ‘hearsay’ weggezet. Dat was één van de verdedigingslinies. Er zouden geen directe getuigen zijn. Michael Purpura, plaatsvervangend White House counsel, beweerde: ‘Anyone who spoke with the president said that the president made clear that there was no linkage between security assistance and investigations’.⁴

De zwakke plek van dat argument was natuurlijk dat de president zelf de ooggetuigen opdracht had gegeven om niet te getuigen. Duidelijker kon obstructie niet zijn.

En wat er in het gewraakte telefoongesprek op 25 juli tussen Trump en Zelensky was gezegd was uiteindelijk onder grote druk alsnog gepubliceerd, zij het met een aantal verwijderde secties. Zonder de whistleblower complaint zou dat nooit zijn gebeurd.

Ooit zal vast wel algemeen bekend worden wie de whistleblower, deze moderne versie van Deep Throat, is geweest. In de loop van de verhoren bleek dat alles wat de whistleblower in zijn brief had gezet waar was. Daar stond tegenover dat vrijwel alles wat Giuliani had beweerd was gelogen. De strijd tussen Trump en de pers, mede uitgevochten door diens ‘warriors’ zoals Rudy Giuliani, was in de kern niets anders dan een oorlog tussen de waarheid en de leugen. Tussen goed en fout.

En Trump was fout. Zoals gebruikelijk, weten we inmiddels.

Trump verbood iedereen van zijn naaste medewerkers, inclusief Giuliani, om te getuigen voor de Congrescommissie van Adam Schiff, maar een aantal trouwe overheidsmedewerkers durfden hun hoogste baas te trotseren toen zij officieel door de Congrescommissie werden opgeroepen. Eén van hen was Dr. Fiona Hill, een adviseur van Trumps National Security Adviser John Bolton, die zelf uit Het Witte Huis was vertrokken, een week voordat de klacht van de klokkenluider publiek bekend werd. Fiona Hill beloofde onder ede de waarheid, en niets dan de waarheid, te vertellen. En dat deed ze. Tot frustratie van haar Republikeinse ondervragers.

Fiona Hill nam haar eed serieus. Zij vertelde niets dan de waarheid. De Rusland-expert  ontmaskerde het volledig verzonnen verhaal dat Oekraïne zich in de verkiezingen van 2016 zou hebben gemengd als een ‘false narrative’, in de bloedbaan van de wereld gebracht door Poetin, om de aandacht af te leiden van Rusland.

Hill benadrukte ook hoe belangrijk de Amerikaanse steun voor Oekraïne was en hoe waardevol een bezoek van de Oekraïense president aan Het Witte Huis zou zijn. De Republikeinse ondervragers hadden er een taaie getuige aan. Alle uitvergrote  borden die zij achter zich hadden opgesteld maakten misschien indruk op hun eigen aanhang, maar niet op deskundige getuigen zoals Dr. Fiona Hill.

De meest opvallende ondervrager aan de kant van de Republikeinse volksvertegenwoordigers was Jim Jordan, uit Ohio. Deze voormalige college wrestler en college wrestling coach deed geregeld pogingen om als een bijtgrage pitbull over de getuigen heen te walsen. Bij zijn vechtersimago hoorde het dragen van een overhemd zonder jasje. Alsof hij elk moment uit zijn stoel kon komen om je ter plekke te vloeren. Intimideren? Geen probleem. Liegen? Geen probleem. Neersabelen? Geen probleem.

Jordan was Trumps grootste ‘warrior’ in het Huis van Afgevaardigden. Jordan was in de arena van de impeachment hearings de meest gevreesde prijsvechter. Hij was een man naar Trumps hart. Het was alsof de president in de persoon van Jordan een professionele worstelaar in zijn geledingen had, die hij net als in zijn WWE-tijd (zie hoofdstuk 4.3) voor zich kon laten vechten.

Als dank voor bewezen diensten ontving Jordan van president Trump de Presidential Medal of Freedom op 11 januari 2012, 5 dagen na de bestorming van het Capitool en 9 dagen voordat Trump Het Witte Huis verliet.⁵ Zijn onderscheiding was het equivalent van een ridderorde, verdiend in een man-tot-man-gevecht in een burgeroorlog waarbij de ridder zijn koning had gered met gevaar voor eigen leven. Het man-tot-man-gevecht was de botsing met Democratische tegenstanders en getuigen tegen zijn koning. Het slagveld was het Huis van Afgevaardigden.

‘He is an inspiration to freedom-loving Americans everywhere and has distinguished himself as one of the most consequential members of Congress of his generation’ luidde de aankondiging door Het Witte Huis van de prijsuitreiking, die plaatsvond in een besloten ceremonie zonder pers. ‘Freedom loving’ was codetaal voor conservatief. Volgens de aankondiging had Jordan zijn medaille te danken aan het jarenlang dwarszitten van Obama-beleid en voor zijn strijd tegen programma’s die conservatieven hun platform zouden ontnemen. Jim Jordan had zijn medaille dus verdiend op cruciale momenten in de oorlog tegen het linkse gevaar, niet in zijn dienst voor het hele land. De toelichting vermeldde expliciet dat Jordan ‘led the effort to confront the impeachment witch hunt.’

Jordan leidde een jaar na Trumps eerste impeachment ook de oppositie in het Huis van Afgevaardigden tegen het certificeren van de Electoral College-stemmen die Joe Biden het presidentschap bezorgden. Jordan zei dat hij Trump niet verantwoordelijk hield voor de bestorming van het Capitool op 6 januari. Nadat het Capitool weer bevrijd was en het Congres de certificering herpakte volhardde Jordan in zijn strijd tegen de goedkeuring van de verkiezingsuitslag. Een week later werd hij daar door Trump met een presidentiële medaille – lees: koninklijke onderscheiding – voor beloond als een ware oorlogsheld. Een oorlogsheld van Kamp Zuid in een burgeroorlog.

Jim Jordan was niet onomstreden. Zijn naam werd genoemd in een rechtzaak in 2019 tegen Ohio State University, waarin Jordan werd beschuldigd van het willens en wetens geheim houden van sexueel misbruik van jeugdige worstelaars door de universiteitsdokter Richard Strauss. Minimaal 177 studenten hadden zich uiteindelijk gemeld die ten prooi waren gevallen aan Dr. Strauss, maar schattingen gaven aan dat er waarschijnlijk meer dan 1.500 gevallen waren geweest. Strauss zelf had zelfmoord gepleegd in 2005. Medio 2018 kwam het hele verhaal naar buiten. En het beet pitbull Jordan in de nek.

Jordan was 8 jaar lang assistent-coach van het Ohio State worstelteam geweest van 1987 tot 1995. Volgens getuigenissen van oud-studenten was Jordan destijds door meerdere worstelaars en een scheidsrechter op de hoogte gebracht van het sexuele misbruik, maar had hij niets met die informatie gedaan om zijn studenten te beschermen.

De eerste worstelaar die met dit verhaal naar buiten kwam was Mike DiSabato.

DiSabato’s verhaal vergde moed, want lange tijd was hij de enige die zich uit durfde te spreken over wat er was gebeurd. Anderen zouden volgen tot het hele verhaal niet meer genegeerd kon worden. In een tijd van #MeToo en een periode waarin het misbruik van tientallen Amerikaanse turnsters publiekelijk bekend werd (het Nasser-schandaal) voelde een steeds groter aantal van de honderden mannelijke slachtoffers van sexueel misbruik door hun sportarts zich gesterkt om hun verhaal te doen.

Hun verhaal bracht volksvertegenwoordiger Jim Jordan in het nauw. Hij beweerde dat hij ‘was being bullied’ door de beschuldigingen. DiSabato was niet onder de indruk: ‘Jim Jordan is a world-class athlete who is very aggressive in his actions – he’s a bulldog, let’s be honest. So for him to say he was being bullied by Mike DiSabato is somewhat laughable.’ ⁶

De ‘serial molesting Doc Strauss’ was een frequent onderwerp van gesprek geweest in de locker room van de studenten. Ex-worstelaar Shawn Daily zei tegen NBC News: ‘It was very common knowledge in the locker room that if you went to Dr. Strauss for anything, you would have to pull your pants down. For God’s sake, Strauss’s locker was right next to Jordan’s’.

Het was onmogelijk geweest voor Jordan om hier niet van op de hoogte te zijn, zei voormalig kampioen Mark Coleman. Oud-worstelaar Dunyasha Yetts herinnerde zich een uitspraak van Jordan die dat bevestigde. Yetts: ‘Jordan even said he’d kill him if he tried anything with him.’⁷

Maar toen zijn voormalige studenten naar Jordan, ‘their hero, mentor and friend’, toekwamen om zijn steun te vragen voor hun strijd gaf hij niet thuis. Jordan ontkende publiekelijk dat hij ook maar iets van de kwestie af wist, en de worstelaars noemde hij leugenaars. Een reactie die rechtstreeks uit het arsenaal van Donald Trump afkomstig leek. ‘Deny, deny, deny’, ‘accuse the accusers’, in combinatie met het aannemen van de slachtofferrol. Bij het begripvolle Fox News was daar alle ruimte voor.

‘I never saw, never heard, never was told about any kind of abuse’, zei Jordan tegen Fox News. ‘If I had I would have dealt with it. A good coach puts the interest of his student-athletes first.’ Maar dat was nou net het punt: hij had verzuimd het belang van zijn student-atleten de hoogste prioriteit te geven.⁸

Mike Schyck, een voormalig Ohio State worstelaar en een graduate student coach, zei: ‘[Jordan’s] been adamant that nothing’s ever happened and no one ever came to him. There’s not been one time in the position that he’s in that he’s showed any loyalty to any of the guys that he’s coached. If he had the loyalty with all of his athletes the way he’s showing his loyalty to Donald Trump, this case would have been solved and done with years ago.’ ⁹

Voormalig Ohio State worstelaar Adam DiSabato, wiens broer het eerste slachtoffer was geweest die aangifte had gedaan tegen de universiteit, zei tegen CNN dat Jordans verklaring ‘a bold-faced lie’ was. Jim Jordan had tegen de DiSabato-broers gezegd dat zij hun mond moesten houden.¹⁰

Jordan bleef bij hoog en bij laag volhouden dat hij van niets wist. Deny, deny, deny. Adam DiSabato getuigde in februari 2020 tijdens een publieke hoorzitting dat hij destijds als team captain naar Jordan en coach Hellickson was gegaan en hen had gesmeekt om actie te ondernemen: ‘I went to them as a captain, begging them to do something. They did not.’

Alle aantijgingen jegens zijn adres waren volgens Jordan allemaal georchestreerd door de Democraten. Jordan was een officier in het leger van Trump, belaagd door een vijandige pers, die er in hun ogen uitsluitend op uit was om hem uit de strijd te halen.

Verslaggever Bob Moser schreef in Rolling Stone op 16 juli 2018: ‘The Ohio Congressman and former wrestling coach is more concerned with protecting his macho image than the well-being of his former athletes.’ Assistent-coach Jim Jordan trainde vroeger met zijn studenten, deelde met hen na afloop de sauna en reikte zelfs aan het einde van het seizoen een zelfbedachte ‘King of the Sauna’ award uit aan de worstelaar die het beste was in ‘trash talking his opponents and boasting of his successes post-practice’.¹¹ Achteraf gezien was dat verleden een uitstekende vooropleiding voor zijn latere politieke rol als prijsvechter van Donald Trump, trash talking his opponents.

Sinds zijn komst naar het Congres in 2007 had Jordan een politiek macho imago opgebouwd dat in gevaar zou komen als hij had erkend dat hij weet had gehad van het misbruik en er niets aan had gedaan. Tegen een sporttijdschrift in Ohio had hij gezegd: ‘Politics has never been a place for sissies.’ In het Congres was hij de leider van de House Freedom Caucus (met het woord ‘freedom’ wederom als codewoord voor ‘conservative’) als ‘the polar opposite of a “sissy”,’ volgens Moser. Jordan was ‘a loud, scrappy, often-brutal champion for “traditional values” and “normal people”.’

Verslaggeefster Jennifer Rubin noemde hem in The Washington Post ‘unhinged, bullying, unbound by facts and unconcerned with the norms of democratic government’. En John Boehner, de voormalige Republikeinse Speaker of the House en eveneens afkomstig uit Ohio, noemde Jordan in 2017 een ‘asshole’ en ‘a legislative terrorist’.¹²

Ik ben hier wat dieper ingegaan op de zaak Jordan, omdat het illustratief is voor het type politicus waar president Trump van hield en waar hij de oorlog mee dacht te kunnen winnen: een klassieke macho bully zonder normbesef of geweten, die geen verantwoordelijkheid nam voor eerder fout gedrag, die glashard kon liegen en die oorlog kon voeren als een ‘warrior’. Kortom: iemand als hij zelf. Als hij zo iemand vereerde met een medaille, vereerde hij een kloon van zichzelf.

Toen Jordan publiekelijk onder vuur kwam te liggen wegens zijn Ohio State-verleden verdedigde Trump hem alsof hij het over zichzelf had: ‘I believe him. Jim Jordan is under attack, with false accusations, because he treatens the elite.’ ¹³ Over de misbruikslachtoffers die hun verhaal vertelden had Trump geen goed woord over: ‘I don’t believe them at all. Jim Jordan is one of the most outstanding people I’ve met since I’ve been in Washington. I believe him 100 percent.’ ¹⁴ Het was precies dezelfde ontkennende houding als die hij eerder had getoond ten opzichte van de tientallen vrouwen die hem zelf van sexueel misbruik hadden beschuldigd (zie hoofdstuk 4.6).

In Trumps spoor wierpen andere verdedigers van Jordan zich op, zoals Speaker Paul Ryan, die Jordan ‘a man of honesty, a man of integrity’ noemde. Kevin McCarthy, tegenwoordig de Republikeinse minority leader, zei: ‘Jim and I came into Congress together 12 years ago and I have always found him to be a good and honest man.’ De ironie was dat de ridders van Trump nu juist hun integriteit en eerlijkheid hadden ingeruild voor hun loyaliteit jegens hem om in zijn gunst te komen en te blijven. Wie de ring van de koning eenmaal had gekust was moreel verloren en moest hopen op een interventie van buitenaf, zoals het geval was geweest bij Trumps fixer Michael Cohen.

Zoals wel vaker gebeurde in dergelijke gevallen werden de slachtoffers nogmaals geslacht en wierp de verdachte zich op als slachtoffer van zijn aanklagers. Collega-Republikein Matt Gaetz, één van de grootste relschoppers in Jordans House Freedom Caucus, zei tegen Fox over de worstelaars: ‘they are people that have some loose affiliation with the deep state that are out to get Jim Jordan.’

Louie Gohmert uit Texas suggereerde dat de worstelaars ‘liars’ waren of ‘weaklings who shouldn’t have let themselves be molested.’ Kortom: dat zij waren aangerand of verkracht was hun eigen schuld. Jordan claimde op Twitter dat hij zelf het slachtoffer was van ‘fake news’-kanalen zoals CNN: ‘How can you ever trust such #fakenews?’. Zanger John Legend, ook een inwoner van Ohio, diende hem kort en krachtig van repliek in een tweet.

Het feit dat Jordan zijn eigen studenten in de steek had gelaten, zowel toen als nu, was absoluut geen fake news, zo bleek uit talloze getuigenissen. Jordan had hier heel anders mee om kunnen en moeten gaan, in elk geval eerlijker en begripvoller.

Michael Alf, een van Jordans vroegere worstelaars, zei: ‘We don’t blame Jimmy. But the guys are saying, “Jim, why didn’t you just tell that you heard about this as it was going along? We know you were young and you didn’t put it together.’’ ¹⁵

Een paar uur nadat er zich weer een nieuwe getuige had gemeld die bevestigde dat Jordan sexueel misbruik op Ohio State University had genegeerd, zette de Grand Old Party hem op de Intel Committee met een belangrijke missie: getuigen vernietigen tijdens de impeachment inquiry. De Republikeinse Partij kon het zich niet veroorloven hun meest gevreesde gladiator op de bank te laten zitten. De president zat voor de televisie toe te kijken hoe zijn gevechtseenheid de Democraten zou vermorzelen.¹⁶

Jim Jordan was niet de enige volksvertegenwoordiger die in januari 2021 uit handen van president Trump een medaille ontving. Op 4 januari had ook Devin Nunes een Presidential Medal of Freedom gekregen. Samen met Jordan had het Republikeinse commissielid Nunes er alles aan gedaan om de impeachment-pogingen van de Democraten te laten ontsporen. Trumps dank was dan ook groot.¹⁷

Devin Nunes was de hoogstgeplaatste Republikein in de Intel Committee. Hij vergeleek de procedure met een ‘cult’ in een gesprek met Fox News, en op Twitter sprak hij van de ‘DemSocialist/Media involvement in Ukraine’. In een brief aan Schiff eiste hij dat ‘because Trump should be afforded an opportunity to confront his accusers, the anonymous whistleblower should testify.’ ¹⁸

Nunes en Jordan vormden met Counsel Steve Castor een geducht trio voor elke getuige à charge. Meestal gaf Nunes daarbij een deel van zijn spreektijd aan andere Republikeinen, zoals Jordan.

Eén van de getuigen was Alexander Vindman. Tijdens de besloten verhoren, die vooraf waren gegaan aan de publieke hoorzittingen, waren Jordan en de andere Republikeinen er continu op uit om Lt. Col. Alexander Vindman, een officer van de National Security Council (NSC) de naam te ontfutselen van de whistleblower.

President Trump zat zijn mensen constant te pushen om de klokkenluider te ontmaskeren. Jordan insinueerde dat Adam Schiff, de Democratische voorzitter van de House Permanent Select Committee on Intelligence, die naam al zou kennen.

Jordan zei tegen Schiff: ‘In fact, you’re the only one who knows who these people are who started this whole thing.’

Schiff: ‘You keep making that false statement, Mr. Jordan.’

Jordan: ‘It isn’t false.’

Schiff: ‘It doesn’t make it any more true the 10th time you said it than the first time, it just means you’re more willful about the false statement.’

Jordan bleef zo vaak doorvragen bij Vindman dat diens advocaat, Michael Volkov, op een bepaald moment weigerde verdere vragen daarover te beantwoorden.

Volkov: ‘Okay. What I’m telling you right now is we’re not going to answer that question. If the chair wants to hold him in contempt for protecting a whistleblower, God be with you.’ ¹⁹

De oorlog tussen Democraten en Republikeinen laaide ook regelmatig op achter de schermen tijdens bijeenkomsten van de Commissie, waar Jordan te elfder ure aan was toegevoegd. Zo bleek uit transcipts van de verhoren dat Jordan bij vier verschillende gelegenheden bij zijn opening statement bezwaar had gemaakt tegen het impeachment proces voordat een officiële stemming had plaatsgevonden.

Jordan: ‘This seems to be nothing more than hiding this work from the American people. The 330 million people who are represented by members of Congress don’t get to see any of it.’

Jordans opmerking sloeg echter nergens op. Transcripts van de closed-door depositions werden vrijgegeven en Schiff herinnerde de Republikeinen er aan dat zij exact dezelfde procedure hadden gevolgd tijdens de aanloop naar president Bill Clintons impeachment proces.

Voor Adam Schiff en zijn collega-Democraten was Rusland-expert Fiona Hill een ideale getuige, net als de andere career diplomats, die trouw hadden gezworen aan hun land en de grondwet, en niet aan de koning. In het eindrapport, The Trump-Ukraine Impeachment Inquiry Report, werd haar getuigenis en die van mensen als Taylor en Vindman, dankbaar opgenomen als onderdeel van hun onderbouwing.²⁰

Een gedenkwaardig onderdeel van Hill’s getuigenis was het feit dat zij zich herinnerde dat haar directe baas, John Bolton, op 10 juli een heftige discussie had gehad met Gordon Sondland. Bolton had tegen haar gezegd: ‘I am not part of whatever drug deal Rudy and Mulvaney are cooking up.’ Toen Giuliani werd gevraagd op Hills getuigenis te reageren, zei hij: ‘I don’t know Fiona and can’t figure out what she is talking about.’ ²¹

Bolton had Het Witte Huis verlaten in september 2019. Net op tijd voordat de Oekraïne-storm in volle hevigheid los was gebarsten.

Over de wijze waarop John Bolton vertrok bestaan zoals gebruikelijk twee versies: Trumps versie (ik heb hem ontslagen) en die van de ander, Bolton in dit geval (ik heb ontslag genomen).

Eerst Boltons versie, die hij later opschreef in zijn boek: ‘On Tuesday, September 10, in the morning, I came in at my regular hour, fulfilled a few remaining obligations, and then left to be at home when the firestorm hit. I asked Christine to take the letter down to the Outer Oval and deliver copies to Pence, Mulvaney, Cipollone, and Grisham at 11:30 a.m. I am confident Trump did not expect it, tweeting at about 11:50 to get his story out first.’²²

Dan Trumps versie:

Het was het vertrouwde patroon in Trumps universum: voordat je het uit kunt maken met hem, maakt hij het uit met jou. Zijn narcisme laat geen ander scenario toe. Bolton erkende in zijn boek dat hij zijn eigen tweet te laat, namelijk na die van Trump, had verstuurd: ‘I should have struck preemptively – there’s a lesson in that – but I was content to countertweet with the facts. I know how it actually ended.’

Bolton sloot de episode af met de woorden ‘And with that, I was a free man again.’ ²³ Grappig hoe die laatste zin lijkt op de uitspraak van iemand die net uit de Trump-sekte was ontsnapt. Bolton was daarmee het zoveelste voormalige sektelid.

Bolton had geweigerd om voor het Huis van Afgevaardigden te getuigen en had voor zichzelf een goede reden bedacht om niet mee te werken, ofschoon hij met eigen ogen had gezien dat Donald Trump ongeschikt was als president.

Misschien hadden de Democraten Bolton toch via de rechter moeten dwingen om te getuigen, als één van de weinigen die direct uit Trumps mond had gehoord dat het achterhouden van militaire hulp aan Oekraïne was gelinkt aan de aankondiging door Zelensky van een onderzoek naar de Bidens. Ook dat zou overigens niet tot afzetting door de Senaat hebben geleid. Die was immers nog steeds in handen van de Republikeinse partij en die was in handen van Trump.

Naar verluidt had John Bolton president Trump gewaarschuwd. Hij noemde Giuliani ‘a hand grenade who’s going to blow everone up’. Toen Giuliani met die uitspraak werd geconfronteerd was zijn respons: ‘I’m very disappointed that his bitterness drives him to attack a friend falsely and in a very personal way. It’s really ironic that John Bolton is calling anyone else a hand grenade. When John is described by many as an atomic bomb.’ ²⁴

De persoon die echter tot ontploffing zou komen was niet Giuliani noch Bolton. Het was president Trump zelf, naar aanleiding van een persconferentie van zijn stafchef, Mick Mulvaney.²⁵

In tegenstelling tot Bill Barr begreep Trumps ‘acting’ Chief of Staff Mick Mulvaney bijvoorbeeld niet dat hij alleen de woorden van zijn baas hoefde te herhalen en dat het niet de bedoeling was dat hij ineens de waarheid ging spreken tegenover de pers, zolang de baas zelf nog volhardde in The Big Lie.

Tijdens een historische persconferentie in Het Witte Huis op 17 oktober 2019 erkende Mulvaney dat van de Oekraïense president een onderzoek naar Trumps opponenten werd verwacht in ruil voor de financiële hulp van de Verenigde Staten (oftewel de facto een quid pro quo): ‘Did he (Trump, FS) also mention to me in the past, the corruption related to the DNC server? Absolutely. No question about that. But that’s it. And that’s why we held up the money.’ Logisch toch. Ben ik nou zo slim of zijn jullie zo dom?

Een verslaggever vroeg: ‘So the demand for an investigation into the Democrats was part of the reason that he ordered to withhold funding to Ukraine?’

Mulvaney: ‘The look back to what happened in 2016 certainly was part of the thing that he was worried about in corruption with that nation. And that is absolutely appropriate.’

Verslaggever: ‘Withholding the funding?’

Mulvaney: ‘Yeah. Which ultimately then flowed. By the way, there was a report that we were worried that if we didn’t pay out the money, it would be illegal. Okay. It would be unlawful. That is one of those things that has that little shred of truth in it that makes it look a lot worse than it really is … And we knew that that money either had to go out the door by the end of September or we had to have a really, really good reason not to do it (30 september was het fiscale jaareinde, FS).’²⁶

Natuurlijk zouden de Oekraïners hun onderzoekingen naar de verkiezingen van 2016 en naar de Bidens, gebaseerd op geen enkel bewijs, pas aankondigen als er iets voor hen tegenover stond. Zoals het voor hen uiterst belangrijke bezoek aan het Witte Huis en het onmiddellijk hervatten van miliaire hulp die zij hard nodig hadden in hun gevecht tegen Rusland. Wekelijks vielen er doden in Oost-Oekraïne. Zelensky moest aan Poetin laten zien dat Amerika aan zijn kant stond, maar stond bepaald niet te trappelen om zich te mengen in de Amerikaanse verkiezingsstrijd.

De televisiecamera’s registreerden vervolgens de alerte vraag van dezelfde verslaggever aan Mulvaney: ‘But to be clear, what you describe is a quid pro quo. It is funding will not flow unless the investigation into the Democratic server happened as well’.²⁷

Mulvaney: ‘We do that all the time with foreign policy.’

Was hier sprake van een beleids- of strategiewijziging van Trump en de zijnen? De aanwezige pers krabde zich eens goed achter de oren. Even later voegde Mulvaney er nog aan toe: ‘And I have news for everybody. Get over it! There’s going to be political influence in foreign policy … We’re doing it a different way and there is no problem with that.’

Maar nee, het bleek gewoon een fout. Een domme fout. Een fatale fout. Mulvaney was een beetje overmoedig geweest in zijn verdediging van de president. De president zat Mulvaney’s TV-optreden te bekijken met toenemende verbijstering, zoals hij op de tweede dag van zijn presidentschap het TV-optreden van zijn persvoorlichter Sean Spicer had bekeken en beneden de maat had gevonden. CNN-presentator Hala Gorani meldde de volgende dag dat Trump woest was geworden toen hij Mulvaney zag.²⁸

Hoe vaak moest hij het nog zeggen? Altijd alles ontkennen. Deny, deny, deny. Hoe moeilijk was dat?

Ineens uit jezelf de waarheid vertellen werd niet op prijs gesteld door de president. Mulvaney wist wat hem te doen stond: de schade beperken. Hij probeerde de dagen erna zijn openhartigheid ongedaan te maken door te ontkennen wat hij had gezegd en de schuld te geven aan de media, een veelgebruikte, maar in dit geval te doorzichtige tactiek.

Zelfs het Trumpgezinde Fox News trapte er niet in. Journalist Chris Wallace vroeg hem op 20 oktober: ‘You were asked by [ABC News] Jonathan Karl, was investigating Democrats one of the conditions for holding up the aid – was that part of the quid pro quo? And you said, “It happens all the time.”’ Daarna probeerde Mulvaney op omstandige wijze iets heel anders te fabriceren uit wat hij overduidelijk wel degelijk had gezegd, waarna Wallace concludeerde: ‘I hate to go through this, but you said what you said.’

Daarna zei Mulvaney tegen Wallace dat hij niet letterlijk de woorden quid pro quo had gebruikt, gemakshalve negerend dat hij bevestigend had geantwoord toen de journalist hem die letterlijke bewoordingen had voorgelegd. Met Donald Trump als belangrijkste televisiekijker van het Fox-interview ging het niet om de waarheid, maar om hoe goed je kon liegen en de waarheid kon ontkennen. Mulvaney kon het wel (‘The money held up had absolutely nothing to do with Biden’) Hij was het alleen op een cruciaal moment even vergeten. Een kostbare fout. Zijn houdbaarheidsdatum in Trumps leger kwam in zicht.²⁹

Mulvaney (linkerfoto) had met zijn Fox-optreden zijn baan hooguit een paar maanden gerekt. In maart 2020 was het impeachment trial achter de rug en moest hij vertrekken. Hij werd opgevolgd door Mark Meadows (rechterfoto).

Dit hondsloyale Republikeinse congreslid werd Trumps 4^de Chief of Staff in 4 jaar tijd. Ook een record. Geen enkele Amerikaanse president had ooit zo veel van de door hem zelf aangestelde mensen al zo snel weer vervangen. Zijn personeelsbeleid was rampzalig. Maar ja, het was oorlog. Dan gaat het hard. Trumps hoogste officieren werden in hoog tempo opgebrand door hun eigen Commander in Chief. Misschien dat met Meadows de oorlog tegen de linkse Democraten alsnog definitief kon worden beslecht.

Ondertussen had het Amerikaanse publiek zich wel een mening gevormd. 51% van de Amerikanen wilde dat Trump zou worden afgezet. Alleen zijn eigen miljoenensekte was daar mordicus tegen. 45% van de bevolking wilde niet dat hij zou worden veroordeeld en afgezet. Een groot deel daarvan bestond uit sekteleden.

Trumps aanhangers luisterden alleen naar hem. Zij wilden van geen kwaad weten. Een indicatie van de grootte van zijn aanhang kon worden opgemaakt uit zijn populariteitscijfers, zijn ‘approval rate’. Dat was 43% en uiterst stabiel. Maar het was tegelijkertijd historisch laag voor een januarimaand in een verkiezingsjaar. Dat voorspelde niet veel goeds voor de verkiezingen op 3 november.

Als president Trump zou worden vrijgesproken in de Senaat had hij nog 10 maanden om zijn populariteit op te krikken, want met 43% was hij de minst populaire president na WO II in een januarimaand van een verkiezingsjaar. Zelf zei hij tegen zijn supporters in een speech in : ‘In the life of Trump, 10 months is an eternity.’

Hé, dat was voor de verandering eens geen leugen.

In een tweet zei hij: ‘Can you believe that I will be impeached today by the Radical Left, Do Nothing Democrats, AND I DID NOTHING WRONG!’³⁰

Jammer, dat was dan weer wél een leugen.

Voor een impopulaire dictator is het vaste prik om de oppositie van een staatsgreep of andere misdaad te beschuldigen, om daarmee een eigen staatsgreep, wraakactie of zuivering te rechtvaardigen. Het was dan ook essentieel voor Trump om elke gelegenheid aan te grijpen om de eigen fanatieke aanhang continu te activeren door zichzelf als slachtoffer te presenteren en te wijzen op het linkse gevaar.

Op 18 december 2019, op hetzelfde moment waarop het Congres stemde over zijn impeachment, hield Donald Trump zijn langste campagnerally ooit (twee uur), in Battle Creek, hoe toepasselijk. In deze plaats in Michigan herhaalde hij vrijwel alle punten uit zijn brief, met de nodige pathos, in de beste traditie van verongelijkte dictator-redenaars uit de geschiedenis. Trump: ‘You’re about to hear the greatest speech you’ve ever heard.’

Zijn speech was een aaneengesloten tirade, vol met beschuldigingen, valse beweringen, leugens. Hij viel een overleden Democratische volksvertegenwoordiger (John Dingle, die 59 jaar congreslid was geweest) aan, die zich volgens Trump nu ‘in hell’ bevond. Hij bagatelliseerde de zwaarte van de gebeurtenissen: ‘I don’t know about you, but I’m having a good time.’

De fact checkers hadden achteraf hun handen vol aan Trumps verhaal. De NYT ontdekte 19 leugens en misleidende opmerkingen. FactCheck.org ontdekte dat Trumps claim dat hij in Michigan 10 jaar eerder tot Man van het Jaar was gekozen een verzinsel was (hij was in 2013 bij een diner geweest van de Republikeinse Partij, zonder eervolle vermelding).³¹

The Guardian Weekly³² ploos uit wat er waar was van Trumps verhaal dat Hillary Clinton tijdens een laatste bijeenkomst in Michigan voor de verkiezingen in 2016 slechts een publiek van 500 man had getrokken en hijzelf 32.000 supporters had gehad: ‘I’ll never forget that night. We did it. And we won Michigan. And word is we’re much higher in the polls in Michigan than we ever were in 2016.’

Niets daarvan bleek te kloppen. Trumps rally in 2016 trok 4.200 mensen, die van Clinton 4.600. De peilingen eind 2019 gaven bovendien aan dat Trump achter lag op de voornaamste Democratische kandidaten in Michigan, en dat hij in 2016 had gewonnen met een magere voorsprong van slechts 10.704 stemmen. Niemand in zijn publiek was die avond echter geïnteresseerd in de feiten. Niemand vond het een probleem dat hun Grote Roerganger een pathologische leugenaar was. Maar in 2020 zouden zij daar een hoge rekening voor betalen.

Donald Trump was per slot van rekening hún dictator. Waar zijn leugens hen naartoe zouden voeren was nog onbekend, maar een dramatisch einde van Trumps reality show werd steeds waarschijnlijker. Niet op de korte termijn echter, want Trump stevende koersvast af op een zekere vrijspraak in de Senaat.

Trumps generaals in de Senaat, waar de Republikeinen de meerderheid hadden behouden en die zelfs iets hadden vergroot tijdens de mid-terms in 2018, waren majority leader Mitch McConnell, senator Lindsey Graham en senator Ted Cruz. Zij moesten er voor zorgen dat geen enkele Republikein zou deserteren. In deze burgeroorlog moesten deserteurs vrezen voor hun virtuele executie, lees: uitstoting uit de sekte. Die opzet slaagde bijna helemaal. Er was slechts één deserteur: Mitt Romney.

Nadat het Huis van Afgevaardigden, onder leiding van Nancy Pelosi, had gesproken (zie vorige hoofdstuk), brachten de house managers de artikelen fysiek over naar de andere zijde van het Capitool. Daar wachtten 100 senatoren (elke staat had 2 senatoren) op hen om over hun aanklacht te beslissen in een impeachment trial. Het was geen enkele Republikeinse senator toegestaan vóór Trumps afzetting te stemmen en het was niemand toegestaan om af te wijken van de partijlijn zoals Mitch McConnell en Donald Trump die hadden bepaald.

Zoals gebruikelijk in het hoofd van een dictator is iemand die tegen hem is ook tegen het hele land. Republikeinen die zich kritisch uitten naar Trump waren daarbij het laagste van het laagste, lager nog dan de Democraten, want zij waren verraders, Republicans In Name Only. Trump hield zijn sekte voor: ‘The Never Trumper Republicans, though on respirators with not many left, are in certain ways worse and more dangerous for our Country than the Do Nothing Democrats. Watch out for them, they are human scum!’ ³³

President Trump zou de ‘verraders’ in zijn partij het liefst allemaal gezuiverd hebben. In dit geval hoefde hij echter nergens voor te vrezen. Naar eigen zeggen was hij ook niet bevreesd. Volgens Trump was juist Nancy Pelosi bevreesd, maar daar was geen bewijs voor.

Onderaan het CNN-beeld zien we de foto’s van de belangrijkste Democratische kandidaten, die op datzelfde moment nog met elkaar streden voor de Democratische kandidatuur voor het presidentschap. Een aantal van hen waren senatoren, zoals Bernie Sanders, Elizabeth Warren en Amy Klobuchar, die hun campagne een paar weken moesten onderbreken om het impeachment proces te kunnen bijwonen. Senator Kamala Harris had zich op dat moment al teruggetrokken uit de race.

Trump werd door McConnell op zijn wenken bediend. Toen bleek dat John Bolton bereid was te getuigen in de Senaat haalde McConnell hem effectief van het toneel door helemaal geen getuigen toe te laten.

Wie wilde weten wat Bolton te vertellen had, moest nog even wachten op zijn boek, maar niemand koesterde enige illusie dat zijn getuigenis voor een andere uitkomst zou hebben gezorgd. Dat had hij zelf trouwens ook niet, schreef hij later. Het zou wel mooie televisiebeelden hebben opgeleverd, denk ik.

Slechts één Republikeinse senator had het lef om tegen Trump te gaan stemmen: Senator Mitt Romney. Romney was ook de enige die openlijk had uitgesproken dat hij John Bolton graag wilde horen als getuige: ‘I think it’s increasingly likely that other Republicans will join those of us who think we should hear from John Bolton.’ Hij stond aan de kant van de meerderheid van het Amerikaanse volk. Maar liefst 69% van de Amerikanen had ook gewild dat er nieuwe getuigen waren opgeroepen tijdens het proces in de Senaat. Tevergeefs. McConnell had de hele zaak al geregeld. Romney was een Republikeinse roepende in de woestijn van zijn staat Utah.³⁴

Bolton bewaarde daardoor zijn verhaal voor zijn boek The Room Where It Happened, dat halverwege 2020 werd gepubliceerd. Zelf verdedigde hij zijn positie door te wijzen op het verbod van zijn president om te getuigen en de gehaastheid die de Democraten volgens hem aan de dag hadden gelegd om hun impeachment door te drukken. Met andere woorden: er zijn fouten gemaakt, maar niet door mij.

Het impeachment trial heette wel ‘trial’, maar was om allerlei redenen eigenlijk niet te vergelijken met een échte rechtzaak  De enige persoon die in handboeien werd afgevoerd was een demonstrant die ‘Schumer is the devil!’ riep (de tekeningen zijn van Art Lien voor The New York Times).³⁵

Supreme Court Justice John Roberts was slechts de voorzitter van de procesgang, er waren geen getuigen, de juryleden konden niet worden gewraakt, de hoofdverdachte was niet aanwezig en kon niet worden gehoord, en de uitslag stond van tevoren vast. Toch was het de moeite waard om naar te kijken. Het was een soort televisiesoap: even ‘impeachen’ vanavond.

Adam Schiff, de leider van de house managers, kon elke dag na de verrichtingen in de kamer van de Senaat zijn pleidooi voor de nationale televisiecamera’s nog eens dunnetjes overdoen.

Uit de opiniepeilingen mochten de Democraten opmaken dat zij er in waren geslaagd het Amerikaanse publiek ervan te overtuigen dat president Trump inderdaad schuldig was aan waar zij hem van beschuldigden.

58% van de Amerikanen vond dat Trump zijn macht als president had misbruikt en 57% van hen vond dat hij het Congres had tegengewerkt. De harde kern van zijn sekte, rond 40% van het Amerikaanse volk, vond van niet.

Trumps defensieteam preekte voornamelijk voor eigen parochie. Zij gaven de Republikeinse senatoren voldoende rugdekking om tegen zijn afzetting te stemmen.

Trumps favoriete TV-advocaat was Alan Dershowitz, die de president al kende uit de tijd dat Roy Cohn en Dershowitz elkaar kenden. Trump retweette graag diens argumenten. Dershowitz had natuurlijk al zijn diensten bewezen door de voor Trump gunstige introductie te schrijven in Bill Barrs versie van The Mueller Report (zie hoofdstuk 7.3). Zijn georakel in de Senaat was toch interessant, niet vanwege zijn overtuigingskracht, maar vanwege zijn onnavolgbare staaltje dictatorlogica en de bijbehorende armgebaren. Dit was puur TV-theater, precies waar Donald Trump op had gehoopt. Ik geef hier één voorbeeld.

Alan Dershowitz gaf op woensdag 29 januari 2020 een veelzeggend antwoord op de vraag van senator Ted Cruz (‘As a matter of law, does it matter if there was a quid pro quo?’), dat ik hieronder vrijwel volledig citeer. Haal even diep adem en probeer door te zetten tot het einde van zijn college. Hou stug vol en misschien moet u het twee keer lezen. U zal worden beloond met de nuchtere conclusie van John Dean.

Dershowitz: ‘The only thing that would make a quid pro quo unlawful as if the quo were in some way illegal. Now we’re talking about motive. There are three possible motives that a political figure can have. One, a motive in the public interest. The second is in his own political interest. And the third, which hasn’t been mentioned, would be in his own financial interest. His own pure financial interest. Just putting money in the bank.’

‘I want to focus on the second one, for just one moment. Every public official that I know believes that his election is in the public interest. And mostly you’re right. Your election is in the public interest. And if a president does something which he believes will help him get elected in the public interest that can not be the kind of quid pro quo that results in impeachment.’

‘Every president believes that [his election is in the public interest], that’s why it is so dangerous to try to psychoanalyze a president, to try to get into the intricacies of the human mind. Everybody has mixed motives. And for there to be a constitutional impeachment based on mixed motives would permit almost any president to be impeached.’

‘If you want to balance what’s in the public interest with what’s in your party’s best interest and in your own electoral interest it’s impossible to discern how much weight is given to one, to the other. We may argue that it is not in the national interest for a particular president to get reelected or a particular senator or member of congress and maybe you are right.’

‘But for it to be impeachable you would have to discern that he or she made a decision solely on the basis on how the house managers put it ‘corrupt motives’ and it cannot be a ‘corrupt motive’ if you have a mixed motive that partially involves the national interest and partially involves electoral and does not involve personal pecuniary interest.’

‘And the house managers do not allege that this decision, this ‘quid pro quo’ as they call it – and the question is based on the hypothesis there was a quid pro quo … – they never alleged that this was based on pure financial reasons.’

‘It would be a much harder case if a hypothetical president of the United States said to a hypothetical leader of a foreign country ‘unless you build a hotel with my name on it and unless you give me a million dollar kickback I will withhold the funds’. That’s an easy case. That’s purely corrupt and in a purely private interest.’

‘But a complex middle case is “I want to be elected. I think I’m a great president. I think I’m the greatest president there ever was. And if I’m not elected the national interest will suffer greatly.” That cannot be an impeachable offense. Thank you, mister Chief Justice.’

John Dean, Nixons voormalige White House counsel, reageerde op het uitgebreide betoog van Dershowitz met een korte, nuchtere tweet: ‘Alan Dershowitz unimpeached Richard Nixon today. All Nixon was doing was obstructing justice and abusing power because he thought he was the best person for the USA to be POTUS. When POTUS does it… etc. Seriously, that was his motive! Agree with Alan and impeachment is gone!’ ³⁷

Mitt Romney weigerde in 2019 als enige senator om mee te gaan in de gekte van zijn partij, waar hij ooit nog de presidentskandidaat voor was geweest (de andere voormalige presidentskandidaat, John McCain, was helaas al overleden).

Romney’s belangrijkste zinnen waarmee hij zijn afwijkende stem toelichtte verdienen het om hier te worden geciteerd. Hij zei dat hij zijn eed serieus nam: ‘As a Senator-juror, I swore an oath, before God, to exercise “impartial justice.” I am a profoundly religious person. I take an oath before God as enormously consequential. I knew from the outset that being tasked with judging the President, the leader of my own party, would be the most difficult decision I have ever faced. I was not wrong.’

Punt voor punt ontkrachtte Romney vervolgens de argumenten die de advocaten van Trump hadden ingebracht. Daarna bekrachtigde hij het betoog van de house managers. Romney concludeerde: ‘This verdict is ours to render. The people will judge us for how well and faithfully we fulfilled our duty. The grave question the Constitution tasks senators to answer is whether the President committed an act so extreme and egregious that it rises to the level of a “high crime and misdemeanor.” Yes, he did.’ ³⁸ Waarna hij alle punten nog eens helder uiteenzette. Er was geen speld tussen te krijgen, maar voor zijn Republikeinse collega’s deed dat er niet toe.

Romney liet zich ook in de rest van 2020 en het begin van 2021 niet meeslepen door de toenemende vertrumping van zijn partij. Gedurende het laatste jaar van Trumps presidentschap zou hij in feite dienst doen als het morele geweten van de Republikeinse partij.

De uitkomst van de stemming op 5 februari 2020, als afsluiting van het impeachment trial, stond helaas al lang van tevoren vast. Een spannend rechtbankdrama met verrassende ontknoping zat er niet in. Iedereen had zijn of haar voorgeschreven plek in de loopgraven ingenomen en stemde geheel volgens de partijlijnen, op Mitt Romney na.

President Trump kon zijn geluk niet op. De hele episode had hem enorm beziggehouden, getuige het record aantal tweets tijdens het proces. Op een dag stuurde hij maar liefst 142 tweets de wereld in. Triomfantelijk liet hij zich na zijn vrijspraak overal fotograferen met de voorpagina’s van de zo door hem gehate kranten: ‘ACQUITTED’.

Geheel in dictatorstijl voerde president Trump na zijn vrijspraak een grootscheepse zuivering door in zijn regering. Hij had een nieuw hoofd Personeelszaken binnengehaald die alle medewerkers in Het Witte Huis ging screenen op hun loyaliteit. Dat wilde zeggen: hun loyaliteit aan hém.

Achteraf bezien was de hele impeachment-kwestie slechts één seizoen van The Trump Reality White House Show, maar wel een leerzame. De producenten hadden het kennelijk nog te vroeg gevonden om hun hoofdrolspeler uit de serie te schrijven. De meeste thema’s en verschillende spelers zouden nog een keer terugkomen voor de grote apotheose aan het einde van Trumps laatste seizoen.

Welke les had president Trump trouwens geleerd van deze hele impeachment-affaire, behalve dat hij dacht voortaan overal mee weg te komen en nu helemaal los kon gaan? Hij had de conclusie getrokken dat Democraten ‘crooked and vicious’ waren. De oorlog ging dus simpelweg een nieuwe fase in. Op naar de verkiezingen.

En welke les had het Amerikaanse publiek geleerd?

Dat zij het niet aan hun politici in Washington over konden laten om Trump weg te sturen uit Het Witte Huis. Dat zouden ze toch echt zelf moeten doen door op 3 november massaal op zijn tegenstander te stemmen. De twee voornaamste kiezersgroepen die daartoe optimaal waren gemotiveerd hadden zich al duidelijk uitgesproken in een CNN-peiling tijdens de impeachment periode in januari 2020: vrouwen en zwarte Amerikanen. Wederom bleek uit de peiling welke groepering de ruggegraat vormde van Trumps aanhang: witte mannen. Slechts 42% van hen wilde dat Trump zou worden veroordeeld en afgezet.

De kans dat Amerikaanse vrouwen en Afro-Americans nog van mening zouden veranderen over hun president was nihil, nu een vijand van een geheel andere orde het land was binnengedrongen waar Trump zich geen raad mee zou weten. De oplettende lezer had dat al tijdens het impeachment trial kunnen opmaken uit sommige teksten, die onderaan de beelden van CNN van rechts naar links liepen: ‘CORONAVIRUS UPDATE: RUSSIA, UK, SWEDEN CONFIRM FIRST CASES. FIRST CASE OF CORONAVIRUS CONFIRMED IN SOUTH KOREA.

Ken Starr, voormalig Special Prosecutor bij Bill Clintons impeachment, had in de allerlaatste fase van het proces ook nog een optreden verzorgd als lid van Trumps all-TV-star-advocatenteam. Starr sprak uit ervaring toen hij tegen senatoren had gezegd: ‘Like war, impeachment is hell. Or at least, presidential impeachment is hell.’ Zijn uitspraak was te lezen in The New York Times op 27 januari 2020.³⁹

Wie in het universum van Donald Trump had gedacht dat een presidential impeachment te vergelijken was met ‘hell’ wist echter niet waar hij het over had. Andrew Cuomo, de Democratische gouverneur van de staat New York, het eerste en tevens zwaarst getroffen epicentrum van de pandemie in Amerika, zou op 19 juni 2020 opschrijven: ‘We had gone through hell, and we were on the other side.’ American Crisis.⁴⁰

De corona-pandemie, dát was pas ‘hell’.

Uit de komende hoofdstukken over het coronavirus zal blijken dat als 20 Republikeinse senatoren op 5 februari 2020 zo dapper waren geweest om vóór Trumps afzetting te stemmen, conform de wens van 51% van Amerika, zij misschien wel meer dan 100.000 Amerikaanse levens zouden hebben gered. Dan zou Mike Pence waarschijnlijk op 3 november 2020 de presidentsverkiezingen hebben gewonnen, en dan zou  de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 niet zijn gebeurd.

Maar ja, als…

De Republikeinse partij weigerde al jaren lering te trekken uit Trumps desastreuze presidentschap en dat zou ze duur komen te staan. Toen Trump aantrad hadden zij de controle over het Huis van Afgevaardigden, de Senaat en Het Witte Huis. Na 4 jaar Trump waren zij overal de controle kwijt en zaten zij opgescheept met een ex-president die twee keer een impeachment aan zijn broek had gehad, een deel van zijn aanhang had verloren, maar nog steeds de skepter zwaaide over de partij. President Trump bleek totaal ongeschikt voor zijn functie. Hij was niet in staat om het land met zo min mogelijk schade door een pandemie te loodsen. De komende hoofdstukken gaan over zijn falende leiderschap in tijden van corona.