3.13 Vijandbeelden (deel 1)

‘I get treated so badly,’ klaagde president Donald Trump over de media, in een interview met Associated Press op 23 april 2017, 100 dagen na zijn inauguratie.¹ Naast de rol van aanvaller speelde hij ook graag de rol van slachtoffer van onterechte aanvallen door de pers.

Voor het creëren van zijn gewenste imago was de pers voor Trump altijd van levensbelang geweest. We hebben in eerdere hoofdstukken gezien dat zijn eerdere positieve en negatieve ervaringen als zakenman met de media, en die van de media met hem, reeds dateerden uit de jaren ’70, ’80 en ‘90.

Trumps nimmer aflatende behoefte aan aandacht en erkenning maakten dat zijn relatie met de media  een steeds ongezondere, wederzijdse afhankelijkheidsrelatie werd.

Toen Donald Trump in 1999 zijn eerste serieuze politieke avontuur beleefde, hield talkshow-presentator Jay Leno hem voor dat ‘being in charge of the Trump Organization was more like a dictatorship.’

Trump erkende: ‘That’s true.’²

Journalist David Cay Johnston schreef in The Making of Donald Trump: ‘His vision is, in many ways, not that of a president but of a dictator.’³ Presidenten gedogen een vrije pers, dictators niet. De stap van zakenman naar politicus had dan ook grote gevolgen voor Trumps relatie met de pers. Een dictator als leider van een bedrijf werd geaccepteerd, gedoogd en soms zelfs toegejuicht. Een dictator als leider van een democratie werd niet als zodanig geaccepteerd. Voor Trump was dat even wennen.

Die nieuwe fase was begonnen met Trumps aankondiging van zijn presidentskandidatuur, die met algehele spot, ongeloof en afkeuring werd ontvangen. Vanaf dat moment ervoer hij de overwegend links geöriënteerde pers bijna in zijn geheel als zijn persoonlijke vijand, die hem niet serieus nam en volgens hem wilde voorkomen dat hij president zou worden. Die fase ging vanaf zijn verkiezing in een paar maanden tijd over in weer een andere fase. Na Trumps inauguratie werd die fase definitief ingeluid met de benoeming van de pers tot ‘the enemy of the people’.

De verzuring van de relatie tussen Trump en de pers begon toen Trump afdaalde van zijn gouden roltrap in Trump Tower om zijn kandidatuur voor het presidentschap aan te kondigen. Verslaggever David Cay Johnston, auteur van het boek The Making of Donald Trump (2016, 2017), schreef dat de menigte die Trump op dat moment met luid applaus in de lobby opwachtte geen spontaan toegestroomde schare fans was die de televisiekijkers dachten te zien, maar voor een groot deel bestond uit klappende jonge acteurs die er ieder $50  voor betaald kregen. ⁴ Dat klopte, maar het was natuurlijk niet de bedoeling dat de kiezers dat zouden weten.

Trump hield niet van dat type verslaglegging, wist Johnston, die Trump voor het eerst had ontmoet in 1988 in Atlantic City. Johnston had Trump al decennia nauwlettend gevolgd. Johnston: ‘I knew Trump had spent a lifetime cheating and lying and displaying remarkable success at getting away with it … Only a few journalists checked and crosschecked his claims and didn’t buy Trump’s nonsense.’⁵ Hij was dan ook niet verrast dat Trump hem (weer) dreigde met een rechtszaak.⁶

Presidentskandidaat Trump was een outsider in de race en zijn anti-Mexicaanse openingstoespraak in Trump Tower had hem in veler ogen tot persona non grata gemaakt. Geen enkele voormalige president steunde hem, geen enkele Fortune 100 CEO steunde hem en geen enkele grote krant steunde hem, op één na: The National Enquirer.⁷ NBC, de televisiezender die jarenlang The Apprentice had uitgezonden, verbrak het contract met Trump.

De nieuwsredactie van NBC bleef hem ondertussen wel op de voet volgen. NBC News-correspondent Katy Tur bezocht 40 staten met de kandidaat en maakte meer dan 3.800 televisierapportages. Zij beschreef haar ervaringen van dag 1 tot 500 in haar boek ‘Unbelievable, My Front-Row Seat to the Craziest Campaign in American History’ (2017).

Op 8 juli 2015 was de werkrelatie tussen Tur en Trump nog vers. Ze zaten in Trump Tower en de beroemde kandidaat begon hun eerste TV-interview met de vraag of zij met hem op de foto wilde. ‘Don’t you want a picture? Come here, Katy.’ Liever niet – ze was geen fan, ze was een journalist van een nationaal televisienetwerk – maar ze deed het toch. ‘Maybe this is a mind game,’ dacht ze.⁸

Nadat de presidentskandidaat zich er van had verzekerd dat hij er goed uit zag op de camera keek hij Katy aan en zei: ‘You know my whole life has been a win, you understand that.’⁹ Het bleek een voorbode van een commercial die al snel ontaardde in een verbale bokswedstrijd, die later representatief zou blijken te zijn geweest voor menige ontmoeting tussen Trump en de journalisten die hem volgden. Het is daarom de moeite waard om die bokswedstrijd hier te bespreken.

Na Katy’s eerste vraag, waarom hij in New York was en niet op campagne, hield de verkoper in Donalds persoonlijkheid een uitvoerig verkoopverhaal. De geoefende Trump-luisteraar herkent zo’n pitch bijvoorbeeld aan het woord ‘tremendous’.

Trump: ‘Oh, I’ve been to Iowa many times. I’ve been to New Hampshire many, many times. Love the people there. And we’ve had tremendous success. We’ve had tremendous crowds. Nobody gets as many standing ovations, and I spent a lot of time out. I was in South Carolina recently and we’re all over. I’m going to, this weekend I’ll be with Clint Eastwood in California, tremendous group of people...’ Maar na de tweede vraag had de verkoper in Trump het stuur overgedragen aan een kwade straatvechter, die geen verkoopverhaal vertelde, maar strijd leverde. ‘That went well,’ dacht Katy Tur na afloop. Of toch niet?

Katy had aanvankelijk verwacht slechts vijf vragen te mogen stellen aan kandidaat Trump in een interview dat maar een paar minuten zou duren. Maar het werd een echt gesprek dat maar liefst 29 minuten duurde, een lekker pittig gesprek, alsof ze met haar vader aan het discussiëren was. Maar deze alwetende ‘vader’ was niet gewend te worden tegengesproken en was absoluut niet gediend van zo’n brutale ‘dochter’.

Hij zei dingen als ‘I’ve been saying this for a long time, Katy’ en ‘It’s a wrong statistic. Go check your numbers.’ Maar de verslaggeefster hield uitstekend stand en Trump moest zich tot het uiterste inspannen om dit gevecht te winnen. Eén producer die er bij was zei direct na afloop tegen Katy: ‘Trump was really mad. Like, REALLY mad.’ Tur zelf zag het pas toen ze de beelden van het interview terugkeek op TV.

‘His face is tight. He spits out his answers. He glares at me during the questions. He never smiles. Now I see what my producer saw. Trump is angry.’¹⁰ Door de TV-camera moest hij zich inhouden, maar hij zou het haar anderhalf jaar lang niet vergeven en herhaaldelijk terugbetalen. Wat was er nou eigenlijk precies gebeurd? Vanwaar de omslag van verkoper naar straatvechter? Vanwaar de plotse vijandigheid?

Het gedonder begint eigenlijk al met de tweede vraag, die Katy start met de aanvallende opmerking dat Trump niet bij de viering van 4 juli was, Amerika’s nationale feestdag: ‘You were NOT there during events this week. No campaigning events planned next week. You’re not campaigning that much. How can anybody take you seriously if you’re not out there showing your face?’ Het gevolg van die ene vraag is een innerlijke dialoog in het hoofd van Trump.

In Trumps hoofd klinkt zo’n vraag als een beschuldiging (‘You were NOT there’) én een belediging (‘How can anybody take you seriously?’). Ik word aangevallen. Ik word niet serieus genomen. Waarom? Waarom meteen zo negatief en confronterend? Trump voelt onmiddellijk de boosheid in zich opwellen. Enneagramtype Acht, de Baas, schuift naar het stuur toe en zegt tegen de Drie, de Winnaar: laat mij sturen. Ik weet wel raad met dit meisje. De Winnaar in Trumps karakter maakt daarom plaats voor een geïrriteerde Baas, om de aanval met een wederaanval te pareren. Dit op uitdrukkelijke voorwaarde van de Winnaar dat het gesprek voor het oog van de camera niet uit de hand loopt. Dat zou niet goed zijn voor mijn imago. Dus, Baas, houdt je in. OK, Winnaar, doe ik.

Trump antwoordt: ‘Because I’m doing television with you and I am up there a lot actually, walking the streets and I was actually getting more news coverage than anyone, by far, because I was the one that brought up the whole situation, the whole mess with immigration and what the Mexican government is doing to us.’

Ziezo, dat is andere taal. Katy’s aanval is succesvol gepareerd. Nu gaat het over Trumps favoriete onderwerp: immigratie. Maar Katy heeft zich goed voorbereid, ook op dat onderwerp.

Katy: ‘Let’s talk immigration, since that’s the hot topic.Yesterday there was news coming out in The Washington Post about your hotel site in D.C. There were, there are a lot of immigrants working out there. Some were saying they’re not legally here…’

Tijd om in te grijpen! Trump onderbreekt zijn interviewer, een vertrouwde tactiek, en ontkent, ook een vertrouwde tactiek, en beweert het tegendeel, eveneens een vertrouwde tactiek. Als een geoefende bokser die meerdere patronen goed heeft ingesleten in zijn repertoire, deelt Trump meteen een tegenstoot uit.

Trump: ‘They didn’t say that. No, if you read that article they really didn’t say that. In fact, the writer was very surprised that they weren’t able to find anybody … The whole story was about they thought they were gonna find people and they weren’t able to find people.’ Overtuigend gebracht door Trump, maar een pertinente leugen, want Tur heeft het Washington Post-artikel wel degelijk goed weergegeven.¹¹

Katy trapt er niet in en spreekt hem tegen: ‘No, they did find somebody who was saying they were undocumented.’

Trump doet nog een poging, maar weet dat hij dit punt heeft verloren: ‘Well, they certainly didn’t write them down and write their names.’

Zo golft het gevecht op en neer. Beiden scoren punten, maar de knock-out blijft uit.

Katy schreef in haar boek: ‘So when Trump blitzes, I sidestep. When he mocks, I smile. And when he gets angry, I assume he’ll cool off. I get it. He’s TV. This is his soundstage. I’m part of his act.’¹²

Katy vraagt hem wanneer hij voor het laatst bij de grens is geweest. Trump zegt drie jaar geleden. Katy vraagt: ‘So how do you – If you haven’t been there for three years, how do you know it’s such a problem?’ Deze man weet niet waar hij het over heeft. Drie jaar geleden is een eeuwigheid!

Trump verblikt of verbloost niet: ‘Because it was terrible then and it’s worse now.’ Hij bedenkt het allemaal ter plekke. ‘It’s more terrible now than it’s ever been. We don’t even have a border. People are just flowing through like water. There is no border right now.’

Feiten doen er niet toe in Trumps universum. Dat wisten we al. Heel vervelend dus dat Katy steeds weer met feiten komt.

Katy: ‘The murder rate in El Paso, Texas, which is right at the border, is the lowest murder rate.’¹³

Trump onderbreekt haar, opnieuw, met een weglachende, mokkende blik: ‘Oh, don’t try and convince me that there is no crime, that it’s wonderful.’ Natuurlijk, weet Trump, als Katy gelijk heeft, valt de hele reden weg voor mensen om op Trump te stemmen, dus Katy kan geen gelijk hebben. De feiten kloppen niet.

Trump: ‘The people who are forced in, they aren’t just Mexican people … It’s a disgrace. Don’t tell me about safety. Are you talking about justifying safety at the border? I don’t think so.’ Hij zegt het hier letterlijk: vertel mij de feiten niet.

Maar Katy heeft haar huiswerk gedaan en kan het niet laten: ‘We have lower incarceration rate for Mexican immigrants and illegal immigrants than we have for any US-born citizen.’ Dat klopt volgens de fact checkers van de Washington Post.¹⁴ Maar niet volgens Trump, die een hartgrondige hekel heeft aan fact checkers: ‘It’s a wrong statistic. Go check your numbers. It’s totally wrong. It sounds good, it’s a wrong statistic. Check your numbers.’

Kijkend naar de TV- beelden zag Katy achteraf hoe Trump het gevecht probeerde te beslechten en hoe kwaad hij was: ‘He’s trying to steamroll. Intimidate. Talk down. Now he’s fuming. Wow.’¹⁵

Een poging van Katy om er tussen te komen wordt door Trump afgehouden. Hij gaat door met een lang verhaal over hoe goed hij is voor Mexicanen.  Maar Katy is verre van verslagen en brengt een nieuw thema in, Trumps geloofwaardigheid. Het gevecht gaat een nieuwe ronde in.

Katy: ‘Why should people believe your numbers? When you come out here and say that they’re committing crimes and they’re in our jails and they’re murdering us and taking our jobs. A few years ago you lead the birther movement. You sent investigators out to Hawaii to find out whether or not Obama, as you said, was not born here. Both things can’t be true.’

Trump incasseert de klap: ‘Well, according to you it’s not true. I don’t know.’ Hij weet als geen ander dat zijn talloze malen herhaalde claim over Obama altijd al een leugen was.

Katy: ‘He released his birth certificate.’

Trump incasseert opnieuw: ‘If you believe that, that’s fine. I don’t care. It’s an old subject.’  En hij verandert op zijn beurt het onderwerp.

Trump: ‘I’m about jobs … You don’t have to bring up old subjects. Whether he did or not, who knows. A lot of people don’t agree with you on that, by the way.’ Dat is ook een vaakgebruikte truc van Trump: veel mensen zeggen… ‘A lot of people’ kan doorgaans vervangen worden door ‘We, Donald Trump’.

Trump vervolgt: ‘I’m about jobs, that’s what we should be talking about … And I’m about beating ISIS militarily and not acting like a bunch of babies like we’re acting right now.’ Hij is kwaad, hij is getergd en hij spreekt de taal van de Baas, stellig, confronterend, intimiderend en aanvallend. Als Katy vraagt of hij een plan voor ISIS heeft zegt hij: ‘I do have a plan for ISIS. I would knock the hell out of the oil area.’

Ronde na ronde vechten ze door tot Katy een brutale vraag stelt.

Katy: ‘International diplomacy is a delicate thing. You have to watch what you say. How can anybody expect when you get to the White House that you watch your mouth … How are you gonna be able to watch your tongue and not piss people off in other countries?’ Het maakt Trump nog kwader. Katy schreef later: ‘He’s furious. How dare I use that word – piss – with him? Rephrase the question, he demands.’¹⁶

Trump: ‘You want to change your word? Are you allowed to use that word on television?’

Katy corrigeert zichzelf: ‘…And not anger other countries?’

Het gevecht gaat maar door. Allerlei onderwerpen komen langs, dus ook Hillary Clinton.

Trump: ‘She was the worst secretary of State in the history of our country. Why would she be a good president? I may be divisive on immigration, but she’s weak on immigration. She is so weak on immigration, we will have a crime wave like you’ve never seen.’

We naderen de eindronde. Wie wint er op punten? Of wordt het een knock-out? Inzet: de feiten.

Katy: ‘Immigration is down, Why is this such a big topic for you right now?’

Trump: ‘Immigration is a very big topic. Take a look at all the crime that’s being committed. Go take a look…’

Katy heeft al gekeken: ‘The research says the crime does not match what you’re saying. The Pew Research, which is independent, says…’ Trump onderbreekt haar, opnieuw, en zegt: ‘Don’t be naive. You’re a very naive person.’ Katy is even van haar stuk en hakkelt: ‘The Pew Research says that there are ..eh.. for ..eh.. immigrants on the whole create …’

Trump ruikt bloed, als een roofdier dat eindelijk zijn prooi te pakken heeft: ‘Come on, try getting it out. Try getting it out!’

Maar Katy is geen angstig hert. Ze raakt niet in paniek en zegt: ‘I’ll get it out.’

Trump probeert de nekslag uit te delen: ‘I don’t know if you’re going to put this on television, but you don’t even know what you’re talking about. Try getting it out. Go ahead!’ Is dit dan de knock-out? Nee.

Katy denkt: ‘He’s trying to get under my skin. I smile. Close my eyes, take a breath, and continue. He can’t shake me. I’m not weak. If he wants to fight, so be it. He might like fighting. What he doesn’t know is that I do, too.’ De journaliste vindt haar houvast in de feiten, dezelfde feiten die Trump ondermijnen.

Katy staat weer op en zegt: ‘Immigrants produce less crime than US born citizens.’

Trump: ‘You know what? Number One, I disagree with you, whether it’s true or not.’ Laat die zin even tot u doordringen. Trump zegt letterlijk: of het nu klopt of niet wat je zegt, ik ben het niet met je eens. Oftewel: de feiten doen er niet toe. Dat wisten we natuurlijk al, maar zelden komt hij er zo rond voor uit.

Ondertussen heeft Trump een nieuwe invalshoek bedacht om zich te wapenen tegen de feiten. Hij probeert het onverwachts pittige gevecht met Katy te beslechten.

Trump denkt de sleutel te hebben gevonden en voegt het woordje ‘illegal’ toe aan zijn beweringen: ‘Illegal immigrants, I’m talking about illegal immigrants. I’m talking about illegal immigrants. I’m an immigrant, you’re an immigrant. We’re all immigrants. Illegal immigrants cause tremendous crime, tremendous crime and nobody wants to talk about it. At least Fox is being honest. They’re now talking about it bigly.’

Aan het einde van het interview, dat nog niet is afgelopen, klaagt Trump tegen zijn medewerkers, die langs de rand van de ring staan: ‘It’s too bad that she only mentions the negative’. Tegen Katy zegt hij: ‘You don’t want to mention all the positives.’

Hierna heeft Katy nog één vraag voor hem, die hij eerst wil horen voordat hij bereid is te zeggen of hij die zal beantwoorden. Katy: ‘I want to know why you think voters like you so much.’ Trump zegt tegen zijn mensen: ‘That question I can handle.’ En tegen Katy zegt hij: ‘Because I tell the truth. Jeb and Hillary wil never take us to the promised land.’

De bokswedstrijd eindigt onbeslist, zonder duidelijke winnaar.

Katy Tur was opgegroeid in een familie die van debatteren hield, dus zij voelde zich helemaal in haar element: ‘Trump’s celebrity doesn’t impress me, and his combative style isn’t new to me. I rather enjoy it, actually. It’s familiar. My dad is opinionated. My friends like to argue. The people I love are all a little nuts. A major family meal without someone storming out of the dining room is a failed gathering. No, not a lot fazes me.’¹⁷

Tijdens het interview was Katy zich van geen kwaad bewust geweest dat zij Trump boos had gemaakt: ‘His rage didn’t register in the moment. I thought it was all part of his shtick. The reality show star. But watching his face on-screen, it’s clear Trump isn’t playing.’¹⁸ Pas nadat Katy het gesprek had beëindigd had zij onraad vermoed, omdat Trump tegen haar begon te schreeuwen, nadat de camera’s waren uitgezet.

Trump: ‘You better air that interview in full! You’re going to edit it. Deceptive editing. I know what you guys do. Deceptive editing!’¹⁹ Dat was natuurlijk een volstrekt logische aanname van Trump, die er 14 seizoenen van The Apprentice op had zitten, waarvan zo’n beetje elke aflevering van ‘deceptive editing’ aan elkaar had gehangen. Waarom zou NBC het in dit geval anders doen?

NBC zond het interview diezelfde avond echter in zijn geheel uit, zonder enige editing. De televisiekijkers zagen alleen Trump en hoorden van Katy alleen haar stem, aangezien de producers onvoldoende tijd hadden gehad om de video-opnames van haar in te voegen. Het gevecht ‘Trump vs. Tur’ is in zijn geheel terug te zien op internet.²⁰

De toon tussen Trump en Tur was gezet. Tijdens de lange campagne van juli 2015 tot november 2016 probeerde Trump Tur enerzijds met charme voor zich te winnen, anderzijds haar te intimideren, net zoals hij als zakenman al zijn biografen had proberen te manipuleren. Trump noemde Tur ‘disgraceful’ en ‘not nice’ wanneer zij zijn leugens blootlegde. Trump was uit op de kiezers, Tur was uit op de feiten. Dat maakte haar niet populair bij Trump en ook niet bij zijn fanatieke volgers.

In december 2015 nam hij aanstoot aan haar berichtgeving dat hij tijdens een rally het podium abrupt had verlaten vanwege protesteerders. Zijn kiezers zouden dat kunnen interpreteren als laf of zwak. Ontoelaatbaar. In een tweet zei Trump dat Tur ‘should be fired for dishonest reporting’ en een paar dagen later noemde hij haar tijdens een rally in South Carolina ‘Little Katy’ en een ‘third rate reporter’.

Dat zijn in het universum Trump eigenlijk verpakte complimenten, die getuigen van respect, maar zo klinken ze niet in de oren van de nietsvermoedende toehoorder. De Secret Service moest er aan te pas komen om haar veilig weg te escorteren. Op twitter ontving ze een doodsbedreiging.²¹ In juni 2016 zei Trump in het programma Fox & Friends dat niemand van zijn campagne meer met Tur mocht praten, ‘because she’s not a very good reporter.’ Of was het omdat zij juist een heel goede reporter was?

Richard Nixon, een van Trumps rolmodellen, had ooit tegen zijn Hoofd van de Joint Chiefs of Stafs gezegd: ‘The press is your enemy … Enemies. Understand that? … Because they’re trying to stick the knife right in our groin.’ De tekst was vastgelegd op audiotape.²² In mijn boek Het Dictatorvirus  schreef ik dat een dictator bewust vijandbeelden creëert om zijn invloed op zijn volgers te vergroten: ‘Om effectief te zijn kiest de dictator één of twee zogenaamde ‘vijanden van het volk’ en herhaalt dat thema eindeloos.’²³ Eén van die vijanden is de pers. Een vrije pers is  de natuurlijke vijand van elke dictator.

Kort voor de verkiezingsdatum zette Trump een menigte van 4.000 supporters op tegen Katy Tur met de woorden: ‘There’s something happening. They’re not reporting it. Katy – you’re not reporting it, Katy. But there’s something happening, Katy. There’s something happening, Katy.’ Er was zeker iets aan het gebeuren. Trump was namelijk voor de zoveelste keer bezig een vijandbeeld aan te wakkeren, om zijn aanhang aan zich te binden. Tijdens rally’s zitten de journalisten altijd achterin, in een speciale sectie van de ruimte. Dat maakt ze tot een ideaal mikpunt voor Trump om op een bepaald moment naar de aanwezige media te wijzen en de agressie van zijn supporters op hen te richten. Op zo’n moment draaien alle toehoorders zich om en kijken massaal, met het nodige boegeroep, naar hun gezamenlijk vijand, die zwaar in de minderheid is en zich oprecht bedreigd voelt. Haatmail is vaak het gevolg.

Diezelfde avond reageerde Tur op televisie op wat er was gebeurd en hoe zij dat had ervaren: ‘It is a unique experience to have an entire crowd of people booing you. And it’s especially unique when they’re actually saying your name and looking directly at you – and that’s what happened today.’²⁴

Op het moment dat Donald Trump tot president werd gekozen veranderde de pers automatisch, onbewust  en tegen haar wil van vijand van de persoon Donald Trump tot ‘the enemy of the people’. Het is dictatorlogica: het volk heeft mij gekozen, dus wie tegen mij is is tegen het volk. Op 17 februari 2017 maakte Trump het officieel bekend in een tweet, alsof hij een decreet uitvaardigde: ‘The FAKE NEWS media (failing @nytimes, @NBCNews, @ABC, @CBS, @CNN) is not my enemy, it is the enemy of the American People!’²⁵

Brian Klaas, auteur van het boek The Despot’s Accomplice: How the West is Aiding and Abetting the Decline of Democracy, schreef in een artikel voor Vice: ‘First, in order to roll back democratic checks, despots must blur the lines between truth and falsehood.’

Brian Klaas concludeerde dat Trump doet wat despoten doen:  ‘Second, but relatedly, Trump is doing what despots do best – attacking the media for accurate reporting.’  Het doel, schreef Klaas, is het in diskrediet brengen van de traditionele informatiebronnen, zodat de burgers onzeker zijn over wie ze wel en niet kunnen geloven en vertrouwen. Deze bewust gecreëerde desoriëntatie stelt de regerende klasse in staat de macht te behouden, zonder dat hun macht door controlerende organen wordt beperkt. Opmerkelijk genoeg maakt het volgens Klaas niet uit of het publiek de leider van het land gelooft, maar het maakt wel uit dat ze de degenen die de leider tegenspreken ook niet geloven.²⁶

Tegen Lesley Stahl van CBS News heeft Trump een keer letterlijk toegegeven dat hij de media ‘fake news’ noemde zodat de mensen niet zouden geloven wat de pers rapporteerde.²⁷ Sinds Trumps inauguratie telt de Washington Post zijn leugens en adverteert The New York Times met de tekst ‘Truth. It’s more important than ever’. The Economist hanteert het motto: ‘In a world of fake news, genuine analysis is indispensable’.

In Washington ging het gevecht tussen Trump en zijn kritische interviewers een nieuwe fase in. Nu Donald Trump de wereldtitel had veroverd had hij het gevoel dat iedereen jaloers op hem was en hem die felbegeerde status zo snel mogelijk weer wilde ontfutselen. Dat zou hij nooit laten gebeuren. Trump: ‘I’m here and they’re not.’²⁸

In een Associated Press-interview na zijn eerste 100 dagen in Het Witte Huis plakte Trump in een paar zinnen 6 keer het stempel ‘fake’ op de media: ‘I have learned one thing, because I get treated very unfairly, that’s what I call it, the fake media. And the fake media is not all of the media. You know they tried to say that the fake media was all the, no. The fake media is some of you. I could tell you who it is, 100 percent. Sometimes you’re fake, but – but the fake media is some of the media. It bears no relationship to the truth.’ (noot: de afgebroken zinnen zijn geen typfouten; dit is hoe Trump praat).

Gelukkig was er ook een positieve uitzondering, Fox News. Trump: ‘It’s not that Fox treats me well, it’s that Fox is the most accurate.’ ²⁹

CNN-verslaggever Jim Acosta ging onversaagd de strijd om de waarheid aan met de nieuwe president, hetgeen  onafwendbaar leidde tot een climax, voor het oog van de hele wereld. Hij had de verkiezingsnacht beleefd als een surreële gebeurtenis.³⁰ Acosta schreef in zijn boek The Enemy of the People: ‘America has changed right before my eyes … Self-described Trump supporters have left countless messages saying I should be murdered in all sorts of medieval ways.’³¹

Het weerhield hem niet van het stellen van kritische vragen, zoals op 11 januari 2017, bijvoorbeeld over het Rusland-onderzoek. Trump antwoordde: ‘Your organization is terrible.’ Trump reageerde altijd gekwetst als hij lastige vragen kreeg of geen krediet ontving voor wat hij dacht goed te doen. Als president had hij daar recht op, vond hij zelf. In zijn volgende antwoord zei hij tegen Acosta: ‘You are fake news.’ Op 16 februari sprak Acosta Trump er op aan.

Acosta: ‘When you call it ‘fake news,’ you’re undermining confidence in our news media.’

Trump: ‘No, no. I do that. Here’s the thing. OK. I understand what you’re – and you’re right about that, except this. See, I know when I should get good and when I should get bad. And sometimes I’ll say, ‘Wow, that’s going to be a great story.’ And I’ll get killed. I know what’s good and bad.’

Achteraf concludeerde Acosta: ‘He was hurt by the coverage, and he wanted me to know it. We had gone from a vaudeville act to the psychiatrist’s couch.’

Op 14 juli 2018 antwoordde Trump op een vraag van Acosta: ‘CNN is fake news. I don’t take questions from CNN.’

De strijd bereikte een climax op 7 november 2018. Acosta voerde een stevige woordenstrijd met Trump over de zogenaamde ‘invasion’ van immigranten vanuit Midden-Amerika.

Trump: ‘I consider it an invasion.’

Acosta gaf niet op.

Trump ook niet: ‘I consider it an invasion. You and I have a difference of opinion.’

Acosta hield aan.

Trump: ‘Honestly, I think you should let me run the country, you run CNN …  and if you did it well, your ratings would be much better.’

Acosta gaf nog steeds niet op en probeerde nog een vraag te stellen.

Trump wilde er een eind aan maken: ‘That’s enough. That’s enough.’

Hierna probeerde een stagiaire van Het Witte Huis de microfoon van Acosta af te pakken.

Dat was hem in 20 jaar als journalist nog nooit overkomen. Acosta weerde haar af met de woorden ‘Pardon me, ma’am.’  Acosta liet zich niet het zwijgen opleggen en hield aan.

Trump: ‘That’s enough. Put down the mic.’

Acosta hield vol.

Het gezicht van Trump werd steeds roder en hij bewoog onrustig achter zijn spreekgestoelte: ‘I tell you what. CNN should be ashamed of itself, having you working for them. You are a rude, terrible person. You shouldn’t be working for CNN.’

Acosta: ‘I think that’s unfair.’

Na een tirade tegen de journalist belandde Trump op het kookpunt: ‘When you report fake news, which CNN does a lot, you are the enemy of the people.’

Jim Acosta was in 2018 even verrast als Katy Tur in 2015: ‘I had never really seen him this testy before in front of reporters.’³² Achteraf zeiden collega’s tegen Acosta dat Trump hem leek te gaan slaan. De klap kreeg echter een andere vorm. Een paar uur na de persconferentie werd Acosta’s toegangspas ingetrokken onder het onterechte voorwendsel dat de journalist de stagiaire onheus zou hebben aangeraakt. Een Youtube-filmpje waaruit zou moeten blijken dat Het Witte Huis gelijk had, bleek te zijn gemanipuleerd.³³

Acosta had in zijn eigen boek het laatste woord: ‘On January 11, 2017, in my view, Donald J. Trump had declared war on more than just the press. He had declared war on the facts. Our fight for the truth had just begun.’³⁴