7.5 Oorlog (deel 3)

De belangrijkste opponent van Donald Trump gedurende zijn presidentschap was een vrouw, die 6 jaar ouder was dan hij zelf: Nancy Pelosi. Zij was geboren in 1940 en had als doorgewinterde politicus al 17 termijnen volgemaakt in het Amerikaanse Congres. In 2007 was zij voor de eerste keer gekozen tot Speaker of the House, als eerste vrouw ooit. In 2019 werd zij voor de tweede keer tot Speaker gekozen. Inmiddels was zij de door Republikeinen meest gehate vrouw in Amerika, sinds Hillary Clinton van het politieke toneel was verdwenen.

Op 6 januari 2021 kreeg de hele wereld te zien hoe ver de sekte van Trump bereid was te gaan om haar Grote Leider in het zadel te houden. Een menigte Trump-supporters bestormde het Capitool en drong het gebouw binnen, op zoek naar de vijanden van de president. Nancy Pelosi was één van de personen waar de fanatiekelingen naar op jacht waren, met de bedoeling haar iets vreselijks aan te doen. Zij moesten genoegen nemen met de diefstal van haar naamplaat.

Nadat de Democraten in 2018 opnieuw de meerderheid hadden verworven in het Huis van Afgevaardigden was Pelosi opnieuw tot Speaker gekozen. Bij die gelegenheid was haar naamplaat bevestigd boven haar deur.

De functie van Speaker of the House maakte Pelosi Amerika’s machtigste vrouw. En een nagel aan Trumps doodskist.

Tussen Trump en zijn nemesis woedde van meet af aan een koude oorlog. Nadat special prosecutor Robert Mueller zijn onderzoeksverslag had uitgebracht in maart 2019 was de woordenstrijd tussen Pelosi en Trump regelmatig ontaard in een scheldpartij via de media. Pelosi beschuldigde Trump van een ‘cover up’ en ‘actions villainous to the constitution’.

Trump had daarop openlijk getwijfeld aan haar mentale vermogens. In een interview met Fox News zei hij over Pelosi: ‘I actually don’t think she’s a talented person. I’ve tried to be nice to her because I would’ve liked to have gotten some deals done. She’s incapable of doing deals. She’s a nasty, vindictive, horrible person’.¹ Het leek erop alsof Trump in Washington een nieuwe Leona Helmsley had ontdekt (zie hoofdstuk 2.6). Leona had voorkomen dat Donald het Empire State Building kon overnemen en Nancy voorkwam dat hij eervol zijn presidentschap zou afsluiten.

Maar het had lang geduurd voordat Pelosi tot dat besluit was gekomen.

Vanaf de eerste dag dat Pelosi de voorzittershamer weer in handen had werd er continu druk op haar uitgeoefend om president Trump te impeachen, maar zij had dat consequent afgehouden. Joe Heim, verslaggever van The Washington Post, vroeg haar op 6 maart 2019 waarom ze dat deed. Zij had haar antwoord goed voorbereid.

Heim zei: ‘There have been increasing calls, including from some of your members, for impeachment of the president.’

Pelosi reageerde: ‘I’m going to give you some news right now because I haven’t said this to any press person before. But since you asked, and I’ve been thinking about this: Impeachment is so divisive to the country that unless there’s something so compelling and overwhelming and bipartisan, I don’t think we should go down that path, because it divides the country.’ ²

Zij richtte vervolgens een priemende wijsvinger naar haar interviewer en zei: ‘And. He’s. Just. Not. Worth. It.’ ³

Pelosi had gelijk met haar inschatting. Volgens onderzoeker Nate Silver van FiveThirtyEight, een Amerikaanse nieuwswebsite befaamd om zijn analyses van opiniepeilingen, was sinds de start van 2017 slechts 38,5% van het Amerikaanse publiek voorstander van impeachment. 55,7% was tegen.

Silver schreef op 24 september 2019 dat er zich binnen de Democratische Partij in het Huis van Afgevaardigden inmiddels wel een meerderheid had gevormd die president Trump wilde afzetten wegens de Rusland-affaire, maar dat de publieke opinie volledig anders was.

Silver: ‘In the table below, I’ve compiled data on all polls from PollingReport.com. Impeachment was an unpopular option through the entirety of the Russia investigation process. And there had been absolutely no sign that the public was moving toward impeachment. If anything, the opposite was true and impeachment had become slightly less popular.’ ⁴

Het Rusland-verhaal was voor de meeste Washington-journalisten het grootste verhaal van hun leven en het meestbesproken thema in de media in 2017. In 2018 waren alleen de confirmation hearings van Brett Kavanaugh vaker besproken in de media. Maar voor het grote publiek was het Rusland-onderzoek de laagste prioriteit van de 12 belangrijkste thema’s in 2018.

Aangezien de approval en disapproval-cijfers van president Trump ongeveer het spiegelbeeld vormde van deze cijfers betekende dit dat een meerderheid van de Amerikaanse bevolking Trumps gedrag afkeurde, maar een impeachment eveneens zou afkeuren.

Alleen onder Democratische kiezers was 61% voorstander van een impeachment. Van de partijloze Amerikanen was slechts 28% voorstander van het afzetten van Trump, ondanks het feit dat slechts 35% van hen Trumps presidentschap goedkeurde.

Uit peilingen bleek dat het grote publiek meestal de Democratische interpretatie van het Mueller-rapport deelde, namelijk dat het Trump niet had vrijgepleit. Maar er bleek dus ook uit dat men hem niet om die reden wilde afzetten. Kortom: een impeachment-poging tegen Donald Trump wegens de Rusland-kwestie zou politieke zelfmoord zijn geweest van de Democraten met het oog op de verkiezingen van 2020. Dat had Pelosi goed ingeschat.

Nancy Pelosi was zich bovendien terdege bewust van de historische lading van een impeachment. Het zou pas de derde keer zijn dat een president zou worden aangeklaagd door het Congres en pas de eerste keer in een eerste termijn. Andrew Johnson, tot de komst van Donald Trump vaak aangemerkt als Amerika’s slechtste president ooit, was de opvolger van Abraham Lincoln na diens moord. Johnson was een niet-gekozen president die werd impeached. De impeachment procedure was daarna toegepast bij Richard Nixon en Bill Clinton, maar pas in hun tweede termijn.

Nate Silver trok in elk geval de volgende lessen uit zijn eigen analyse. Als je wilt gaan impeachen:

‘Lesson No. 1: Be narrow and specific, perhaps with a near-exclusive focus on Ukraine.

Lesson No. 2: Don’t overpromise on details unless you can deliver.

Lesson No. 3: Emphasize the threats to election integrity.

Lesson No. 4: Stay unified.

Lesson No. 5: Work quickly and urgently.’

Hoe dan ook, schreef Silver: ‘Nobody said impeachment would be easy for anyone involved. Impeachment isn’t necessarily an all-in bet for Democrats, but it’s an awfully big one.’ ⁵

Ondertussen bouwde de spanning zich op binnen Pelosi’s Democratische Partij. Rashida Tlaib, de nieuwbakken volksvertegenwoordiger uit Michigan, had met haar uitspraak ‘impeach the motherfucker’ de toon gezet binnen het radicale deel van Pelosi’s caucus.

Sinds Trumps verkiezing had een kleine groep Democraten maar liefst 5 vergeefse pogingen gedaan een impeachment procedure te starten. Sullivan & Jordan schreven in hun boek Trump on Trial: ‘It was a noisy minority view that presented a headache for Pelosi. Republicans were already saying impeachment talk amounted to a coup attempt by Democrats unable to accept the valid 2016 election result.’ Sullivan & Jordan voegden er aan toe: ‘Trump’s misdeeds, as cited by the Democrats, made for a long and troubling list. But each time, Pelosi held the line … She saw patience as the only option. The Senate belonged to the Republicans, and the Republicans belonged to Trump.’ ⁶

Pelosi’s eigen gevoelens jegens Trump waren er tijdens de eerste jaren van zijn presidentschap ook niet beter op geworden. Sullivan & Jordan: ‘He infuriated her so much that she was grinding her teeth at night, prompting her dentist to make her a bite guard for sleeping. But in her calculation, she had not seen anything that merited impeachment.’

Pelosi zou misschien een meerderheid in haar eigen Huis van Afgevaardigden bijeen krijgen, maar ‘flipping 20 Republican senators’ om de vereiste 67 stemmen om Trump uit Het Witte Huis te verwijderen was vrijwel onmogelijk. Zonder duidelijke, voor de gemiddelde Amerikaan gemakkelijk te begrijpen zaak was impeachment een kansloze missie.

Wat Pelosi niet besefte was dat Trump al bezig was het zaadje te planten voor zo’n zaak die haar zou nopen tot precies het soort kansloze missie dat zij had willen vermijden. De whistleblower complaint naar aanleiding van Trumps telefoontje met Zelensky was de druppel die bij Pelosi de emmer deed overlopen.

De Speaker of the House kon Trumps handelen niet langer onbestraft laten. De Republikeinse partij miste elk zelfreinigend vermogen en Trump was er na het consequentieloze Mueller-onderzoek van overtuigd dat hij boven de wet stond. Zij moest in actie komen, vond ze.

Pelosi: ‘This week the president has admitted to asking the president of Ukraine to take actions which would benefit him politically. The actions of the Trump presidency revealed dishonorable fact of the president’s betrayal of his oath of office, betrayal of our national security and betrayal of the integrity of our elections. Therefore today, I’m announcing the House of Representatives moving forward with an official impeachment inquiry.’ ⁷

In september 2019 startte Pelosi een impeachment inquiry, als paraplu voor 6 verschillende parlementaire onderzoeken, met als gevolg tientallen openbare verhoren, die dagelijks te volgen zouden zijn op de Amerikaanse televisie. Wekenlang leverde het must see-televisie op. Zou dit de president dan ten val brengen? Nee, die illusie had Pelosi niet. Toch moest het gebeuren.

‘The president must be held accountable. No one is above the law,’ zei Pelosi, die de president beschuldigde van het verraden van zijn eed en het in gevaar brengen van de nationale veiligheid. Pelosi: ‘The actions taken to date by the president have seriously violated the Constitution, especially when the president says “Article II says, I can do whatever I want.”’ ⁸

Pelosi’s Democraten hielden een 235-198 zetelmeerderheid in het Huis van Afgevaardigden, waardoor zij geen Republikeinse stemmen nodig hadden om de aanklacht er doorheen te krijgen. De Senaat was een andere kwestie. Daar hadden de Democraten een 47-53 zetelminderheid. Joe Biden deed ook nog een duit in het zakje: ‘I can take the personal attacks. But if we allow a president to get away with shredding the US Constitution, that will last forever.’ ⁹

In de ogen van Donald Trump was Pelosi’s mededeling een oorlogsverklaring. Drie maanden lang vochten de Democraten en de Republikeinen de publiciteitsoorlog uit in de media en in Het Huis van Afgevaardigden, terwijl de verhoren werden gehouden, deels achter gesloten deuren en deels voor het oog van het gehele Amerikaanse volk, tot woede van Trump en zijn aanhangers. De impeachment procedures hadden inderdaad het door Pelosi gevreesde gevolg: het verdeelde het land nog verder.

In Trumps visie voerde hij een episch gevecht met zijn Democratische tegenstanders in het Amerikaanse Congres, aangevoerd door Nancy Pelosi, Adam Schiff en Jerry Nadler. Dat zag hij goed. ‘I don’t want to see him impeached, I want to see him in prison,’ had Nancy Pelosi in een intern debat gezegd tegen Nadler over Trump, in de nasleep van het Mueller rapport.¹⁰

Jerry Nadler (hij staat links op de foto; Adam Schiff staat rechts) zag als één van de impeachment managers eindelijk zijn kans schoon om Trump aan te pakken. Zijn ultieme goal was het afzetten van president Trump, met wie hij al decennialang een vete uitvocht (zie hoofdstuk 2.7).

Maar hij wist dat dat zonder de steun van Pelosi en van het Amerikaanse publiek onmogelijk was. Nadler:  ‘Impeachment is a political act, and you cannot impeach a president if the American people will not support it.’ Die inschatting klopte. Dit keer ging het dan toch echt gebeuren, ondanks het feit dat het Amerikaanse publiek er nog niet echt warm voor liep. Oekraïne was een land dat ver weg lag en waar weinig Amerikanen iets mee hadden. De getuigen waren over het algemeen goed en betrouwbaar, maar het waren geen bekende Amerikanen met een spectaculair verhaal. Het verhaal moest bij elkaar worden gesprokkeld en de MAGA media hadden voldoende aanknopingspunten om het te ontkennen, te bagatelliseren of te verdraaien. Hun president was wederom het slachtoffer van een Democratische poging hem pootje te lichten.

Trump had alle reden om zenuwachtig te worden, maar geen enkele reden om te vrezen voor zijn baan. Hij zou de Democraten op alle fronten saboteren en hij zou nergens aan meewerken. Hij wist zich verzekerd van de Senaat en de einduitslag. Het maakte de oorlog er niet minder spannend om. Misschien zou er nog een konijn uit de hoge hoed getoverd worden.

De Koude Oorlog tussen Trump en Pelosi leverde in vier jaar tijd meerdere iconische foto’s op. Eén van de meest veelzeggende beelden werd door Trump zelf in één van zijn duizenden tweets vereeuwigd, op 17 oktober 2019.

Trump noemde Pelosi’s uitval naar hem tijdens een bijeenkomst in Het Witte Huis een ‘unhinged meltdown’. Pelosi’s fans vonden de foto juist een bewijs van haar dominantie over de president. Zij was de enige van alle aanwezigen – vrijwel allemaal mannen – die tegen hem op durfde te staan en hem de waarheid durfde te vertellen. Een krachtige vrouw met de ballen om de president te weerstaan. Drew Hammill, Pelosi’s plaatsvervangende stafchef, maakte er op zijn eigen Twitter account direct zijn nieuwe cover foto van.¹¹

Tegen The New Yorker zei Pelosi in een interview dat zij genoot van dergelijke momenten: ‘I do believe everything he says is a projection of himself. He calls me ‘Nervous Nancy.’ I know he’s very nervous. … Any knock from him is a boost to me.’ Gevraagd naar wat zij tegen Trump had gezegd, antwoordde zei dat zij ‘was probably saying ‘all roads lead to Putin’.’ Een verslaggever van The Washington Post vond dat ‘an accusation against Trump that was as bold as the moment the cameras captured.’¹² In de eerste drie hoofdstukken van dit deel hebben we kunnen zien dat Pelosi gelijk had.

Zijn impeachment gaf de Trump-cultus derhalve een nieuwe impuls. Het was tegelijkertijd de allerlaatste gelegenheid voor weldenkende Republikeinen om zich van hem te distantiëren. Een dergelijke gelegenheid zou zich pas weer voordoen tijdens de tweede golf van de coronacrisis, in de zomer van 2020.

Jake Tapper vroeg zich hardop af wat dit allemaal met Trump zelf deed: ‘One of the things I’m worried about, I’m concerned about is: what’s going to be the effect of this on Donald Trump?’

Goede vraag.

Drie decennia eerder had de toen 41-jarige Trump in zijn eerste boek The Art of the Deal beschreven hoe hij zou reageren als een opponent een van zijn hotels vijandelijk zou willen overnemen of als de overheid hem een casinolicentie zou weigeren:¹³ ‘I’m not saying I would have won, but if I went down, it would have been kicking and screeming. That’s just my makeup. I fight when I feel I’m getting screwed, even if it’s costly and difficult and highly risky.’

En dat is precies wat Trump nu als president ging doen. In die zin deed hij eindelijk een keer écht wat hij had beloofd. If he went down, it would be kicking and screeming. In 1987 had hij nog niet de beschikking over Twitter. In 2019 had hij dat wel. Zijn Twitter account was zijn mitrailleur en zijn tweets waren zijn kogels in deze impeachment-oorlog. In oktober 2019 uitte Trump op Twitter zijn ongenoegen over Pelosi en haar Democraten: “What is taking place is not an impeachment, it is a COUP.” ¹⁴

In december bereikte zijn woede over de ‘coup’ een hoogtepunt. En zijn vermogen de realiteit te negeren reikte tot nog grotere hoogte: ‘It doesn’t feel like we’re being impeached,’ zei hij tegen zijn aanhang, op een politieke rally gehouden in Battle Creek, Michigan (hoe toepasselijk) op dezelfde avond van 18 december waarop het Congres hem officieel aanklaagde.

Van binnen was hij woedend, maar van buiten was hij het vertrouwde toonbeeld van ontkenning, arrogantie en strijdlust. Eerder op die dag had hij al opgemerkt in the Oval Office: ‘I don’t feel like I’m being impeached’. Tijdens de avondrally was ‘I’ inmiddels veranderd in ‘we’. Net zoals in dat gedenkwaardige telefoongesprek met Zelensky: ‘Can you do us a favor, though?’ Majesteitsmeervoud, zoals het een koning betaamt.

En een koning laat zich niet zomaar afzetten door een groepje lage edelen.

In vroeger tijden liet een koning zijn ridders en andere onderdanen een persoonlijke eed van trouw afleggen, waarin iedereen loyaliteit aan de koning zwoer en beloofde zijn leven te geven voor de koning, indien die daarom vroeg. Tegenwoordig doen koningen in Westerse landen dat niet meer.

Sekteleiders doen het wel.

Meer dan welke president voor hem was Donald Trump een sekteleider pur sang, met miljoenen volgelingen die voor hem zouden moorden als dat nodig zou zijn om hun door God gezonden sekteleider te beschermen (noot: deze zin had ik al geschreven in oktober 2020, dus één maand voor de verkiezingen en drie maanden voor de bestorming van het Capitool).

In een brief van 6 kantjes, verstuurd daags voor zijn aanstaande impeachment in het Huis van Afgevaardigden, claimde president Trump dat Nancy Pelosi een heuse ‘coup’ pleegde met haar impeachment-acties: ‘This is nothing more than an illegal, partisan attempted coup that will, based on recent sentiment, badly fail at the voting booth.’

De president dichtte Pelosi een ‘Trump Derangement Syndrome’ toe en beschuldigde haar ervan dat zij drie jaar lang had geprobeerd de wil van de Amerikaanse burgers tegen te werken en hun stemmen ongedaan wilde maken: ‘You view democracy as your enemy!’ Het was een klassieke, Trumpiaanse omdraaiing van zaken, die een jaar later volledig aan de oppervlakte zou komen toen Trump letterlijk de tegen hem uitgebrachte stemmen ongedaan wilde maken. Pelosi zag de democratie niet als vijand, Pelosi zag Trump als vijand van de democratie. Terecht.¹⁵

Dat het Amerikaanse volk een jaar eerder, tijdens de tussentijdse verkiezingen, de Republikeinse meerderheid in het Congres had vervangen door een ruime Democratische meerderheid, en dat ongeveer de helft van de bevolking inmiddels van mening was dat hij moest worden afgezet, waren feiten die niet in Trumps redenatie van pas kwamen. Maar die feiten noopten hem wel om zijn fictieve werkelijkheid nog krachtiger bij elkaar te liegen.

Eén van Trumps beproegde methodes daarbij was om de feiten om te draaien: híj probeerde niet de verkiezingen te beïnvloeden, de Democraten deden dat. President Trump beschuldigde zijn tegenstanders, zoals hij al zijn hele leven had gedaan en zoals zijn mentor Roy Cohn het hem had geleerd, van precies datgene waar hij zelf van werd beschuldigd.

Hij schreef in zijn brief: ‘You are the ones interfering in America’s elections. You are the ones subverting America’s Democracy. You are the ones Obstructing Justice. You are the ones bringing pain and suffering to our Republic for your own selfish personal, political, and partisan gain.’

Het voor de Trump-kenners meest vertrouwde element in zijn brief was de pathetische combinatie van leugens en overdrijving, met hem zelf in de rol van ultiem slachtoffer van onrecht: ‘More due process was afforded to those accused in the Salem Witch Trials.’ Misschien was hij vergeten dat hij zelf zijn medewerkers had verboden te getuigen tijdens het Impeachment Inquiry, dat hij zelf had geweigerd zich door zijn advocaten te laten verdedigen in het Congres en dat de ‘heksen’ van Salem eind 17^de eeuw waren opgehangen en hij niet. De ene witch hunt is de andere niet.

Woensdag 18 december 2019 was een dag waarop in Washington geschiedenis werd geschreven. Het was de dag van het maandenlang voorbereide debat in het Huis van Afgevaardigden over de impeachment van president Donald Trump. De bijeenkomst duurde meer dan 11 uur en Speaker of the House Nancy Pelosi was er vrijwel de hele tijd bij, om te luisteren, met haar congresleden te praten, en aan het einde de uitslag van de twee stemmingen te melden.

Als een streng hoofd van de school had zij het hele proces volledig onder controle. Dit mocht niet misgaan. Dat de uitkomst al wekenlang was voorspeld en de korte speeches van de Democraten en Republikeinen geheel voorspelbaar waren, maakte de dag niet minder historisch. Dat vond ook het panel in de CNN-studio die dag.

In de CNN-studio bevond zich gedurende de 24 uur die startte op 18 december en eindigde op 19 december een wisselend aantal presentatoren en gasten, met een aantal bekende CNN-gezichten, onder leiding van Jake Tapper (op de foto in het midden).

Voor de Nederlandse televisiekijker die opgebleven was tot donderdag 19 december, half drie ’s nachts, om de ‘live coverage’ met eigen ogen te zien, was het onmiskenbaar dat dit voor elke Amerikaan een historische dag was. Wolf Blitzer lichtte toe: ‘216 is the number needed to impeach a president of the United States, so we’re waiting for the votes to hit that number. History is unfolding as we speak. Here we go.’ ¹⁶

Na het tellen van de stemmen zei Blitzer: ‘President Donald J. Trump is now impeached. The 45th president is only the third leader since the founding of this nation to be formally charged by the full House of Representatives and who now faces trial in the Senate on the recommendation that he be removed from office. The president has now been indicted.’

Jake Tapper: ‘This is a moment of incredible gravity. The House of Representatives, which is a house representing the American people, has just formally said: president Trump should be removed from office. It’s an extraordinary rebuke.’

Misschien realiseerde niet iedere kijker het zich, maar het was inderdaad een historisch moment.

Tapper schetste de context: ‘Think about how much Democrates hated George W. Bush, think about how much Republicans hated Barack Obama. It didn’t happen for either one of those. It’s only happened three times. It’s a shocking reminder how divisive Donald Trump is and how polarized our time.’

Gloria Borger: ‘It is now his party. The Republians have linked themselves to Donald Trump with these votes.’

Nia-Malika Henderson, senior political reporter: ‘Consequences. He did not face consequences. His people in his orbit did, but he was Teflon Don. That ends today, with this stain on his legacy. Someone described it as a tin can that will be tied to his leg for the rest of his life.’

Dana Bash, ter plekke in het Capitool: ‘No president wants to have this as their legacy, especially somebody like Donald J. Trump. A man who spent his entire business career understanding and caring so much about his legacy that his name was emblasened on every building that he could put it on. That is the person we’re talking about, who now is going into the history books for something that is as negative as it gets when it comes to the kind of stain that could be on a president’s record.’

Jake Tapper: ‘President Trump was impeached for one reason: because he deserved it. Because no president has ever done what he did. No president has betrayed his oath the way this president has, by taking tax payer dollars and using it as a bribe, as an extortion and lure to get dirt on his political opponents. And no president has ever issued a complete blanket refusal to talk, to produce any documents or any witnesses to a legitimate congressional investigation. That’s why he was impeached.’

Pelosi concludeerde in het Capitool, de plek waar ruim een jaar later Trump-aanhangers naar binnen zouden stromen om wraak op haar te nemen, dat de stemming geen ruimte voor twijfel liet: ‘On this vote the ‘yeah’s’ are 230, the ‘nay’s’ are 197. ‘present’ is one. Article I is adopted.’

Met een ferme slag met de hamer, the gavel, bezegelde Pelosi het oordeel van haar Huis van Afgevaardigden. Een voorzichtige poging van een aantal Democraten om te applaudiseren drukte zij snel de kop in met een strenge blik in hun richting en een afkappend gebaar met haar linkerhand. Van tevoren had ze haar mensen op het hart gedrukt niet te juichen. Er bestond geen twijfel over wie hier de baas was.

Jake Tapper: ‘The gavel has come down. We now have this incredibly grave moment, where the House of Representatives is saying to the world: president Trump needs to be removed from office.’

Vervolgens werd er gestemd over Article II, Obstruction of Congress. Jerry Nadler, door Pelosi genoemd ‘the gentleman from New York’, kreeg de kans van Pelosi om het verzoek te doen ook deze stemming electronisch te laten verlopen. Eindelijk zag hij zijn droom in vervulling gaan: de ‘impeachment’ van zijn eeuwige vijand, Donald Trump.

Trump moet het tafereel tandenknarsend hebben aangezien op zijn eigen televisie in Het Witte Huis. Per slot van rekening had hij kort daarvoor nog over Nadler opgemerkt: ‘Low and behold, I come down to Washington as president and who do I have again? Jerry Nadler, I know him well. I’ve had great success against Jerry.’ ¹⁷

Not this time.

In de CNN-studio was ook Charlie Dent aanwezig, een voormalig Republikeinse volksvertegenwoordiger. Gevraagd door presentator Anderson Cooper of dit nog steeds de partij was waar hij bijhoorde, zei hij: ‘No. It’s hard at times to recognize this Republican party, which used to be about principles, ideals and certain values. Now it’s really about loyalty to a man and that is what is changed so dramatically in recent years. It’s amazing how the president has been able to take over the party in such a whole manner.’

Daar legde de Republikein de vinger op de zere plek. Zijn partij was geen partij meer die zijn leden met elkaar verbond door normen, waarden en overtuigingen, maar door hun verbintenis aan één man: Donald Trump. Het impeachment proces had als onbedoeld neveneffect dat de persoonscultus niet meer viel terug te draaien.

Dent was onder de indruk van het moment: ‘So I’m stunned this is such a solemn, weighty moment, but I also got a sense that this impeachment was unnecessary. The president was in the clear after the Mueller investigation. There was never going to be an impeachment but for Ukraine and because of the president’s misconduct and abuse of his office. That’s why we are where we are today.’

Anderson Cooper merkt terecht op ‘how quickly this has escalated’. Er was een whistleblower en ‘it snowballed’. Het vervolg was onomkeerbaar.

Kirsten Powers, columniste van USA Today, zei: ‘Whatever happens in the Senate doesn’t take away what happens here. Donald Trump just joined a very exclusive club that nobody wants to belong to. A president who has been impeached will forever be part of his legacy and he will never be able to escape it.’

Op het einde van de bijeenkomst kwam het finale moment waarop Pelosi de uitslag van de tweede stemming uitsprak: ‘The ‘yeah’s’ are 229, the ‘nay’s’ are 198, present is one. Article II is adopted.’

In het leven van Donald Trump was op de avond van 18 december 2019 iets onomkeerbaars gebeurd. Iets wat de volgende dag op alle voorpagina’s stond. Ook op voorpagina’s van publicaties die tot dat moment bekend stonden als pro-Trump.

Trumps formele impeachment was voor de hoofdredactie van het tijdschrift Christianity Today zelfs reden om de steun voor de president in te trekken (zie ook hoofdstuk 6.2).

Maar de rest van diens aanhang ging juist sterker achter hem staan. De hele impeachment affaire zou de sekte van Trump fixeren. De linkse vijand had nu definitief bewezen tot het uiterste te gaan. Reden genoeg voor de rechtse Trump-sekte om ook tot het uiterste te gaan om hun Grote Leider te verdedigen tegen die linkse vijand. Verraad in eigen kring werd niet getolereerd, op straffe van uitstoting.

David Frum, een van de Republikeinse Never-Trumpers van het eerste uur, waarschuwde Amerika in een voorpagina-artikel in The Atlantic, waar hij senior editor was, voor een langzame, gestage ontwikkeling richting een autocratie, onder Trump. Hij was speechwriter geweest voor George W. Bush en de bedenker van de term ‘axis of evil’ in Bush’s State of the Union speech van 2002.¹⁸

Steven Hassan had een soortgelijke waarschuwing afgegeven in zijn boek The Cult of Trump, dat hij had gepubliceerd in oktober 2019, ten tijde van de impeachment inquiry: ‘As I watched Trump, especially as he has revealed his infatuation with authoritarian leaders like Vladimir Putin, Recip Tayyip Erdoğan, and Kim Jong-un, I grew worried that he might have similar aspirations or, at the very least, that he might try to push American democracy toward authoritarianism.’

Nadat het Huis van Afgevaardigden had gesproken verplaatste het strijdtoneel zich naar de Senaat. Daar had de sekte van Trump de meerderheid en daarmee de macht om hem vrij te spreken.

Steven Hassan: ‘When a leader gains psychological sway over his followers and also over other politicians – members of Congress, the cabinet, and even the judiciary – the checks and balances of healthy democracy can be stripped away.’ ¹⁹

Frum en Hassan hadden het goed gezien. Het was oorlog en de dictator zette zijn hele sekte en al zijn macht in om die macht te behouden, koste wat kost, ongeacht de gevolgen voor de gezondheid van de Amerikaanse democratie. Als Trump en zijn aanhangers moesten kiezen tussen een democratie zonder Trump en een dictatuur met Trump zouden zij allemaal zonder aarzelen kiezen voor de dictatuur.