5.8 Monumenten (deel 3)

Achteraf moet worden geconcludeerd dat Trumps plan om een 2.000 mijl lange Border Wall te bouwen langs de grens met Mexico gedoemd was te falen – vergelijkbaar met Trumps Television City-met-hoogste-nooit-gebouwde-toren-ter-wereld en Trumps Taj Mahal, het grootste casinohotel ter wereld dat vanaf de eerste dag eigenlijk al failliet was.

Het Amerikaanse Congres wilde in 2018 en 2019 niet meewerken om The Border Wall te financieren. Dat wil zeggen: als er geen tegenprestatie tegenover stond, zoals het legaliseren van 800.000 reeds in Amerika woonachtige, jonge immigranten, die als kind met hun ouders mee waren gekomen. Voor hen wilden de Democraten en een deel van de Republikeinen graag een permanent burgerschap regelen. Bestaande immigrantenregelingen zoals DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals) en de DREAM Act (Development, Relief, and Education for Alien Minors Act) moesten wat hun betreft onderdeel van de deal zijn. Zo’n deal, waarin zowel de financiering voor The Border Wall als een permanente oplossing voor de ‘Dreamers’ was geregeld bleek onmogelijk.

Trump had al eens gedreigd de overheid te sluiten als hij geen geld voor The Border Wall zou krijgen, maar had toen niet doorgezet. Nu moest hij doorzetten, vond hij. Het duel tussen Trump en Pelosi leidde na 23 dagen al tot de langste ‘government shutdown’ uit de Amerikaanse historie. Dag na dag verstreek zonder oplossing.

Het zou uiteindelijk nog bijna twee weken extra duren voordat Trump zich gewonnen gaf. Het gevolg was dat honderdduizenden tijdelijk naar huis gestuurde ambtenaren twee keer achtereen geen paycheck uitgekeerd hadden gekregen, dat er nog steeds geen oplossing was voor de ‘Dreamers’ en dat er geen $5,7 miljard, maar slechts $1,4 miljard opzij werd gelegd om te beginnen met het bouwen van The Border Wall, die volgens Trump zo noodzakelijk was om illegale immigranten en drugs tegen te houden. Een povere start voor een project dat in totaal naar schatting $24 miljard zou moeten gaan kosten.¹

President Trump gaf uiteindelijk toe toen Pelosi hem niet toestond zijn State of the Union te geven in ‘haar’ Huis van Afgevaardigden zolang de shutdown gaande was. In Amerika gaat het Congres over de overheidsuitgaven. In de spending bill die uiteindelijk door Trump zelf zou worden getekend was slechts $1,4 miljard vrijgemaakt voor 55 mijl stalen muur, met als voorwaarde dat bestaande technologie moest worden gebruikt, wat betekende dat geen van de 8 bij San Diego gebouwde prototypes als voorbeeld zou dienen voor de rest. En 55 mijl was natuurlijk veel te weinig, gezien de belofte van Trump dat er honderden mijlen van de 2.000 mijl lange grens een muur zou moeten krijgen.

Trump riep vervolgens een ‘national emergency’ uit wegens een niet bestaande ‘crisis’ aan de grens, om het Congres te kunnen omzeilen en een deel van het Defensiebudget te kunnen omleiden naar The Border Wall. Zelf erkende hij impliciet dat er geen crisis was, maar dat zijn actie slechts een tactische reden had. Hij zei dat ‘he didn’t need to declare a national emergency’, maar dat hij dat deed ‘to get the border wall done faster’.

Die noodsprong werd aangevochten door allerlei partijen. 16 staten spanden een rechtzaak aan tegen hun eigen regering wegens het uitroepen van een ‘national emergency’.² Kortom: gedoe, zoals Trump was gewend uit zijn vorig leven als projectontwikkelaar. Voor hem was gedoe business as usual. Voor de rest van het land was het gedoe uitermate frustrerend en beschadigend.

Trump had de sluiting van de overheid pas na 35 dagen beëindigd, zonder resultaat, voor het oog van het gehele Amerikaanse volk. Trumps approval rating bleef onveranderd laag op 43%. Dat betekende dat zijn ‘base’ weliswaar stabiel leek, maar dat hij zijn aanhang niet of nauwelijks uitbreidde door dit soort gevechten. Pelosi had deze slag misschien dan wel gewonnen, maar het had ook haar populariteit, die toch al niet zo hoog was, geen goed gedaan. De veldslag kende geen winnaars.

Trumps disapproval rating bleef onveranderd op 54%. Pelosi’s disapproval rating steeg naar 47%, nog altijd flink lager dan dat van Trump. Het verschil was dat zij het kon velen, want haar positie van Speaker of the House stond niet ter discussie. Trump daarentegen wilde in 2020 herkozen worden. Die herverkiezing was geen stap dichterbij gekomen.³

Zijn Republikeinse partijgenoten in het Congres waren bevreesd voor een nieuwe shutdown als er geen vervolgdeal zou komen tussen de president en de Democraten. De Republikeinse leider in Het Huis van Afgevaardigden, Kevin McCarthy, zei tegen NBC: ‘Nobody likes to go into a shutdown.’ Senator Susan Collins vertelde CBS: ‘Shutdowns are never good policy, ever’. Senator Roy Blunt zei tegen Fox News: ‘I think it’s a bad precedent. I hope the president doesn’t have to go there.’ En Senator Marco Rubio merkte in een interview met NBC op: ‘I don’t think it’s a good idea. I think it’s a terrible idea. I hope he doesn’t do it.’⁴ Maar de kritische stemmen vanuit het Congres waren niet Trumps grootste zorg.

In 2019 zou blijken dat president Trump zijn partij voldoende onder controle had, met de steun van senaatleider Mitch McConnell. Het verloren duel tussen Donald Trump en Nancy Pelosi in de winter van 2018-2019 had echter een ander belangrijk negatief gevolg voor de president. Opiniepeilingen gaven aan dat de meeste mensen Trump en de Republikeinen de schuld gaven voor de Government Shutdown, maar zelfs daar zat voor zijn volgelingen niet eens de meeste pijn. Hun grootste verwijt was dat Trump had toegegeven en The Border Wall niet zou realiseren. Zijn Monument was ook Hun Monument.

De eerste haarscheuren werden al direct zichtbaar bij Trumps meest fanatieke pleitbezorgers. De felste criticaster was Ann Coulter, auteur van het boek In Trump We Trust. Zij was tijdens zijn campagne zijn grootste fan (zie hoofdstuk 4.3). Toen was de liefde tussen haar en Trump nog volledig wederzijds geweest.

In 2016 had Coulter alle Never Trumpers nog gemaand om Washington te verlaten om échte Amerikanen te ontmoeten en zich achter Trump te scharen.⁵

De liefde bleek echter voorwaardelijk te zijn geweest, van beide kanten. Trump moest zijn Border Wall bouwen en Coulter mocht zich uitsluitend positief over haar president uitlaten. Na de government shutdown-nederlaag sloeg Coulters liefde voor Trump echter om in blinde haat. Coulter haalde vernietigend uit naar haar voormalige idool. Website The Onion gaf een artikel de kop ‘Ann Coulter Attacks Trump For Cowardly Backing Down From Full On Race War’.⁶

In haar tweets sprak Coulter van een ‘joke presidency’: ‘Either Trump never intended to build the wall and was scamming voters all along, or he has no idea how to get it done and zero interest in finding out. He’s not interested in doing anything that would require the tiniest bit of effort’. Volgens haar had Trump het Amerikaanse volk opgelicht met loze beloftes.

Coulter: ‘In the end, we’ll probably find out “wall” was Trump’s “safe word” with Stormy Daniels. It’s just something he blurts out whenever he’s in trouble.’ Tegen een columnist van The New York Times zei Coulter dat het implementeren van het manifest van de communisten – erger kan eigenlijk niet – een minder groot verraad zou zijn geweest dan Trumps verraad om terug te komen op zijn verkiezingsbelofte om The Wall te bouwen.

In een podcast met The Daily Caller antwoordde Coulter op de vraag of Amerika de president voor een tweede termijn zou moeten kiezen: ‘Why would you? Trump will just have been a joke presidency who scammed the American people, amused the populists for a while, but he’ll have no legacy whatsoever.’

Hier sprak volgens mij een woman scorned. Hier sprak een vrouw die haar hele reputatie in 2015 op het spel had gezet om Trump in het zadel te helpen, met één hoofdthema ‘immigration, immigration, immigration’, met zijn belofte om The Border Wall te bouwen als ultiem bewijs dat haar geloof in hem terecht was. Zonder The Border Wall was alles voor niets geweest en mocht Trump wat haar betreft direct vertrekken.

Trumps reactie liet niet lang op zich wachten. Drie uur na Coulters tweets ‘ontvolgde’ hij haar op Twitter. President Trump had meer dan 80 miljoen volgers, maar volgde zelf slechts 46 mensen op Twitter. Eén van hen was Ann Coulter. Nu niet meer. Nu volgde hij nog slechts 45 mensen.⁷

Trumps aanhang nam hem dus niet de shutdown kwalijk – hij streed voor een goede zaak in hun ogen – maar het feit dat hij de shutdown had beëindigd zonder financiering voor The Border Wall daarvoor in de plaats te hebben afgedwongen. Hij had volgens hen niet hard genoeg onderhandeld. ‘Weak’ en ‘wimp’ waren de beledigingen die hij naar zijn hoofd geslingerd kreeg. Dergelijke kwalificaties waren niet te verteren voor de ongezonde Baas in Trumps karakter, die ten allen tijde krachtig over moest komen. ‘Weakness’ was dodelijk.

Coulter was niet de enige conservatieve criticus. De invloedrijke, conservatieve schrijver Peter Wehner schreef dat Pelosi Trump had ‘exposed as pitifully weak, all bluster, a pathetic negotiator’. Breitbart News kopte de eigen home page met ‘NO WALL’ in grote, rode letters. The Daily Caller, een andere rechtse website had de kop ‘TRUMP CAVES’. Alleen Fox News bracht het nieuws op een Trump-vriendelijke manier: ‘DEAL REACHED’.⁸

Ik denk dat deze episode in de winter van 2018-2019 de basis heeft gelegd voor Trumps latere downfall. Enerzijds begonnen de haarscheurtjes bij een aantal fanatieke pleitbezorgers en aanhangers sindsdien steeds grotere vormen aan te nemen, en anderzijds kon Trump zich hierna geen enkele deal met het Democratische Huis van Afgevaardigden meer permitteren. Elke deal die de suggestie zou wekken dat hij een duimbreed had toegegeven aan de vijand, of het nu ging over The Border Wall, over infrastructuur, over immigratiepolitiek of over gezondheidszorg, zou fataal zijn geweest voor zijn stoere imago. In plaats van een meedogenloze dealmaker zou hij worden afgeschilderd als zwakke lafaard.

In maart 2016 lukte het Trump korte tijd om niet te reageren op de aanvallen van Coulter, ‘I just don’t have the time to speak to her’, maar op een bepaald moment kon hij zijn woede niet meer voor zich houden. In een tweet noemde hij haar ‘a wacky nut job’. Wederom had Donald Trump een krachtige vrouw toegevoegd aan zijn lange lijst vijanden.⁹

Een jaar later was de relatie tussen Trump en de vrouw die in 2016 nog zoveel twijfelende Republikeinen had overgehaald om voor hem te stemmen zozeer bekoeld, dat zij in haar tweets geen enkel blad meer voor de mond nam.

Een artikel van Rosemary Rossi op de website The Wrap, kreeg als titel mee ‘Ann Coulter Turns on ‘Disloyal Actual Retard’ Trump in Twitter Rant’. Coulter noemde hem ‘the most disloyal actual retard that has ever set foot in the Oval Office.’ Volgens haar was Trump een ‘lout’ (klootzak, hufter, schurk), een ‘moron’ en een ‘retard’, die niet in staat was ‘of pretending to be a decent, compassionate human being’. Coulters ogen waren kennelijk opengegaan. In de resterende periode van Trumps presidentschap zouden nog vele Republikeinen haar ommezwaai volgen.

Coulter had tegenwoordig spijt dat zij ooit had geloofd in ‘this shallow and broken man’. De trigger voor Coulters tweetstorm in mei 2020 was de tweet van Trump geweest, waarin hij zijn Republikeinse aanhang opriep om tijdens de Republikeinse voorverkiezingen in Alabama niet op zijn voormalige Attorney General Jeff Sessions te stemmen (zie hoofdstuk 5.3). Sessions was net als Coulter één van Trumps eerste supporters geweest. Nu had Trump hem laten vallen als een baksteen. Coulter had er geen goed woord voor over.¹⁰

Toch was, ondanks alles, Donald Trump er in geslaagd een begin te maken met ‘zijn’ Border Wall. Auteur DW Gibson stond in 2020 in zijn boek 14 MILES stil bij een veelzeggende mijlpaal in het leven van de president: ‘In August of 2019, President Donald Trump finished building his border wall – at least a portion of it. In San Diego, the Army Corps of Engineers completed two years of work on a 14-mile, 18 foot-high steel-beamed barrier that cost $147 million.’

Gibson schreef: ‘It might have been a fraction of the continent-spanning wall Trump promised on the campaign trail, but as one Border Patrol agent told reporters visiting the finished site, “It was funded and approved and it was built under his administration. It is Trump’s wall.”’ ¹¹

Gibson, een geboren Californiër, beschreef in zijn boek de talrijke verhalen van mensen die op de een of andere manier waren betrokken of beïnvloed door The Border Wall. Eén van hen was een ‘native American’ van de Kumeyaay-tribe, Stan Rodriguez, woonachtig in de Santa Ysabel Reservation. Stan vertelde Gibson dat het land waar de 8 prototypes waren gebouwd ooit het territorium was van de Kumeyaay-stam. In 1798 pakten de Spanjaarden het van hen af. In 1821 pakten de Mexicanen het af van de Spanjaarden en in 1848 pakten de Amerikanen het af van de Mexicanen.

Stan relativeerde de huidige situatie: ‘Let me put it into this perspective: the Spanish era was just a speed bump, 20 years, the Mexican era was another 20 years, and the American era has been 150 and some change. Our people have been here for thousands and thousands of years.’ Hij voegde er aan toe: ‘You know, the U.S. has only been a country for a little more than 200 years. They think it’s going to be around forever. My friend, these boundaries are not static.’ ¹²

Die relativerende woorden gingen in elk geval op voor de 8 prototypes op de grond van zijn stam.

Die bleken niet voor de eeuwigheid gemaakt.

De 8 prototypes van de muursecties deden ruim een jaar later meer denken aan een rij ‘tombstones’ dan aan een veelbelovend bouwproject. De Amerikaanse Customs and Border Protection agency meldde bovendien in februari 2019 aan NBC News dat de prototypes spoedig zouden worden afgebroken.

Businessinsider.nl meldde: ‘The designs won’t be used anytime soon – the new barriers Congress funded have to use “existing” designs only, and Congress or the courts could overturn Trump’s national emergency declaration to fund the wall. Eight prototypes that have served for more than a year as the embodiment of President Donald Trump’s long-promised border wall will soon be demolished.’ Het las als een overlijdensbericht.

Woordvoerder Border Patrol Agent Theron Francisco zei: ‘They just don’t serve a purpose anymore.’ ¹³

Een soortgelijk lot trof een aantal Trump-medewerkers die aan de basis hadden gestaan van zijn Border Wall. Jeff Sessions werd ontslagen. Kirstjen Nielsen werd ontslagen. Sam Nunberg werd ontslagen. Steve Bannon werd ontslagen. Ann Coulter werd ontvolgd. They just don’t serve a purpose anymore.

Steve Bannon was het meest recente slachtoffer van The Border Wall. Nadat de Republikeinen de verkiezingen van 2012 hadden verloren, had hij gezocht naar een kandidaat die in 2016 zou kunnen winnen. De twee hoofdthema’s waren volgens hem: ‘Trade and illegal immigration, they’re two sides of the same coin. It’s suppressing of labor.’¹⁴ Destijds had hij er bij Senator Jeff Sessions op aan gedrongen om president te worden, vertelde hij aan Salkin & Short, auteurs van het boek The Method to the Madness. ‘This is going to be war’, had hij tegen Sessions en diens jonge campagnemedewerker Stephen Miller gezegd.

Bannon had gezegd: ‘But now we’ve got to go to war because if we go down the Romney path, this thing’s going to be smaller and smaller. They [the Democrats] are going to win the House, the Senate, Supreme Court, the whole deal. The whole thing’s over and everything we won in 2010 is going to be thrown away.’ Sessions had aandachtig naar Bannons verhaal geluisterd en geantwoord: ‘This is brilliant. We’re going to do this. But I’m nog the guy. But our guy will come along.’¹⁵

‘That guy’ was Donald Trump. Hij kwam, zag en overwon in 2016.

Zou Trump in staat zijn hetzelfde kunstje te flikken in 2020, of was de magie van The Border Wall uitgewerkt?

Steve Bannon zou in elk geval geen rol meer spelen in de laatste fase van Trumps herverkiezingscampagne. Maar hij haalde nog wel een keer het nieuws, in augustus 2020. Bannon werd namelijk samen met Brian Kolfage, stichter van de crowdfunding-organisatie We Build the Wall, en twee andere betrokkenen gearresteerd op verdenking van fraude en het witwassen van fondsen. Die organisatie had in totaal maar liefst $25 miljoen opgehaald bij Trump-supporters, om zelf met private partijen delen van Trumps muur te bouwen. $8 miljoen werd gestopt in een stalen hek van een halve mijl, dat in de buurt van El Paso, New Mexico, werd gebouwd op het privéterrein van een verlaten baksteenfabriek. Het hele project had op dat moment nog de volledige steun van de president.

De in een half jaar tijd gebouwde muursectie had de achtergrond gevormd voor een Symposium in juli 2019, georganiseerd door Bannon en Kolfage. De titel luidde ‘Symposium at the Wall: Cartels, Trafficking and Asylum’. Bannon, bestuurslid van We Build the Wall, sprak op het symposium: ‘We are just here to augment President Trump’.¹⁶

Zelfs Donald Trump Junior had er act de présence gegeven. Don Jr. zei: ‘This is private enterprise at its finest. Doing it better, faster, cheaper than anything else and what you guys are doing is pretty amazing. It started from a grassroots effort and it’s doing some wonderful things for an important issue.’

Kolfage, een veteraan van de Irak-oorlog die zijn beide benen en rechterhand in de oorlog was kwijtgeraakt door een raketaanval en bijna een jaar in het Walter Reed Medical Center had doorgebracht voor operaties en revalidatie, was in december 2018 begonnen met zijn project. Al in de eerste week had hij via de website GoFundMe $17 miljoen opgehaald met de belofte dat ‘all of the money would go to assist in wall construction.’ Dat bleek volgens de autoriteiten toch niet helemaal te zijn gebeurd.

‘Bannon received over $1.000.000 from We Build the Wall, which Bannon used to, among other things, secretly pay Kolfage and to cover hundreds of thousands of dollars in Bannon’s personal expenses’, volgens de aanklacht. Zelf claimde Bannon onschuldig te zijn, maar uitsluitsel zou men pas krijgen tijdens de rechtzaak in 2021. Ondertussen werd Bannon op borgtocht vrijgelaten.

Het was niet de eerste keer dat een voormalig medewerker van Donald Trump het onderwerp was van een rechtbanktekenaar. Velen waren hem voorgegaan en waarschijnlijk zouden er nog vele volgen. En het was niet de eerste keer, noch de laatste keer, dat Het Witte Huis elke betrokkenheid van de president stellig ontkende.

Trump zelf zei over Bannon dat hij ‘hadn’t been dealing with him for a very long period of time’ en dat hij ‘didn’t like the “We Build the Wall” project’. Dat was een verifieerbare leugen, want hij had op een eerder moment tegen een andere prominente supporter gezegd ‘the project has my blessing, and you can tell the media that.’ ¹⁷ Bovendien had Donald Trump Junior het project in 2019 persoonlijk bezocht en daarmee het familiestempel op het initiatief gedrukt. Dat was Donald Trump Senior allemaal gevoeglijk vergeten na de arrestatie van Bannon en Kolfage. Trump had zoals alom bekend wel vaker last van een selectief geheugen.

Kolfage reageerde dan ook verontwaardigd op Trumps tweet met een eigen tweet: ‘The private wall that @WeBuildtheWall built and funded is @DHSgov@CPB ENDORSED and APPROVED. Never forget it.’¹⁸

Trumps Border Wall bleek van een afstand gezien natuurlijk het ideale vehikel voor een scam. Miljoenen Republikeinen waren door Trump en zijn rally’s begeesterd geraakt voor het idee van een continent-overspannende muur. Iedereen wilde daar wel een bijdrage aan leveren. Dat hadden Kolfage en Bannon slim opgemerkt en daar hadden zij volop gebruik van gemaakt. In de kern had We Build the Wall wel iets gemeen met de Trump University fraude (zie hoofdstuk 3.7). Verblind door het merk ‘Trump’ gaven mensen hun geld voor een doel dat nooit gerealiseerd zou worden. Het bood de initiatiefnemers een uitgelezen kans om er financieel beter van te worden. En het bood Amerikaanse cartoonisten nieuwe inspiratie om zowel Bannon als het MAGA-merk, ‘Make America Great Again’, op de hak te nemen.

We Build the Wall, geregistreerd als een zogeheten ‘501c4’-stichting, ‘not organized for profit and operated exclusively to promote social welfare’, hoefde geen federale belasting te betalen en hoefde zijn donors niet publiekelijk bekend te maken. The El Paso Times kon dan ook niet ontdekken hoeveel mensen geld hadden gedoneerd aan het project, maar volgens een betrokkene zou de gemiddelde bijdrage $67 zijn geweest, wat er neer kwam dat honderdduizenden Trump-aanhangers geld in het project hadden gestoken.¹⁹

De hele kwestie van The Border Wall deed mij denken aan wat Trumps schoonzoon Jared Kushner een keer had gezegd tegen Elizabeth Spiers, hoofdredacteur van Kushners New York Observer in 2012. Spiers had Kushner aangesproken over Trumps leugen dat Obama niet in de Verenigde Staten zou zijn geboren: ‘There are things that your father-in-law is doing that are appalling me. The birther stuff. It’s incredibly racist.’

Zij herinnerde zich de veelzeggende reactie van Jared Kushner: ‘He rolled his eyes and said, “Oh, he doesn’t believe that stuff, he’s just saying it because he thinks Republicans are dumb, and they’ll buy it.”’ ²⁰

Hoe lang zou het Amerikaanse volk hier nog in trappen? Niet lang meer, dacht Ben Sasse, de Republikeinse Senator voor Nebraska.

Drie weken voor de verkiezingen op 3 november 2020 waarschuwde Senator Ben Sasse dat zijn eigen partij waarschijnlijk een ‘bloodbath’ wachtte. Sasse was in toenemende mate uitgesproken kritisch over Trump, maar ook over zijn collega’s en zijn eigen aanhang. Tijdens een online townhall-bijeenkomst met kiezers in oktober beschuldigde Sasse de president van diens gefaalde aanpak van de coronacrisis, van het aanschurken tegen dictators en ‘white supremacists’, van aanstootgevend gedrag en van het hebben van ‘deficient values’.

Sasse voorspelde dat een verlies van Trump op Election Day ‘looks likely’, en dat ‘Republicans would face steep repercussions for having backed him so staunchly over 4 tumultuous years’. Hij concludeerde: ‘The debate is not going to be, “Ben Sasse, why were you so mean to Donald Trump?” It’s going to be, “What the heck were any of us thinking, that selling a TV-obsessed, narcissistic individual to the American people was a good idea?”’

Sasse: ‘We are staring down the barrel of a blue tsunami.’²¹

Voor dat Republikeinse doembeeld, een blauwe tsunami, had een cartoonist al in 2018 een tekening bedacht (de olifant is het symbool van de Republikeinse partij). Iedereen voelde nattigheid, maar Trump was nog in denial, zoals menig dictator voor hem. Iedereen voelde aan zijn water dat het moment van de finale afrekening nabij was. Voor Donald Trump en voor de Grand Old Party, de GOP.