1.10 Norman Vincent Peale

‘God gives me the power to attain what I really want’. Dat was een van de zinnen die de volgelingen van dominee Norman Vincent Peale elke dag een paar keer moesten uitspreken om hun twijfels te overwinnen, terwijl zij zich voor moesten stellen zoals zij wilden zijn. Norman Vincent Peale was meer dan alleen de dominee en leider van de Marble Collegiate Church op Fifth Avenue in Manhattan, waar hij was begonnen in 1932 en waar Fred en Mary Trump met hun kinderen Maryanne, Freddy, Elisabeth, Donald en Robert trouw naartoe gingen.

Peale had ook zijn eigen radioprogramma, The Art of Living,¹ met 30 miljoen luisteraars, schreef zelfhulpboeken en bracht een eigen tijdschrift uit. Zijn preken gingen meer over zelfvertrouwen, succes en zelfpromotie dan over de bijbel of over God. Zijn leer verschafte zijn toehoorders een slimme rechtvaardiging voor het onbeschaamd najagen van financieel succes, daarbij gesteund door een hogere macht. Peale: ‘You can never have riches in great quantities unless you can work yourself into a white heat of desire for money’.² Peale’s blijde boodschap was de ultieme fusie tussen kapitalisme en het christelijk geloof, die zowel door Fred als Donald Trump ter harte werd genomen en in praktijk werd gebracht. Trump voelde zich door Peale erkend en gewaardeerd: ‘He thought I was the greatest student of all time.’ ³

Donald Trump kon zich de preken van Norman Vincent Peale nog heel goed herinneren. ‘I stll remember [Peale’s] sermons,’ zei hij in 2015. ‘You could listen to him all day long. And when you left the church, you were disappointed it was over. He was the greatest guy.’ ⁴ Dat Peale’s preken en boeken een inspiratiebron voor Donald Trump zijn geweest blijkt onder meer uit diens aanbeveling in zijn boek How to Get Rich:⁵ ‘I recommend The Power of Positive Thinking by Norman Vincent Peale, one of my father’s favorite books, and mine, too’. Peale begon zijn in 1952 verschenen bestseller als volgt: ‘This book is written to suggest techniques and to give examples which demonstrate that you do not need to be defeated by anything, that you can have peace of mind, improved health, and a never-ceasing flow of energy.’ Het boek, waarvan er alleen al in de eerste twee jaar 2 miljoen exemplaren werden verkocht, bevatte hoofdstukken met titels zoals ‘Believe in Yourself, How to Have Constant Energy, Expect the Best and Get It’ en  ‘I Don’t Believe in Defeat’.⁶

‘Learn to pray big prayers. God will rate you according to the size of your prayers’. Hoe groter je plannen, hoe meer God van je houdt. In plaats van preken vanaf de kansel over zonde en boetedoening raadde dominee Vincent Norman Peale zijn volgers liever aan zich vrij te voelen over wat ze verkeerd deden: ‘be free of a sense of guilt’.⁷Onbeschaamdheid kon je kennelijk oefenen. Bij Donald gingen dergelijke teksten er in als koek. Tegen biograaf Timothy O’Brien zei Trump: ‘The mind can overcome any obstacle. I never think of the negative.’ ⁸ (dezelfde Trump heeft overigens ook wel eens gezegd: ‘I always think of the negative’).

Norman Vincent Peale stond in ondernemerskringen bekend als ‘God’s salesman’. Trump volgde niet alleen Peale’s filosofie, maar ook diens voorbeeld om een aantal zelfhulpboeken te schrijven (weliswaar altijd met behulp van ghostwriters), zoals Think Big en Think like a Champion, allemaal variaties op Peale’s centrale thema.

Peale was de enige persoon naast Trumps vader die door Donald een mentor werd genoemd, althans volgens Michael Kranish en Marc Fisher, twee onderzoeksjournalisten van The Washington Post en auteurs van het boek Trump Revealed, in het Nederlands verschenen met de titel Trump, de waarheid achter zijn ambitie, ego, geld en macht .⁹ Volgens Trump kon Peale ‘betere preken dan ieder ander; hij was een geweldige spreker’. Het was dan ook niet meer dan logisch dat Donald Trump zijn eerste huwelijk liet inzegenen door zijn favoriete dominee. Tijdens zijn tweede huwelijk moest Peale’s opvolger de inzegening verzorgen, want de dominee was te oud en ernstig ziek. Peale overleed op 95-jarige leeftijd, tijdens Trumps tweede huwelijksreis.

Volgens Trump zelf vond Peale Donald ‘zijn beste leerling ooit’. Toen Donald succes begon te krijgen voorspelde de dominee dat hij ‘de grootste aannemer van onze tijd’ zou worden.¹⁰ Biograaf Timothy O’Brien haalt een andere uitspraak van Peale over Trump aan, positief uiteraard: ‘Donald was kindly and courteous in certain business negotiations and has a profound streak of honest humility.’ ¹¹ Dat Trump een ‘profound streak of honest humility’ had was mij nog niet opgevallen. Zou dát dan de verborgen kracht zijn van positief denken? Dan beheers ik die nog onvoldoende.