4.7 Bill Clinton

‘I want you to listen to me. I want to say this again. I did not have sexual relations with that woman, Miss Lewinsky. I never told anybody to lie, not on a single time. Never. These allegations are false.’ Met opgestoken wijsvinger loog Clinton zo overtuigend tegen de camera, dat hij het zelf ook bijna geloofde. En zijn vrouw Hillary ook. Bill Clinton kon bijna net zo goed liegen als Donald Trump.¹

Donald was in de jaren ‘90 een groot bewonderaar van Bill. Tegen CNN zei hij op 27 december 1997: ‘I think Bill Clinton is terrific. I think he’s done an amazing job. I think he’s probably got the toughest skin I’ve ever seen, and I think he’s a terrific guy.’ Bedoelde hij ‘terrific’ zoals hij Jeffrey Epstein, een gezamenlijke vriend van Clinton en Trump, ‘terrific’ vond?

Een maand na Trumps interview kwam Clintons geheime sexuele relatie met de 22-jarige Monica Lewinsky, een stagiaire op het Witte Huis, aan het licht. Zijn aanvankelijke leugen onder ede daarover zou later mede reden zijn voor zijn impeachment door het Huis van Afgevaardigden, maar hij werd vervolgens niet afgezet door de Senaat. Het Amerikaanse volk vond het allemaal prima. Waarom een president afzetten vanwege een buitenechtelijke affaire? Economisch ging het toch goed? En liegen? Dat doen alle politici.

Donald Trump werd door CNBC-presentator Chris Matthews geïnterviewd voor de televisie op 27 augustus 1998, 10 dagen nadat Clinton tegenover een ‘grand jury’ zijn verhouding met Monica Lewinsky alsnog had toegegeven (zijn DNA op haar ongewassen jurk was het onomstotelijke bewijs). Matthews en Trump bespraken eerst Clintons stategische opties, waarna Matthews Trump vroeg naar diens eigen ambities: ‘Why don’t you run for president?’

Trump: ‘I don’t like it. Can you imagine how controversial I’d be? You’re thinking about [Clinton] with the women? How about me with the women?’² Donald identificeerde zich met de precies even oude Bill, die tientallen vrouwen sexueel lastig had gevallen en diverse buitenechtelijke relaties had gehad. Hetzelfde gold voor Trump. Tegen The New York Times toonde Trump dan ook alle begrip voor Bill: ‘I don’t think Bill did anything wrong.’³

Het eerste grote geheim van Bill Clinton kwam boven water tijdens zijn eerste presidentiële campagne in 1992. Zijn jarenlange affaire met fotomodel/actrice Gennifer Flowers, tijdens zijn regeerperiode als gouverneur van Arkansas werd breed uitgemeten in de roddelbladen en zonder social media. Naast de gewone televisienetwerken was CNN de enige kabeltelevisiezender volledig gewijd aan nieuwsuitzendingen. Bill en Hillary hadden de mediastorm weten te keren door in een TV-interview hun huwelijk te verdedigen. Hillary zei: ‘I love him, I respect him, and I honor what he’s been through and what we’ve been through together. And, you know, if that’s not enought for people – then, heck, don’t vote for him.’⁴

De Amerikaanse kiezers trapten er in, maar Gennifer Flowers, qua uiterlijk een voorloper van Karen McDougal, Marla Maples en Stormy Daniels, reageerde in haar boek Passion and Betrayal: ‘I was seething with outrage. To watch the two of them sit there with innocent looks on their faces, lying to the entire country, was infuriating.’

Pas in zijn autobiografie My Life (2004) erkende Bill Clinton voor het eerst dat hij had gelogen over zijn jarenlange relatie met Gennifer Flowers: ‘I had had a relationship with [Flowers] that I should not have had.’⁵

Trump was dus zeker niet de eerste presidentskandidaat die het liegen tot kunst verhief en Trumps tegenstanders waren niet de eersten die genoeg hadden van het bedrog en de leugens. Tijdens een persconferentie zei Flowers: ‘The truth is I loved him. Now he tells me to deny it. Well, I’m sick of all the deceit, and I’m sick of all the lies.’ Journalist Joe Klein schreef in 1994 in Newsweek: ‘A clear pattern has emerged – of delay, of obfuscation, of lawyering the truth. With the Clintons, the story is subject to further revision.’ Flowers had de audiotapes om haar verhaal te bewijzen. Op een van de tapes had Bill haar gebriefed over wat zij zou moeten zeggen als iemand naar hun relatie had gevraagd.  Zij had gezegd dat haar antwoord zou zijn: ‘You ate good pussy.’⁶

Het tweede grote geheim dat Clinton in de problemen zou brengen stamde uit 1991, toen Clinton nog gouverneur was, maar werd pas publiekelijk bekend in 1994 toen hij al president was. Paula Jones klaagde hem formeel aan op 6 mei 1994 wegens sexueel wangedrag. Hij had zich voor haar ontkleed, voorgesteld om sex met hem te hebben en later alles ontkend. Een lange reeks juridische procedures was het gevolg geweest en de affaire was door speciaal aanklager Ken Starr gebruikt om Clintons gedragspatroon aan te tonen in de Monica Lewinsky-affaire, met Clintons impeachment als ultiem gevolg. Clinton betaalde Jones uiteindelijk om de zaak te schikken, zonder schuldbekentenis en zonder excuses. Jones bleef achter met een gevoel van miskenning en wrok.

Paula Jones kwam jaren later opnieuw in het nieuws toen zij gezien was bij een rally van presidentskandidaat Donald Trump in Little Rock, Arkansas, de oorspronkelijke thuisbasis van gouverneur Clinton. Het was januari 2016, Trump en Jones spraken kort met elkaar en Jones maakte een selfie met hem. Zij was een fan, want hij was de vijand van Hillary.

En Trump was gemakshalve vergeten wat hij 19 jaar geleden over haar had gezegd. Hij had haar toen een ‘loser’ gevonden.⁷ Uit een interview met Neil Cavuto op Fox News in 1997, bleek uit Trumps woorden dat hij destijds weinig sympathie had gehad voor de slachtoffers van Bill Clinton. Clinton was het slachtoffer. De vrouwen waren daders.

Trump: ‘I don’t necessarily agree with his victims, his victims are terrible. He is really a victim himself. But he put himself in that position. The whole group, Paula Jones, Lewinsky, it’s just a really unattractive group. I’m not just talking about physical.’

Cavuto: ‘Would it be any different if it were a supermodel crowd?’

Trump: ‘I think at least it would be more pleasant to watch.’⁸

Op dat moment wist hij nog niet dat er 19 jaar later een dag zou komen waarbij zijn eigen eerste presidentscampagne onder vuur kwam te liggen en hij maar wat graag contact maakte met Jones, en zij met hem, omdat haar haat jegens de Clintons hem dit keer goed uitkwam. Trump kreeg te maken met zijn eigen sexschandaal, als gevolg van een tape met zijn woorden ‘grab them by the pussy’, die boven water kwam in oktober 2016.

In 2005 was Trump in een bus gearriveerd bij een NBC-opnamestudio. Voordat hij uitstapte om kennis te maken met zijn gastvrouw, actrice Arianne Zucker, had Donald in de bus nog even doorgepraat met TV-presentator Billy Bush.⁹ Donald had niet geweten dat hun microfoons nog aan stonden. Trump schepte op, zoals gebruikelijk, over zijn omgang met vrouwen, en sex in het bijzonder. Toen hij Zucker zag, zei hij: ‘Sheesh, your girl’s hot as ****. In the purple’. De jonge Billy, in die tijd naar eigen zeggen een onzekere pleaser, lachte en praatte bewonderend mee met Donald, een ster waar hij enorm tegenop zag.

Over een NBC-presentatrice die zij allebei kenden hoor je Donald op de uitgelekte video van het programma Access Hollywood zeggen: ‘I did try and fuck her. She was married. I moved on her like a bitch. But I couldn’t get there.’ Die opmerking bleek later te gaan over Nancy O’Dell, die destijds samen met Billy Bush het programma Access Hollywood presenteerde.¹⁰

Donald, kort daarvoor getrouwd met Melania, legde de jonge presentator uit: ‘I’m automatically attracted to beautiful – I just start kissing them. It’s like a magnet. I just kiss. I don’t even wait. And when you’re a star, they let you do it. You can do anything. Whatever you want. Grab them by the pussy. I can do anything.’

11 jaar na Trumps conversatie met Bush, op 7 oktober 2016, bevond Trump zich midden in zijn presidentscampagne. 30 dagen voor de presidentsverkiezingen dook een videoclip op met de bewuste busconversatie. Het betekende het einde van de TV-loopbaan van Billy Bush (familie van George H. en George W. Bush). In een interview met ABC in 2017 blikte Billy terug op de gebeurtenis. Over Trump zei hij: ‘It was at the time the biggest star on television.’

In 2017 zei Billy wat hij in 2005 eigenlijk had moeten doen: ‘If I had ever thought, I’d like to think, that there was a grown man sitting in front of me detailing his sexual assault strategy  I would have called the FBI.’ Dat mag worden betwijfeld. Toen eenmaal werd gereconstrueerd hoe de tape boven water was gekomen, bleek dat NBC-medewerkers pas naar de tape op zoek waren gegaan, nadat Bush zelf in augustus 2016 op had lopen scheppen over ‘a tape of Trump being a real dog’, terwijl hij in Rio de Olympische Spelen versloeg en in de Verenigde Staten de verkiezingsrace in volle gang was.¹¹

Op 3 oktober zou NBC News voor het eerst van de tape hebben gehoord. Op 4 oktober werd de tape intern voorgelegd aan de juridische afdeling, waar het twee of drie dagen had gelegen. Op 7 oktober werd duidelijk dat ‘Access Hollywood’ het verhaal van de tape publiek zou gaan maken, na het tweede presidentiële debat. Maar een bron binnen NBC gaf Washington Post-verslaggever David Fahrenthold een tip, waarna hij aan NBC vroeg naar de betreffende tape. De producenten waren in de veronderstelling dat de tape veilig was, maar nu kwam het hele verhaal in een stroomversnelling, nog voor het tweede presidentiële debat. Om 13:00 uur publiceerde de Washington Post de video en 10 minuten later volgde MSNBC met het NBC-verhaal. Het programma ‘Access Hollywood’ zelf volgde diezelfde avond met hun verhaal. Er was geen houden meer aan.¹²

Bush was na de publicatie van de tape gebeld door zijn 16-jarige dochter. Ze was overstuur. In tranen had ze tegen hem gezegd: ‘Why were you laughing at the things he was saying on that bus? Why were you playing along, Dad? It wasn’t funny.’

Waarom had Billy Donald niet tegengehouden?

Billy: ‘I didn’t have the strength of character at the time to do that. I wish I had.’¹³

‘Strength of character’ was op sommige plekken in Amerika ver te zoeken  als het om Donald Trump ging. Dat was zo in 2005 en dat was ruim 10 jaar later nog steeds zo. Het maakte de conversaties tussen vaders en hun dochters er niet gemakkelijker op, zo was ook cartoonist David Horsey van de Seattle Times opgevallen.¹⁴

De videotape leek de genadeklap te zijn voor Trumps campagne. NBC-verslaggever Katy Tur schreef in haar boek Unbelievable dat een Republikeinse bron tegen haar zei: ‘This is the end.’¹⁵ Maar Trumps einde was al zo vaak voorspeld. Trump overleefde ook deze tegenslag, zoals we inmiddels weten.

In 2016 waren Trump en zijn team door de opgedoken Access Hollywood-tape wel genoodzaakt tot een innovatieve tegenaanval op Hillary Clinton, ooit een van de gasten op zijn bruiloft. Trump diende de kern van het sexschandaal zelf te adresseren. Hij deed dit op de voor hem gebruikelijke wijze: door een tegenaanval in te zetten, gebruikmakend van de Achilleshiel van zijn vroegere rolmodel.

In 2007 had Trump zich in zijn boek Think Big nog lovend uitgelaten over Bill en Hillary Clinton: ‘A brilliant guy and friend of mine from Arkansas, Bill Clinton, ran and won [the presidency, FS]. He has the ability to think big, and his wife, Hillary, who is a fantastic person, also has the ability to think big. That’s why Bill Clinton won the election.’¹⁶

President Bill Clinton had indertijd uiteindelijk onder grote druk zijn relatie met Lewinsky bekend en zijn excuses aangeboden. Van Bill had Donald geleerd dat een kandidatuur en een presidentschap een lange reeks buitenechtelijke affaires en beschuldigingen van sexueel wangedrag kon overleven door ze keihard en consequent te blijven ontkennen en juridisch te bevechten. Dat deed Trump ook, maar in het geval van de Access Hollywood opname kon dat niet. Eenmaal tot president gekozen en verhuisd naar Het Witte Huis ontkende hij het alsnog. In 2017 beweerde hij (let op het majesteitsmeervoud) dat het zijn eigen stem niet was geweest in de opname: ‘We don’t think that was my voice’.¹⁷ Daar trapte niemand in, behalve misschien zijn meest fanatieke fans, die het nieuws op Fox News zagen en alles geloven wat hij zegt.

In 2016 was Trump de Republikeinse kandidaat geworden voor het presidentschap en  de Clintons waren inmiddels uitgegroeid tot gezworen vijanden. Hillary stond in het najaar ver voor in de peilingen, Trump moest iets verzinnen om de achterstand in te halen. Trump als Clinton hadden allebei zowel fanatieke supporters als fanatieke tegenstanders. En beide kandidaten runden bepaald geen vlekkeloze campagnes. Beide kandidaten maakten regelmatig grote fouten, waar de ander zijn/haar voordeel mee kon doen.

Trump had tijdens zijn campagne al meerdere management-aanpassingen doorgevoerd, om uiteenlopende redenen. Corey Lewandowski was zijn eerste campagnemanager geweest. Die was vervangen door Paul Manafort, die op zijn beurt plaats had moeten maken voor Steve Bannon, hoofdredacteur van de invloedrijke rechtse website Breitbart.com, en Kellyanne Conway, een ervaren campagneleider en peilingenexpert, die aanvankelijk voor Ted Cruz actief was geweest.

Deze laatste wijziging had plaatsgevonden onder druk van miljardair/sponsor Robert Mercer en zijn dochter Rebekah, mede-financiers van Breitbart. De sluwe Bannon was hard nodig als campagnestrateeg en om de verkiezingsboodschap te structureren. De ervaren Conway was nodig om de campagnediscipline te organiseren.

De Clinton-campagne en het overgrote deel van de media die Hillary steunden lieten geen kans onbenut om er op te wijzen dat Bannon en Breitbart.com anti-immigratie, anti-Islam, ‘pro-white supremacy’ en ‘alt-right’ radicalisme propageerden. Dat klopte, maar er kleefde een risico aan. Meer en meer schilderden de linkse media de Trump-supporters af als ‘clinging to their guns and Bibles’, fundamenteel racistisch, sexistisch, xenofobisch, anti-Islam, anti-LGBT en anti-globalistisch. In die schets herkenden veel Trumpsupporters zich helemaal niet zo sterk, waardoor het beeld de tegenstellingen alleen maar versterkte.

Net zoals Trump domme dingen had gezegd, waar hij later spijt van had, zei ook Hillary Clinton domme dingen, waar zij later spijt van had. Haar domste uitspraak deed ze tijdens een fondsenwervingsdiner, het ‘LGBT for Hillary Gala’, in New York City. Het was geen slip of the tongue, het was bewust, het was gemeend en het was denigrerend voor precies die mensen die al een hekel hadden aan haar. Hillary: ‘You know, to just be grossly generalistic, you could put half of Trump’s supporters into what I call the basket of deplorables. Right?’ ¹⁸

De reactie uit haar welgestelde publiek was een mengeling geweest van gelach en applaus, waarna ze had gezegd: ‘The racist, sexist, homophobic, xenophobic, Islamaphobic – you name it. And unfortunately there are people like that. And he has lifted them up.’

Daarmee had de afstandelijk overkomende Hillary voor eeuwig haar imago als arrogante vertegenwoordiger van de politieke elite, die smalend neerkeek op het gewone Amerikaanse volk, in marmer gebeiteld. Onbedoeld verstevigde zij met deze benaming juist de connectie die conservatieve middle class Americans voelden met Donald Trump. De term ‘deplorables’ werd een geuzennaam, die al snel verscheen op T-shirts en met trots werd gedragen door menig Trump-supporter. He had lifted them up. En Hillary had hem daarbij onbedoeld een handje geholpen.

Er was ook nog een ander anti-Clinton T-shirt waar een verhaal achter zat. Op de rechterfoto zien we gecertificeerd Clinton-hater Roger Stone met het T-shirt dat hij speciaal had laten maken, op weg naar de Republican National Convention in Cleveland. Er stond een portret op van Bill Clinton met de tekst ‘RAPE’. Het was de zoveelste variatie op de iconische poster van Obama – de maker van die poster, Shepard Fairey, bleek zelf een rolmodel voor vormgevers – en in dat opzicht was Stone’s versie minder artistiek dan de anti-Trump-versie. Maar het legde wel de vinger op een zere plek in de Clinton-saga: Bills sexverleden.

Om het ‘succes’ van zijn T-shirt-actie aan te tonen, nam Roger Stone een uitvoerige appendix op in zijn boek The Making of the President 2016.¹⁹ Hierin gaf hij een tijdlijn aan van de verkoop van het T-shirt, zijn zelfpromotie met het T-shirt, de keren dat Trumpsupporters met het T-shirt rally’s van Hillary hadden verstoord, de toenemende ergernis daarover in het Clinton-kamp en de toenemende publiciteitsuitingen van vrouwen die Bill Clinton beschuldigden van sexueel wangedrag. Een kleine greep uit de 48 data van Stone’s tijdlijn, die op 9 oktober een climax beleefde.

1999 – Juanita Broaddrick beschuldigt de voormalige president ervan dat hij haar zou hebben verkracht tijdens zijn campagne in 1978 voor het gouverneurschap van Arkansas.

19 juli 2016 – Alex Jones van InfoWars, een populaire, ultrarechtse website, gespecialiseerd in complottheorieën en nepnieuws, twitterde een foto van een ‘Bill Clinton rape’ T-shirt.

20 juli 2016 – The Guardian noemt het ‘Bill Clinton rape’  T-shirt ‘symbolic – not just ot the tone of the Republican national convention but of the presidential election as a whole’.

21 juli 2016 – TIME magazine publiceert een foto van Roger Stone met een ‘Bill Clinton rape’  T-shirt tijdens de Republikeinse Conventie in Cleveland.

9 augustus 2016 – Slachtoffer Kathy Shelton, die als kind was verkracht, valt na 40 jaar in een interview met de Daily Mail Hillary Clinton aan, die destijds als advocaat de verkrachter verdedigde.

15 augustus 2016 – De Clinton campagne verwijdert een belofte van de campagnewebsite waarin staat dat alle slachtoffers van ‘sexual assault have a right to be believed’.

19 augustus 2016 – Paula Jones en Kathleen Willey, beide aanklagers van Bill Clinton wegens sexueel wangedrag, verdedigen Juanita Broaddrick.

25 september 2016 – Juanita Broaddrick maakt bekend dat zij graag bij het eerste presidentiële debat aanwezig zou willen zijn. Zij richt zich tot Hillary: ‘Remember me? I’m the one your husband raped and you threatened. I’m still here telling the truth and you are a liar.’

1 oktober 2016 – Stone start met het aanbieden van geldbetalingen aan demonstranten die Bill Clinton een verkrachter willen noemen tijdens rally’s. Dit zorgt voor een reeks van demonstranten die opduiken tijdens televisieprogramma’s en Clinton rally’s.

5 oktober 2016 – Bill Clintons speech in Canton, Ohio, wordt onderbroken door een vrouw met een protestbord waarop Clinton ‘A Rapist’ wordt genoemd.

6 oktober 2016 – Op een rally van senator Tim Kaine, de beoogde vice president van Hillary Clinton, in Las Vegas, verstoort een demonstrant de bijeenkomst door ‘Bill Clinton is a rapist!’ te roepen.

9 oktober was een van de meest bijzondere dagen uit de verkiezingsrace van 2015-2016. Het was een paar dagen nadat de Access Hollywood ‘grab-em-by-the-pussy’-tape publiek was geworden. Vijf verschillende peilingen, uitgekomen tussen 6 en 9 oktober, gaven aan dat 48-50% van de kiezers op dat moment op Clinton zou stemmen en 38-44% op Trump.²⁰

Iedereen die Trumps campagne een warm hart toe droeg was er van doordrongen dat er iets moest gebeuren om het tij te keren.

In Stone’s tijdlijn ontbraken een paar andere, misschien wel nog crucialere acties van de Trump fixer. Michael Persson, Amerika-correspondent van De Volkskrant, zette de gebeurtenissen op een rijtje op 13 juli 2020,²¹ drie dagen nadat president Trump de 67-jarige Stone diens gevangenisstraf van 40 maanden had kwijtgescholden, net op tijd om te voorkomen dat zijn voormalige vriend, adviseur en fixer daadwerkelijk de gevangenis in zou zijn gegaan.

Was het uit loyaliteit naar zijn oude vriend, of was het omdat hij Stone nodig dacht te hebben voor zijn herverkiezing? Of was het beide? In elk geval was Stone bepalend geweest voor Trumps campagne in 2016. Vier dagen voor de Democratische Conventie was Trump destijds gebeld door Stone, met Michael Cohen als getuige.

Stone had goed nieuws. Hij had zojuist Julian Assange gesproken, de oprichter van WikiLeaks. Assange had aan Stone verteld dat er een enorme hoeveelheid schadelijke, door de Russen gehackte e-mails over de campagne van Clinton aan zat te komen. Volgens Cohen had Trump gereageerd met de tekst: ‘That would be great!’  Die eerste reeks kwam inderdaad vrij op de eerste dag van de Conventie. Tijdens de rechtzaak tegen Stone in 2019 zou Steve Bannon zeggen dat Roger een provocateur was, een expert in het ondergraven van zijn politieke tegenstanders. Daar was geen woord aan gelogen.

Volgens Steve Bannon moest je elk middel gebruiken dat tot je beschikking stond als je zo ver achter stond als Donald Trump in de laatste maanden van de race. Zo’n moment was aangebroken toen de ‘grab-em-by-the-pussy’-tape bekend werd, op 7 oktober. In de ochtend had de Washington Post de Trump-campagne gevraagd om een reactie op de videotape van Access Hollywood, naar goed journalistiek gebruik, voordat de krant om 13:00 uur de tape zou publiceren. Voor het team van Trump was dat het signaal om direct in actie te komen.

Om de schade te beperken zou Stone diezelfde dag nog via een tussenpersoon aan Asange hebben gevraagd of hij met spoed nog een paar gehackte Clinton-mails online kon zetten. Trump werd op zijn wenken bediend. Op dezelfde middag dat op internet een artikel verscheen van de Washington Post over Trumps omgang met vrouwen gaf WikiLeaks duizenden e-mails vrij, gehackt uit het bestand van John Podesta, campagneleider van Hillary Clinton.²³

Roger Stone had tot en met de eerste weken van oktober 2016 alles gedaan wat hij voor Trump kon doen in het naar beneden halen van Hillary (en Bill) Clinton en het temperen van het negatieve effect van de grab-em-by-the-pussy-tape. Maar er was nog een aanvullende stunt nodig, die door de Trump campagne zelf moest worden georganiseerd. Daar zorgde campagnestrateeg Steve Bannon voor. Een stunt was het zeker.

Bannon was als hoofdredacteur van Breitbart altijd uit op provocaties en schandalen. Op slimme wijze had hij van de website in relatief korte tijd een opiniebepalend medium gemaakt. TIME magazine wijdde in februari 2017 een voorpagina-artikel aan hem. In het begeleidende artikel werd Bannon afgeschilderd als de hersenen van Trump, iets wat Trump in het geheel niet had gewaardeerd. Vanaf dat moment waren de dagen van Bannon in Het Witte Huis geteld geweest.

Maar tijdens Trumps campagne was hij van grote waarde, met name in de laatste fase van de strijd, de strijd tegen Hillary Clinton. Onder Bannons leiding werd de guerilla-oorlog tegen de Clintons opgevoerd tot ongekende hoogte, in samenwerking met Roger Stone, die weliswaar geen officieel onderdeel meer uitmaakte van de campagnestaf, maar nog uiterst actief was. Alle middelen waren toegestaan, alle middelen werden ingezet.

Trumps aanvankelijke reactie op de Access Hollywood-opname was de eerste (en laatste) keer dat NBC-journalist Katy Tur hem excuses hoorde uitspreken, weliswaar met overduidelijke tegenzin, onder grote druk van anderen. Trump had een video op Facebook gezet, waarvan de eerste zin een onvervalste Trump-leugen was, gevolgd door een zeldzame verontschuldiging: ‘Anyone who knows me knows these words don’t reflect who I am. I was wrong, and I apologize.’

Direct daarna had Trump de tegenaanval ingezet op de Clintons: ‘I’ve said some foolish things, but there’s a big difference between the words and actions of other people.’

Trump vervolgde: ‘Bill Clinton has actually abused women and Hillary has bullied, attacked, shamed, and intimidated his victims.’²⁴ Die claim was feitelijk correct, helaas voor Hillary, wier campagne juist wekenlang had gehamerd op Trumps vrouwonvriendelijke, sexistische uitlatingen. Nu keerde de boemerang terug naar de Clintons. Dat Donald minstens zo erg was als Bill leek niet meer relevant. Donald had zijn probleem omgezet in Hillary’s probleem.

De oorlog tussen Trump en de Clintons bereikte een hoogtepunt rondom het tweede presidentiële debat tussen Donald Trump en Hillary Clinton. Het was tijd voor een meesterzet, gebruikmakend van Bill Clintons sexverleden, wat Roger Stone met de ‘Bill Clinton rape’ T-shirts weer actueel had gemaakt. Campagnestrateeg Steve Bannon besloot de klaargelegde bal in het doel te schieten.

Voorheen had Trump kunnen afkijken bij Bill Clinton hoe je een sexschandaal kon overleven. Nu was het moment gekomen voor de Clintons om iets op te steken van Trump: hoe je een guerilla-oorlog kon winnen door het spel een extra gradatie schaamtelozer te spelen dan je tegenstander. Hoe verleg je de aandacht van je eigen sexschandaal naar het sexschandaal van de ander? Trump had zijn videoverklaring beëindigd met een cliffhanger: ‘See you at the debate on Sunday.’

9 oktober – Eerste etappe. In een exclusief Breitbart interview vertelden de beschuldigers van Bill Clinton – Juanita Broaddrick, Kathleen Willey, en Paula Jones – over hun ervaringen die hun levens voor altijd hebben getraumatiseerd.²⁵

9 oktober – Tweede etappe. Later die dag gaf Trump een persconferentie, met naast zich de drie eerder genoemde vrouwen en Kathy Sheldon, het verkrachtingslachtoffer, die Hillary als advocaat van de verkrachter tegenover zich had gezien.

Een voor een lazen de vrouwen verklaringen voor ter verdediging van Trump. Sheldon vertelde dat Hillary als advocaat tijdens een rechtzaak de persoon had verdedigd die haar op 12-jarige leeftijd had verkracht. Broaddrick zei: ‘Actions speak louder than words. Bill Clinton raped me. Hillary Clinton threatened me. I don’t think there’s any comparison.’²⁶

9 oktober – Derde etappe. In de avond zaten de vier vrouwen op uitnodiging van Trump op de tribune tijdens het tweede debat tussen Donald en Hillary.

Bannon keek glunderend mee vanuit de coulissen toen zijn drie etappe-plan op 9 oktober 2016 met militaire precisie werd uitgevoerd en alle media-aandacht kreeg die het nodig had om de dynamiek van de race te wijzigen in Trumps voordeel (de foto van Bannon is van een rally in oktober).

Amerika moest in 2016 kiezen tussen twee uiterst impopulaire kandidaten, die alletwee een slecht geweten hadden of zouden moeten hebben. Menige Amerikaan had het gevoel dat hij of zij moest kiezen tussen twee kwaden.

In haar boek What Happened beschreef Hillary Clinton Donald Trumps actie vanuit haar eigen perspectief: ‘To divert attention from his own ugliness, Trump brought to our second debate three women who had accused my husband of bad acts decades ago, plus a woman whose accused rapist I had been ordered by a judge to represent back in Arkansas. It was an awful stunt.’²⁷ Als ‘enabler’ van een onvervalste ‘predator’ als Bill Clinton had zij natuurlijk geen enkel recht van spreken, wat haar zaak in de ogen van iedere Trump-fan kansloos maakte.

Terwijl de vier vrouwen het ogenschijnlijk gezellig met elkaar hadden op de tribune, keek Bill schichtig naar zijn vroegere slachtoffers, als aangeschoten wild. Zijn dochter Chelsea keek bezorgd, en terecht. Haar vader was een hartpatiënt en haar moeder stond in een gevaarlijke arena, vechtend met een roofdier die haar regelmatig van achteren besloop.

In What Happened keek Hillary terug op het spraakmakende tweede debat: ‘It was the second presidential debate, and Donald Trump was looming behind me.’

‘This is not okay,’ dacht Hillary.

Hillary: ‘Two days before, the world heard him brag about groping women. Now we were on a small stage, and no matter where I walked, he followed me closely, staring at me, making faces. It was incredibly uncomfortable. He was literally breathing down my neck. My skin crawled.’²⁸

In haar boek vroeg Hillary zich af welke opties zij op dat moment had gehad. Optie A was kalm blijven, met een glimlach, en doorgaan alsof Trump niet herhaaldelijk haar persoonlijke ruimte binnenkwam. Optie B zou zijn geweest dat zij zich had omgedraaid en luid en duidelijk zou hebben gezegd: ‘Back up, you creep, get away from me, I know you love to intimidate women but you can’t intimidate me, so back up.’

Hillary: ‘I chose option A. I kept my cool, aided by a lifetime of dealing with difficult men trying to throw me off. I did, however, grip the microphone extra hard. I wonder, though, whether I should have chosen option B. It certainly would have been better TV.’²⁹ We zullen helaas nooit weten hoe optie B zou hebben uitgepakt.

Het gevecht had een venijnige wending genomen nadat Donald beweerde dat  ‘nobody has more respect for women than I do’, waarop Hillary rerereerde aan de Access Hollywood tape: ‘I think it’s clear to anyone who heard [the tape] that it represents exactly who he is. Because we’ve seen this throughout the campaign.’ Trump deed zijn woorden af als ‘locker room talk’, waarna hij voormalig president Bill Clinton zo ongeveer van verkrachting beschuldigde en Hillary’s verdediging van een verkrachter in de jaren ’70 ter sprake bracht. De suggestie was duidelijk: de Clintons waren erger dan hij.

Hij rondde zijn aantijgingen af door te zeggen dat als hij president zou worden hij een federaal onderzoek zou laten starten naar Hillary Clinton, dat wat hem betreft zou resulteren in een gevangenisstraf. Dergelijke uitspraken waren in 56 jaar presidentiële debatten op de Amerikaanse televisie nog nooit door een kandidaat gedaan. Er ging in deze campagne geen gelegenheid voorbij, zo leek het, zonder dat Trump weer een nieuwe fatsoensgrens verlegde.

Verder viel Trump Hillary aan op de verdwijning van haar e-mailverkeer op een private server: ‘If you did that in the private sector, you’d be put in jail, let alone after getting a subpoena from the United States Congress’.³⁰ Het leek er bijna op dat Trump een voorstander van transparantie was, tijdens zijn eigen zakenleven geen enkele wet had overtreden, respect had voor de wet en voor het Congres, en subpoena’s van het Congres serieus nam. Niets was minder waar.

Welingelichte toeschouwers wisten dat Trumps beweringen allemaal leugens waren, bedoeld om zijn kiezers te misleiden en het debat te winnen. Trump hield zijn eigen belastingaangifte geheim, lapte de wet al zijn hele leven aan zijn laars en negeerde als president elke subpoena van het Congres. Maar dit was een televiedebat en daarin golden de WWE-spelregels van WrestleMania: alles was toegestaan, zolang hij er mee weg kwam. Desgevraagd had Trump slechts één positief woord over voor Hillary: ‘she doesn’t give up and she’s a fighter’. ³¹

Op een gegeven moment zei Trump zelfs tegen Clinton: ‘Honest Abe never lied. That’s the big difference between Abraham Lincoln and you.’ Keer op keer hamerde hij op er op dat zij niet te vertrouwen was, iets dat volgens de peilingen inderdaad een van haar zwakke punten was.³² Dat Donald Trump zelf een pathologische leugenaar was en nog veel minder te vertrouwen was dan zijn opponent, was bij zijn conservatieve aanhang nog onvoldoende doorgedrongen.

Trump had met zijn live uitgezonde televisieshow zijn aanhangers prima vermaakt en hen een extra reden gegeven om Hillary te haten, maar volgens de peilingen had Hillary het debat gewonnen. Zo had ze het ook opgeschreven in haar boek. Een adviseur had tegen haar gezegd voor zij de ring betrad: ‘He’s trying to get in your head,’ waarop zij had gezegd: ‘Ya think?’ Hillary schreef: ‘Then I went out there and won the debate.’

Dat klopte. Een NBC News/SurveyMonkey peiling liet zien dat 52% van de kiezers die het debat hadden gevolgd Clinton had uitgeroepen tot winnaar. 21% vond dat Trump de winnaar was en 26% vond dat geen van beiden had gewonnen.³³  Het deed er alleen niet toe.

Dit keer zouden de televisiedebatten niet bepalend zijn voor de uiteindelijke uitkomst van de verkiezingen. Naarmate de dag van de verkiezingen naderde, naderden de twee kandidaten elkaar ook in de peilingen. Op 30 oktober peilde Gravis zowel Clinton als Trump op 50% en op 1 november peilden Economist/YouGov en McClatchy/Marist Clinton op 46-48% en Trump of 44-45%. Dat Hillary zenuwachtig begon te worden bleek misschien wel uit een punt op de tijdlijn van ‘agent provocateur’ Roger Stone.

1 november 2016 – Hillary Clinton ‘loses it’ tijdens een rally in Fort Lauderdale, Florida nadat een ordeverstoorder  riep ‘Bill Clinton is a rapist!’ Haar stem klonk schril terwijl zij naar de persoon wees en riep: ‘I am sick and tired of the negative, dark, divisive, dangerous vision and behavior of people who support Donald Trump’. Een groter genoegen kon Hillary Roger Stone niet doen. Het was hem gelukt om onder haar huid te kruipen. Dat waren de momenten waar Stone voor leeft.

Hillary kreeg landelijk gezien 3 miljoen stemmen meer dan Trump en won de zogeheten Popular Vote, maar Trump had zijn campagne tot op de laatste dag beter afgestemd op het Electoral College. Een aantal staten waarvan Clinton had gedacht dat die zeker op haar zouden stemmen was alsnog naar Trump gegaan.

Hillary Clinton verloor de landelijke verkiezingen via het Electoral College, een uniek Amerikaans systeem met een aantal kiesmannen per staat, die een paar weken na de landelijke verkiezingen de president kiezen op basis van de uitslagen per staat. Geen enkel moderne democratie heeft zo’n achterhaald systeem als het Electoral College om een president te kiezen. Het Amerikaanse systeem heeft er in deze eeuw al twee keer voor gezorgd dat het presidentschap niet terecht is gekomen bij degene met de meeste stemmen. In beide gevallen was de Democratische kandidaat het slachtoffer. Het was Al Gore overkomen in 2000 en in 2016 gebeurde het weer, nu ten koste van Hillary Clinton. Toen was George W. Bush de winnaar. Dit keer was Donald J. Trump de gelukkige.

Dit eigenaardige winner-takes-all-aspect van de Amerikaanse verkiezingen had er ook voor gezorgd dat het fenomeen gerrymandering, het zodanig manipuleren van de grenzen van een kiesdistrict dat je met een minderheid van stemmen toch kan winnen in een regio, een geliefde bezigheid was geworden van met name de Republikeinen. Zij waren er simpelweg bedrevener in geworden dan de Democraten.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over de effecten van de Russische manipulaties en de berichtgeving vanuit de FBI over het onderzoek naar Clintons verdwenen mailverkeer. Na het bekend worden van de verkiezingsuitslag was dat allemaal water under the bridge, ofschoon het een en ander nog wel een nasleep zou hebben. Daarover meer in deel V. The Art of War.

De Volkskrant-correspondent Michael Persson interviewde in februari 2020 de Amerikaanse historicus Jill Lepore, auteur van het boek These Truths, over de historie van de Amerikaanse Republiek.³⁴ Over Hillary Clinton zei Lepore: ‘Ze was een verschrikkelijke kandidaat. Ze voerde een rampzalige campagne en alleen die buitenstaander, Bernie Sanders, durfde het tegen haar op te nemen met een protestcampagne. Het resultaat? Sanders verliest van Clinton, Clinton verliest van Trump.’

Clinton mag dan een verschrikkelijke kandidaat zijn geweest, dat was Trump ook. Dus afgezien van Clintons campagne, het Electoral College-systeem, de Russische inmenging en de FBI-persverklaringen, hoe was de onverwacht goede, maar nipte overwinning van Trump te verklaren? Dat had alles te maken met de bijzondere connectie tussen Trump en zijn specifieke achterban.

Amerika-deskundige Maarten van Rossum achtte het geheel onmogelijk dat Trump de presidentskandidaat van de Republikeinen zou worden, laat staan tot president gekozen zou kunnen worden. In 2016 kon je er als Amerika-deskundige volledig naast zitten. ‘Nooit eerder heb ik me zó vergist in mijn leven’, twitterde David Plouffe, Obama’s campagneleider die had voorspeld dat Clinton 100% kans had om tot president gekozen te worden in 2016. Hij was bepaald niet de enige deskundige die de kans op een aardverschuiving had onderschat.

De Huffington Post had de kans dat Clinton zou winnen op 98% geschat, The New York Times achtte die kans 85% en de gespecialiseerde website FiveThirtyEight.com schatte de winstkansen van Clinton op 71%.

De voorspellingen dat Trumps kandidatuur voor het presidentschap kansloos was, bleken tijdens de verkiezingsnacht vooral wishful thinking te zijn geweest, gebaseerd op weerzin, ongeloof en oogkleppen, onder meer van de links georiënteerde media. Tijdens de campagne werd Hillary Clinton gesteund door maar liefst 240 Amerikaanse nieuwsbladen, Trump door slechts 19.³⁵ Clinton had achter de titel van haar therapeutische boek What happened eigenlijk een vraagteken moeten zetten. Vrijwel niemand had haar verlies aan zien komen. What Happened?

Obama-adviseur David Axelrod had in 2008 zijn eigen theorie – dat Amerika om de 8 jaar de tegenpool van de vorige president kiest – met succes uitgeprobeerd: ‘I felt that Obama had a good chance in 2008 because he was the most distinct option to replace George W. Bush – the antithesis of George W. Bush. He was thoughtful, deliberative; he wasn’t impulsive. He seemed like a guy who really inderstood the nuances and the complexities of the world.’

Axelrods analyse bleek niet alleen te kloppen in 2008. Hij klopte nog steeds in 2016, maar dat was Axelrod zelf even vergeten: ‘So, if the theory was then that people choose the antithesis, who could be more antithetical to Barack Obama than Donald Trump? You wouldn’t apply any of the adjectives I just used to him.’

Axelrod, regelmatig te zien op CNN als politiek analist, had het gevoel dat hij had gefaald door dat gegeven niet serieus genoeg te hebben genomen, en niet vroeg genoeg: ‘I think a lot of elites – and, sadly, I have to include myself in that regard – did the same because he seemed so improbable when you think about the presidency and what we had before.’ Axelrod concludeerde, met spijt in zijn hart: ‘We simply couldn’t, we couldn’t get our arms around it.’³⁶

Het onvoorstelbare bleek onvoorspelbaar voor de linkse helft van Amerika, doordat zij het contact waren verloren met de rechtse helft. Hun eigen bril vertekende of men geloofde simpelweg zijn eigen ogen niet. David Axelrod vertelde dat hij in de buurt van zijn huis in het landelijke Michigan in elke voortuin pro-Trump-borden zag staan.

De voormalige strateeg van Obama erkende: ‘Good people, hardworking people, good neighbors, and they’d just felt disrespected and kind of detached from America, from the economy and also from the culture that was growing up around them.’

Axelrod kon niet meer om de voor politiek links harde conclusie heen: ‘Trump spoke to them in a really, really big way. And I should have paid more attention to what I saw. These folks were very much with Trump.’³⁷

Trumps inauguratiespeech op 20 januari 2017 werd door de rest van de wereld geïnterpreteerd als grimmig. Ofschoon Trump er publiekelijk op stond dat hij zijn eigen speech had geschreven, bleek uit diverse rapportages, waaronder die van The Wall Street Journal, dat de speech in werkelijkheid geschreven was door zijn strateeg Steve Bannon en door adviseur Stephen Miller, immigratiespecialist in Het Witte Huis. In die zin was Trumps speech niet anders dan al zijn boeken.³⁸  Trump sprak van ‘forgotten men and women’. Dat waren de mensen die hij een stem had gegeven en in ruil daarvoor hadden zij hem hún stem gegeven:  ‘The forgotten men and women of our country will be forgotten no longer’.

Hij richtte zich, met gevoel voor overdrijving, direct tot zijn eigen volgers, de leden van zijn eigen beweging: ‘You came by the tens of millions to become part of a historic movement the likes of which the world has never seen before … Americans want great schools for their children, safe neighborhoods for their families, and good jobs for themselves. These are the just and reasonable demands of a righteous public.’ Dat beschouwde hij als zijn achterban: ‘a righteous public’.

Trump haakte in op de angsten van zijn volgelingen, angsten die hij zelf tijdens zijn campagne had gecreëerd of uitvergroot: ‘But for too many of our citizens, a different reality exists: Mothers and children trapped in poverty in our inner cities; rusted-out factories scattered like tombstones across the landscape of our nation; an education system, flush with cash, but which leaves our young and beautiful students deprived of knowledge; and the crime and gangs and drugs that have stolen too many lives and robbed our country of so much unrealized potential.’

Daarna kwam de beruchte one-liner die het nieuws haalde en in de jaren daarna talloze malen werd herhaald: ‘This American carnage stops right here and stops right now.’

Wat Donald Trump vervolgens zei klonk volstrekt ongeloofwaardig, gezien zijn door-en-door polariserende campagne: ‘We are one nation – and their pain is our pain. Their dreams are our dreams; and their success will be our success. We share one heart, one home, and one glorious destiny. The oath of office I take today is an oath of allegiance to all Americans.’³⁹

To all Americans?

Nee.

Clair Sheehan had de woorden ‘Not My President’ op haar voorhoofd geschreven toen zij op 9 november 2016 in downtown Seattle deelnam aan een demonstratie tegen de verkiezing van kandidaat Donald Trump de vorige dag.⁴⁰ Clair was niet de enige die Donald Trump niet beschouwde als haar president. In de strijd tussen Amerikaans links en Amerikaans rechts hadden de Republikeinen in 2016 een grote veldslag gewonnen, maar niet de oorlog. Dat bleek op de dag na Trumps inauguratie.

Onderhuids was er namelijk een heel andere strijd ontbrand, waar Trumps verkiezing de lucifer voor was geweest. Die strijd had voortgewoekerd als een veenbrand en was door Trump in volle omgang aan de oppervlakte verschenen: de strijd tussen de witte Amerikaanse man en de multiculturele Amerikaanse vrouw.

‘For me the Women’s March was still the most extraordinary political moment of my lifetime,’ zei Kirsten Gillibrand, senator van New York, bijna een jaar na de eerste massale demonstratie, getriggerd door Trumps verkiezing tot president van de Verenigde Staten.⁴¹ Op 21 januari 2017 vulden de straten van Washington, D.C., zich met honderduizenden tegenstanders van Trump voor de eerste Women’s March, waar meer mensen op af kwamen dan op Trumps inauguratie de dag tevoren.

Een jaar later deden zij dat opnieuw. Amerikaanse vrouwen in het hele land waren niet alleen teleurgesteld (54% van de vrouwelijke kiezers had op Hillary gestemd) en Democraten waren niet alleen gefrustreerd (zij hadden de popular vote ruim gewonnen), omdat hun kandidaat niet was gekozen tot Amerika’s eerste vrouwelijke president. De Women’s March had nog een andere reden: de tijdgeest.

De #MeToo-beweging had vrouwen voldoende moed en steun gegeven om machtige mannen ten val te brengen wegens sexueel wangedrag, zoals Hollywoods belangrijkste producent (Harvey Weinstein – hij werd veroordeeld in 2020), Amerika’s meest populaire TV-vader (Bill Cosby – hij werd veroordeeld in 2018) en twee topmannen van Fox Television (Roger Ailes en Bill O’Reilly – zij moesten opstappen in respectievelijk 2016 en 2017). Anno 2020 waren oud-president Bill Clinton en president Donald Trump, beiden zeventigers en beiden beschuldigd van sexueel wangedrag door tientallen vrouwen, exemplaren van een uitstervende diersoort uit een ander tijdperk.

Zouden Amerikaanse vrouwen voortaan van ‘president’ Trump moeten accepteren dat hij zijn vrouwelijke slachtoffers als ‘liars’ wegzette? Nee, natuurlijk niet. Te veel van zijn geheimen waren inmiddels bekend geworden. Te vaak had hij vrouwen openlijk uitgemaakt voor ‘dogface’, ‘ugly’, ‘fat’, ‘clown’, ‘crazy and very dumb’, ‘bleeding’, ‘loser’, ‘pathetic’, ‘overrated’, ‘a neurotic dope’, ‘a fat piglet’ of ‘nasty’.

‘Nasty’, gemeen, was wel één van zijn favoriete scheldwoorden als het om vrouwen ging. Direct nadat presidentskandidaat Joe Biden op 12 augustus 2020 senator Kamala Harris tot zijn running mate had benoemd – de eerste Amerikaanse ‘woman of color’ in die rol – reageerde Trump direct dat hij haar ‘nasty’ vond. Vervolgens zette een tegenstander van Trump op Twitter al snel een meme met foto’s van vier vrouwen. Drie daarvan waren door Trump een of meerdere keren ‘nasty’ genoemd: Hillary Clinton, Nancy Pelosi en Kamala Harris. De vierde, Ghislaine Maxwell, was écht een ‘nasty’  vrouw, maar zo had Trump haar nooit genoemd. Logisch, zij was een vriendin. Maxwell was bovendien de partner in crime geweest van zijn goede vriend en pedofiel Jeffrey Epstein. Maxwell kende meer intieme geheimen van Trump dan goed was voor zijn herverkiezing. Nadat zij was gearresteerd had hij dan ook gezegd: ‘I wish her well’. 

In december 2017 gaven Amerikaanse vrouwen president Trump een ‘approval rating’ van slechts 24%, zo was te lezen in The New York Times van 15 december. Twee jaar later wilde 61% van de vrouwen volgens een CNN-peiling dat hij vertrok uit het Witte Huis. Trumps houding en gedrag ten opzichte van vrouwen hadden serieuze politieke repercussies tot gevolg.⁴²

In reactie op Trumps presidentschap kwamen er tijdens de mid-term verkiezingen eind 2018 meer vrouwen dan ooit in het Capitool: 23% van het Huis van Afgevaardigden en 25% in de Senaat. Ter vergelijking: in Nixons tijd was slechts 2% van de Senaatsleden vrouw en in Clintons tijd was dat percentage 9%. Van alle vrouwen in het Huis van Afgevaardigden, stemde 83% (allen Democraat) in december 2019 voor Trumps impeachment, onder leiding van Nancy Pelosi, de eerste vrouwelijke Speaker of the House.⁴³

In een paar decennia had de ene helft van de bevolking aanmerkelijk meer macht gekregen. Niet de linkse helft, maar de vrouwelijke helft. Met Donald Trump als president van de Verenigde Staten was de tijd aangebroken om die macht te benutten. En toen moesten de verkiezingen van 3 november 2020 nog komen.

Actie = reactie.