4.9 Sektegedrag (deel 1)

Dictators vertonen grote overeenkomsten met sekteleiders. Sektegedrag acht ik zelfs één van de 10 kenmerken van een dictator. Een sekte is een geloofsgemeenschap met een dominante leider. Een dictator gedraagt zich als de stichter of beheerder van zijn eigen gemeenschap, partij of clan, met zijn eigen leer of interpretatie daarvan. Sekteleden voelen zich uitverkoren en verheven boven buitenstaanders en versterken door hun gedrag de grootheidswaan van de leider. Zo had ik het in 2015 opgeschreven in Het Dictatorvirus.¹

Ik vroeg mij af in hoeverre sektegedrag ook gold voor president Trump en zijn volgers. Is hij te vergelijken met een sekteleider?

Mijn vraag werd in 2019 overtuigend met ‘ja’ beantwoord in het boek The Cult of Trump, geschreven door de Amerikaanse sekte-expert Steven Hassan. Steven wist uit eigen ervaring hoe het was om lid te zijn van een sekte. In zijn voorwoord schreef hij: ‘I was 19 and attending Queens College when I was recruited – tricked – into joining a dangerous, mind-controlling cult: Sun Myung Moon’s Unification Church. During my time in the group, I experienced a radical personality change, fervently believing and spreading the cult’s doctrine.’²

Bij het woord ‘cult’ of ‘sekte’ denken de meeste mensen aan religieuze sektes, zoals Children of God uit de jaren ’70, Hare Krishna, de Jehova’s Getuigen of Scientology Church. Aanhangers van Bhagwan Sri Rajneesh, de Bhagwanbeweging, werden ‘sannyasins’ genoemd. Leden van de Verenigingskerk van Moon werden ‘Moonies’ genoemd.

De in 1954 geboren Steven Hassan was een Moonie geweest in de jaren ’70. Hij had vanaf zijn 19de ruim twee jaar doorgebracht in de Moon-sekte. Hij had nieuwe leden gerecruteerd en geïndoctrineerd en was ondertussen bezig geweest met fondsenwerving en campagne voeren voor meneer Moon. Door een combinatie van geluk en slim manoeuvreren van zijn familie was Steven aan de sekte ontsnapt.

In het voorwoord van zijn boek The Cult of Trump schreef hij : ‘I felt totally in control of my mind and thoughts – something I can now confidently say was not the case. I was a cult member for only two and a half years. I’m one of the fortunate ones.’³

Omarosa Manigault Newman, voormalig deelneemster aan de allereerste reeks van The Apprentice, en later een van de weinige Afro-Amerikaanse medewerkers van president Trump, had na haar vertrek uit Het Witte Huis een boek geschreven dat veel weg had van het relaas van een sektelid dat zich had losgemaakt van de sekte.

De meeste boeken over sektes zijn geschreven door ontsnapte sekteleden. Zo’n boek dient vaak twee doelen. Ten eerste is het een manier om de buitenwereld in te lichten over wat er in de sekte gebeurt, en ten tweede is het schrijven een vorm van therapie voor het ex-sektelid om zo’n periode achter zich te kunnen laten. Omarosa’s laatste woorden in de epiloog van haar boek luidden: ‘For me – 15 years later –through The Apprentice, the campaign, and the White House – I can finally exhale. I’ve escaped from the cult of Trumpworld. I’m free.’⁴

Na zijn ontsnapping uit de Moon-sekte werd Steven een gezondheidsprofessional en wijdde hij zijn leven aan het redden van mensenlevens uit gevaarlijke sektes, waarbij hij de lessen benutte die hij zelf had moeten leren om zichzelf te deprogrammeren. Na de massale zelfmoord in Jonestown, Guyana, in 1979, stichtte Steven een non-profit organisatie op, genaamd ‘Ex-Moon Inc.’ Amerikaanse televisieprogramma’s wisten hem al decennialang te vinden als er weer eens een sekte in het nieuws kwam.⁵

In 1988 bracht Steven, toen al een erkend ‘cult expert’, zijn eerste boek uit: Combatting Cult Mind Control.⁶ In 1988 was de acht jaar oudere Donald Trump nog volop bezig met zijn casino’s in Atlantic City, en nog absoluut geen onderzoeksobject van Steven Hassan. De foto uit dat jaar toont Trump op bezoek bij Oprah Winfrey, tegen wie hij desgevraagd zei dat hij ‘probably not’ ooit president zou willen worden.⁷ Toen Trump zich 27 jaar later toch kandidaat stelde voor het presidentschap trok hij ook de belangstelling van Steven Hassan.

Steven zag wat er gebeurde en kon de gedachte niet meer van zich afschudden dat hier iemand in opkomst was die dezelfde beïnvloedingstechnieken gebruikte die hij kende uit zijn tijd bij de Moon-sekte. Hassan: ‘Once I noticed the connections between Trump and Moon, I could not stop seeing them. My colleagues who have studied cults, especially those who are former members, agreed with my assessment when I started blogging about Trump in 2015.’⁸ Door zijn werk was Steven gewend geraakt aan rechtzaken, doodsbedreigingen en smaad jegens zijn persoon, dus angst voor de gevolgen van zijn nieuwste boek zal hij niet hebben gehad.

Wat zei deze expert in 2019 over Trump?

Veel.

Het leek erop alsof de sekte ‘Children of God’ uit de jaren ’70 (zwartwit foto) anno 2017 had plaatsgemaakt voor de sekte ‘Children of Trump’.

Op 3 januari 2020 hield president Trump een speech voor zijn christelijke achterban, ‘Evangelicals for Trump Coalition Launch’, in de King Jesus International Ministry, een megakerk in Miami. Het was een ideale plek voor wat Amerikaanse christenen aanduiden met ‘worship’, aanbidden.  In dit geval richtte het aanbidden zich niet alleen tot King Jesus, maar ook tot King Trump.

Bij het zien van dergelijke beelden, kan ik mij iets voorstellen bij de conclusie van Steven Hassan: ‘Donald Trump’s authoritarian tendencies, and the cultlike aspects of his presidency, have become too obvious to ignore … the president of the United States may be viewed as the leader of a cult.’ Alle reden om dat aspect van Trumps leiderschap eens onder de loep te nemen. Wat zijn de ‘cultlike aspects’ waar Hassan het over had?

Steven Hassan: ‘Trump uses all kinds of cult tactics – lying, deflecting, distracting, presenting alternative facts and competing versions of reality – to confuse, disorient, and ultimately coerce his followers. Repetition programs the beliefs into the unconscious.’  In het vorige deel, deel III. The Art of Deception, en in het vorige hoofdstuk 4.8 heb ik daar al tientallen voorbeelden van laten zien.

Donald Trump had zijn gereedschapskist van misleidende technieken al helemaal ontwikkeld en verfijnd toen hij aan zijn presidentscampagne begon. Zijn opleiding tot sekteleider was eigenlijk al afgerond. Trump was in 2015 helemaal klaar voor het echte werk: het stichten van een miljoenensekte.

De kern van het beïnvloeden van zijn volgers is altijd een combinatie van het aanjagen van angst – ‘phobia indoctrination’ – en het verkopen van zichzelf als de enige die het gevaar kan bezweren. Hetzelfde geldt voor vrijwel elke sekteleider. Steven: ‘Fearmongering tops the list. In any experience, phobia indoctrination – the creation of fearful thoughts to promote and reinforce a desired set of beliefs or behaviors in followers – is one of the most powerful and universal techniques in the cult leader’s arsenal.’⁹ Dat is waarom Trump zoveel tijd en tweets besteedde aan het schilderen van het afschrikwekkende gevaar van immigranten: Mexicanen, moslims, the migrantenkaravaan uit Midden-Amerika.

Amy Russo, columniste voor de website Huffington Post, gaf in augustus 2019 een voorbeeld hoe Trump in zijn facebook-advertenties de vluchtelingenstroom uit Midden-Amerika misbruikte om de angst onder zijn sekteleden te verhogen. Sleutelwoorden: ‘EMERGENCY’, ‘AMERICA’S SAFETY’, ‘AT RISK’.¹⁰ Steven: ‘The more vivid the thought or image installed in people’s minds, the greater a hold it has, and the less susceptible it is to rational or critical thought.’ Hoe sterker het beeld zich vastzet in het hoofd van het sektelid, hoe minder hij of zij in staat is tot rationeel of kritisch nadenken.

Vertrouwde thema’s in elke sekte zijn: in de buitenwereld schuilt het gevaar, want ‘ze’ zijn er op uit om ons te vernietigen, en de ondergang van de wereld is altijd aanstaande. Maar jullie zijn uitverkoren, want gelukkig ben ik er voor jullie. Zonder vijanden geen sekte.

Steven: ‘There are other enemies in Trump’s world – globalists, radical left-wing Democrats, socialists, Hollywood actors, the liberal media – all who want to destroy America. Inspiring fear of real or imagined threats overrides people’s sense of agency. It makes them susceptible to a confident authority figure who promises to keep them safe, and can make them more compliant and obedient.’¹¹

Als om Stevens punt over ‘fearmongering’ te bewijzen zei Trump in januari 2020, tijdens zijn Miami-rally voor evangelisten: ‘Every Democratic candidate running for president is trying to punish religious believers and silence our churches. This election is about the survival of our nation.’  Als dat waar zou zijn moet je natuurlijk wel op Trump stemmen, anders vergaat je wereld. Een overwinning in november, zei Trump, zou ‘another monumental victory for faith and family, God and country’ zijn.

Hij claimde dat het aan hem te danken was dat winkels nog de term ‘Merry Christmas’ hadden gebruikt en dat hij een einde had gemaakt aan de ‘war on religion’ door de Amerikaanse overheid. Bovendien had hij ‘187 unbelievably talented, young, brilliant, judges’ benoemd. Trump: ‘they’ll be there for 40 years, some of them more.’

Naast de gebruikelijke op-de-borst-klopperij ging hij ook nog even in op een aanklacht tegen georganiseerd bidden in openbare scholen in Tennessee (hetgeen tegen de grondwet is, maar dat was niet waar Trump en zijn aanhangers mee zaten).

Trump: ‘We will not allow faithful Americans to be bullied by the far left, we’re not going to allow it. And we get involved with many of these cases and nobody sees us coming. Very soon I’ll be taking action to safeguard students’ and teachers’ First Amendment rights top pray in our schools.’¹²

Stevens doel was niet het schrijven van een politiek boek, ‘but instead to look at the Trump presidency through the lens of psychology, and in particular the psychology of mind manipulation and influence. I believe that the ultimate weapon against mind control is knowledge and awareness.’

Hiermee noemde Hassan met profetische blik Trumps constante gevecht tegen precies die twee zaken: ‘knowledge and awareness’ bij zijn volgelingen, met betrekking tot zijn dramatisch slechte aanpak van het coronavirus. In juli 2020 bleek dat de statistieken over het virus niet meer naar het CDC, de Amerikaanse versie van het RIVM, mochten worden verstuurd, maar eerst aan Het Witte Huis moesten worden gemeld, zodat die kon besluiten hoe de informatie verder verspreid zou worden.

Steven herkende hoe Trump tot zijn aanhangers sprak: ‘I had a bizarre kind of déjà vu. It struck me that Trump was exhibiting many of the same behaviors that I had seen in the late Korean cult leader Sun Myung Moon, whom I had worshipped as the messiah in the mid-70s.’

Steven: ‘Moon had promised to make America – indeed the entire world – great. He promised a recreation of the Garden of Eden. No wars, no poverty, crime. That is the case with many cult leaders – they promise something that people want to believe in but that they can never actually deliver. They do so by utilizing a set of influence techniques that can be likened to a cult leader’s playbook.’¹³

Steven schreef in The Cult of Trump: ‘I now believe – and it is the argument of this book – that Trump has gotten where he is today in large part because he has exploited that same playbook.’ Persoonlijk denk ik niet dat Trump sekteleiders had bestudeerd, noch dat één van zijn rolmodellen een sekteleider was, maar ik denk wél dat hij door zijn eigen loopbaan exact dezelfde trucs had leren benutten, waar een sekteleider zijn macht over zijn volgelingen vandaan haalt. In de kern ging het namelijk om het beïnvloeden en oplichten van mensen, zowel bij Moon als bij Trump.

Steven: ‘Trump’s air of absolute confidence, this grandiosity – “Only I can fix this” – his practice of sowing fear and confusion, his demand for absolute loyalty, his tendency to lie and create alternative “facts” and realities, his shunning and belittling critics and ex-believers – these are the same methods used by Moon and other cult leaders such as L. Ron Hubbard, David Koresh, Lyndon LaRouche, and Jim Jones, to name just a few high-profile ones.’

Niet alle sektes zijn per definitie slecht. In zekere zin zit ieder van ons wel in een of meerdere groepen die je een ‘sekte’ zou kunnen noemen. Denk bijvoorbeeld aan je familie, een buurtje, een vriendenkring, een onderneming met een sterke bedrijfscultuur, een geloofsgemeenschap, een motorclub, een school (letterlijk of figuurlijk), een politieke partij, een sportvereniging of de supportersclub daarvan, zeker de harde kern. Maar dat is niet het soort sekte waar Steven Hassan op doelde in zijn boek en in zijn analyse van Donald Trump en zijn aanhang.

Volgens hem bevindt elke groep mensen zich op een continuüm, met aan de ene kant een gezonde, constructieve samenstelling. Aan die kant zitten niet de groepen die Hassan een sekte noemt. Aan de andere kant van het spectrum bevinden zich de ongezonde, destructieve groepen. Zo’n groep noemt Steven Hassan ‘a destructive cult’. En dat is waar Trump de sekteleider van is: een destructieve miljoenensekte. Aan de rechterkant van onderstaand overzicht uit Hassans boek is te zien wat zo’n destructieve sekte inhoudt voor de individuen, de leiders en de organisatie en relaties.¹⁴

Steven Hassan was een paar jaar lid van zo’n destructieve sekte en kon uit eigen ervaring spreken over wat dat inhield, bijvoorbeeld voor de sekteleider en zijn meest nabije aanhangers. Moon vond de Amerikaanse democratie duivels. Hij zocht een manier om zichzelf aan het hoofd van een wereldwijde theocratie te plaatsen. Steven: ‘His family and designates were 100 percent loyal and obedient. They promised to do whatever they were told, including, as I found out in my top leadership meetings, amending the Constitution to make it legal to execute those who were not faithful to Moon’s politics.’

De Nederlandse televisiepresentator Tijs van den Brink was tijdens het maken van zijn documentaireserie voor de EO, over de volgelingen van Trump, een keer getuige van het wegsturen van een demonstrant, toen hij een rally van Trump bijwoonde. Hij was ook getuige van een standaard-onderdeel van Trumps rally’s: het belachelijk maken en aanvallen van de aanwezige pers, onder luid gejoel van zijn aanhangers. Het was zo intimiderend, dat Van den Brink, zelf een verslaggever, er verontwaardigd over was.

Van den Brinks waarneming past naadloos in de analyse van Steven Hassan. Eén van de meest effectieve en verraderlijke van Moons technieken, en van vele sekteleiders, was volgens Steven de manier waarop hij de emoties van zijn volgers manipuleerde. Steven: ‘He would begin by making them feel special, part of an “inside” group in opposition to unenlightened, unbelieving dangerous “outsiders.” Playing on ancient human tribal tendencies, cult leaders encourage a kind of dualistic “us versus them” mindset.’

Trump gebruikte deze techniek volgens Steven continu, en met het gewenste effect. Steven: ‘During his campaign rallies, he would single out members of the audience whom he perceived as hostile and eject them, often to deafening cheers from his supporters. He was demonstrating who counts as “us,” and what needs to be done about “them.”

Steven: ‘Like Moon, Trump commands, and even demands, devotion and adoration from his audiences, but I also saw telling differences. Trump’s over 500 rallies are far more choreographed and stage-managed than Moon’s mass assemblies ever were. Rousing patriotic music heralds his appearance onstage, while enthousiastic supporters stand behind him cheering. Trump rallies are also, strangely, more intimate.’¹⁵

Volgens Steven Hassan bestond een deel van Trumps effectiviteit uit de manier waarop hij tegen zijn publiek praatte. Hij nam hen in vertrouwen met persoonlijke zijstapjes, pratend over hoe de pers hem niet begreep en opzettelijk verkeerd behandelde. Verder verkreeg hij sympathie en vertrouwen van zijn volgers door hen te vertellen hoe fantastisch zij zelf waren, omdat zij hem volgden, en hoeveel hij van hen hield.

Omarosa Manigault Newman was jarenlang één van Trumps naaste medewerkers geweest in de sekte. Zij had Donald Trump leren kennen tijdens The Apprentice, waarin zij een van de eerste deelnemers was. Zij had al snel opgemerkt dat ze de ster van de show kon worden, niet per se als de winnaar, maar door de ‘bitch’ te spelen. Dat ging haar goed af en het maakte haar een geliefde deelnemer in de ogen van Trump. Ongemerkt was zij opgenomen in zijn sekte, waar zij vervolgens 15 jaar lang in verkeerde. De laatste jaren was zij lid van de inner circle, en bevond zij zich dicht bij Donald Trump zelf, als een van de weinige Afro-Americans.¹⁶

In haar boek Unhinged beschreef Omarosa haar ervaringen in de omgeving van Trump. Een kenmerkende anecdote vond ik de manier waarop zij tijdens die periode een baan had gekregen bij een van Trumps favoriete roddelbladen, de National Enquirer, in 2011. Omarosa’s broer Jack was net vermoord, doodgeschoten door zijn vriendin, wat een ware tragedie was voor Omarosa en haar familie. Jack was niet de eerste die zo om het leven kwam. Omarosa’s vader was enige jaren daarvoor ook vermoord. Tijdens de begrafenis sprak Omarosa een emotioneel afscheidswoord.

Achteraf bleek dat de National Enquirer een undercover verslaggeefster naar de begrafenis had gestuurd, die zich had voorgedaan als iemand die meeleefde en rouwde om de overledene. Niets bleek minder waar. De verslaggeefster schreef er een artikel over, verwerkte er uitspraken uit Omarosa’s speech in, en noemde het een ‘exclusive interview’. Dat wekte Omarosa’s woede en verontwaardiging. Zij huurde de beste advocaten in en klaagde het tijdschrift aan. Omarosa: ‘Then Donald Trump called me.’¹⁷

Donald: ‘Omarosa, you’ve got to drop this lawsuit against the Enquirer. David Pecker is my close friend. I’ve spoken with him, and he’s willing to work with you. What do you want?’

Pecker, eigenaar van de National Enquirer, bleek Donald te hebben gebeld. Hij had gezegd: ‘Isn’t Omarosa one of your mentees? Can you tell her to drop the lawsuit?’

Omarosa schreef in haar boek: ‘As a personal favor to Pecker, Donald agreed to call me and talk me out of the lawsuit, but I was so angry they’d portrayed me as someone who’d seek publicity over my dead brother’s body that I was reluctant to drop it.’ Trump ging met dat bericht terug naar zijn vriend Pecker en onderhandelde een deal voor Omarosa. In ruil voor een overeenkomst met American Media, Inc., het moederbedrijf van het roddelblad, kreeg zij een goede baan en de titel West Coast Editor.

Omarosa: ‘This was the first time that, in exchange for dropping a lawsuit, Donald Trump brokered a senior position for me instead. The similarities between that deal and the one I was offered after my White House departure – in that case, my silence in exchange for a job – cannot be denied.’

Ze dacht nog na over het aanbod toen David Pecker haar belde om haar persoonlijk zijn excuses aan te bieden. Pecker: ‘It was the dumb reporter’s fault. She did this on her own. We’re so sorry. You’re great. We would love for you to join the team. It’s about reality TV, and you’re the queen of reality.’¹⁸

Omarosa constateerde dat Pecker de goede dingen zei en dat de baan aantrekkelijk was, met reizen, een eigen kantoor en een staf met fotografen en verslaggevers: ‘But what sealed the deal for me was that Donald personally asked me to accept it. He’d been very influential in my life, and I was loyal to him and ever grateful for what he’d done for me. If he asked me, as a favor, to drop the lawsuit against another of his friends, I had to do it.’

Zij accepteerde de baan en heeft twee jaar voor Peckers National Enquirer gewerkt. Omarosa: ‘I got to see all their dirty tricks. Of course, in hindsight, we all know the seedier side to the friendship between David Pecker and Donald Trump.

Peckers National Enquirer was tijdens Trumps campagne en na diens verkiezing één van de weinige gedrukte media die propaganda bedreven voor Trump. Niet onbelangrijk, want het blad behoorde tot de populairste roddelbladen van de Verenigde Staten. De gemiddelde Amerikaan kocht het in de supermarkt bij de kassa. Onderstaande voorbeelden geven een indruk van de nieuwswaarde. Peckers Enquirer had op het gebied van sensationele koppen misschien wel een voorbeeld genomen aan de Inquirer uit de film Citizen Kane. Voor de sekte van Trump was de informatie verplichte kost.

Maar Pecker deed dus meer voor Trump dan alleen het printen van propaganda. Omarosa: ‘There are two instances that we know of the National Enquirer’s buying exclusive rights to stories about Donald – Karen McDougal and a doorman at Trump Tower who claimed to have proof that Trump had a love child with his former housekeeper. The tabloid then suppressed the stories by never publishing them, a practice called “catch and kill”.’

In juni 2018 werd David Pecker opgeroepen door federale aanklagers om materiaal op te leveren over de deal met Karen McDougal, als onderdeel van hun onderzoek naar Michael Cohen, advocaat en fixer van Donald Trump. Omarosa schreef daarover: ‘It’s suspected that Cohen brokered that deal for Trump, too. Now, when I look at things, I’m stunned that I was involved in this kind of shady dealings. But I’d been in the Trump cult for nearly a decade, and by then I was all in. This kind of backroom dealmaking had made Donald a huge success. My life seemed to be moving in the right direction.’¹⁹

Jaren later, nadat Omarosa haar baan in Het Witte Huis achter zich had gelaten, kwam zij opnieuw in het nieuws toen zij meedeed als ‘surprise cast member’ in Celebrity Big Brother. Omarosa schreef daarover in haar epiloog: ‘I wanted to get as far away from Washington … as I could get … No phones, no TV, no Internet for 30 days. It sounded like just the detox I needed after spending nearly two and a half years on the campaign and then the transition and time in the White House with Donald Trump. I needed a total Trump detox, and Celebrity Big Brother offered that unique opportunity.’ ²⁰

Tijdens die show zei ze dingen die later natuurlijk extra aandacht zouden krijgen. Een voorbeeld was de aflevering waarin zij terugkeek op haar tijd in de Trump-sekte: ‘When you’re in the middle of the hurricane, it’s hard to see the destruction on the outer bands.’ Omarosa: ‘I’m sure some will see this as a rationalization, but it’s just the truth … It was difficult to process the anxiety and pain others were suffering as a result of the administration.’²¹

Omarosa’s ogen voor het effect van de sekte op de samenleving werden pas geopend nadat zij zelf de sekte had verlaten. Nu zag zij de hooggeplaatste sekteleden voor wat zij werkelijk waren. Vice president Pence bijvoorbeeld had zich stilgehouden tijdens de Stormy Daniels-affaire. Omarosa: ‘Pence was silent on the issue. He and his team are simply biding their time until Trump is impeached or resigns. He is definely a swamp creature, opening the White House doors to lobbyists and being controlled by donors of his various campaigns for Congress and the governorship of Indiana.’

‘For this reason, along with so many others I’ve explained in this book – the fact that our president is mentally and physically impaired, that Betsy DeVos intends to destroy public education in this country, that Jeff Sessions thinks it’s okay to separate children from their parents, that dark money continues to control Washington, that the White House is packed with people who are only advancing their own interests – I told my housemates on Big Brother, “It’s not going to be okay; it’s not. It’s so bad.”

Nu zij uit de ‘cult’ was getreden kon Omarosa in haar boek vrijuit getuigen over wat zij had meegemaakt en hoe zij naar de toekomst keek. Een jaar voordat haar land in drie crises (corona, recessie en protesten) werd gestort, schreef zij met vooruitziende blik en enig schuldbesef: ‘Now that I have been able to step back and see the long-term prospects for our country, I can provide a clearer perspective. We are in a very critical time in history, with racial strife, class and cultural divisions, immigration issues, and economic disparities … Right now, I believe we are in a deep valley, and I acknowledge my role in our being there’.²²

Zij waarschuwde voor Trump en zijn tactiek, en bevestigde onbewust de analyse van sekte-expert Steven Hassan. Omarosa: ‘Playing upon people’s fears for the sake of legislative expediency is not a sustainable model for a healthy democracy, and, ultimately, we will reject it … As someone who knows the tricks and has seen the machine from the inside for many years, I have some suggestions on how to do it. All we need to remember is that Trump loves the hate. He thrives on criticisms and insults. He delights in chaos and confusion. Taking to Twitter to call him names only fuels him and riles his base. To disarm him, starve his ego: don’t feed into it.’

Ze zei ook nog iets over de aanhangers van Trump: ‘Also, the public needs to recognize that not all Trump supporters are the same. While you rale against one policy of his or another, you may not know you are speaking to a closet Trumplican. As I traveled the country, the most unsuspecting people whispered to me that they voted for him. People of all shapes, sizes, backgrounds, races, religions. It’s dangerous to group all his voters into one box and insult them.’

Dat was een terechte waarschuwing.

Wie de sekteleider beledigt of belachelijk maakt, is in de ogen van de sekteleden iemand die hen beledigt of belachelijk maakt. Sekteleden identificeren zich namelijk met hun leider. Aan hem hebben zij hun hoop, hun waarheid en hun zelfbeeld verbonden. En daarmee hun lot. Gaat de sekteleider ten onder, dan zijn zij zelf ook verloren.

Maar het werkt niet andersom. Als het sektelid ten onder gaat, doet de sekteleider er alles aan om zelf niet meegesleurd te worden, en maakt hij zich los van het sektelid.

Omarosa Manigualt Newman had gezien hoe het collega-sektelid Michael Cohen was vergaan tijdens het presidentschap van hun Grote Leider: ‘When the Stormy Daniels hush money scandal broke in January and appeared on front pages around the world, I felt sorry for Michael Cohen. His biggest shortcoming was his 100 percent loyalty and worship of Donald Trump. That has also become his downfall.’

Op de foto, in een tweet van Michael Cohen, zien we onder andere Omarosa en Michael, tijdens de Republikeinse conventie, in een tijd dat zij beiden nog stevig verankerd waren in de sekte en er nog geen vuiltje aan de lucht leek te zijn.

Het is interessant om te constateren dat je een gevallen misdadiger als Michael Cohen, die een hoge rang bekleedde in Trumps misdaadfamilie/sekte, toch ook kunt beschouwen als een slachtoffer, bijvoorbeeld als je naar hem kijkt door de bril van een collega-ex-sektelid.

Zowel Omarosa als Cohen waren pas na hun uittreding in staat te reflecteren op hun eigen rol in het geheel. In 2019 waarde zelfs het nieuws rond dat Omarosa Michael had bezocht in de gevangenis, om hem te steunen en te coachen. Wat zij inmiddels met elkaar gemeen hadden was een grondige afkeer van hun voormalige sekteleider, nu zij zagen wie hij werkelijk was, en in welk gezelschap zij hadden verkeerd. Daarbij ontkwamen zij ook niet aan een confronterende kijk in de spiegel.

Omarosa: ‘If it weren’t for Trump, Michael would be running his deals and doing other stuff, probably just as questionable, but not under a microscope. If you think about it, Cohen’s side deals weren’t all that different from the kind that Jared Kushner and his family make, or from Ivanka’s receiving seven new trademarks for kitchenware and furniture brands from China while her father is negotiating trade deals with that country. Many people in Trumpworld are side hustling every which way to Sunday. It’s what they do.’²³

Michael Cohen was aanvankelijk een groot bewonderaar van Donald Trump: ‘When I first met Mr. Trump, he was a successful entrepeneur, a real estate giant, and an icon. Being aroung Mr. Trump was intoxicating. When you were in his presence, you felt like you were involved in something greater than yourself – that you were somehow changing the world.’²⁴

In de loop van de tijd zou Cohen een van Trumps meest loyale volgelingen worden, die claimde dat hij zelfs een kogel voor hem zou opvangen. Cohen: ‘I wound up touting the Trump narrative for over a decade. That was my job. Always stay on message. Always defend. It monopolized my life.’²⁵

Michael Cohen leerde Trump op die manier goed kennen, nog voor zijn presidentschap: ‘He has both good and bad, as do we all. But the bad far outweighs the good, and since taking office, he has become the worst version of himself. He is capable of behaving kindly, but he is not kind. He is capable of committing acts of generosity, but he is not generous. He is capable of being loyal, but he is fundamentally disloyal.’²⁶

Omarosa schreef over Cohen: ‘His relationship with Trump destroyed Michael Cohen. Michael was just doing what he was told to do. He was a middleman. There would be no payoff to Stormy Daniels if Trump weren’t on one end of the phone line. Cohen was not the first collateral damage in Trumpworld and he is not the last. He just got caught, and as soon as he was no longer useful to Trump, he was written off. Trump loyalty, in this and other cases, was a one-way street.’²⁷

Cohen ging naar de gevangenis wegens liegen tegen het Amerikaanse congres en belastingfraude.

Op een later moment kwam hij opnieuw naar het Congres, dit keer om de waarheid te vertellen. Cohen: ‘The last time I appeared before Congress, I came to protect Mr. Trump. Today, I’m here to tell the truth about Mr. Trump.’

Op 27 februari 2019 getuigde Michael Cohen tegenover de House Committee on Oversight and Reform. De Democraten luisterden aandachtig naar Trumps voormalige advocaat/fixer, terwijl de Republikeinen er alles aan deden om Cohens verhaal te ondermijnen door zijn geloofwaardigheid in twijfel te trekken.

Het spektakel deed denken aan een ex-maffialid die de omerta doorbrak door tegen zijn voormalige maffiabaas te getuigen, mede door Cohens taalgebruik: ‘Over the past two years, I have been smeared as “a rat” by the President of the United States … Mr. Trump called me a “rat” for choosing to tell the truth – much like a mobster would do when one of his men decides to cooperate with the government.’

Verslaggever Tori Floyd van Yahoo Canada News zette een aantal kenmerkende citaten van Cohens getuigenis op een rijtje in een slide show, met foto’s en tekst.²⁸

Cohen gaf volledige opening van zaken bij meerdere onderwerpen: ‘Last fall I pled guilty in federal court to felonies for the benefit of, at the direction of, and in coordination with Individual #1. For the record: Individual #1 is President Donald J. Trump.’²⁹

Trump had persoonlijk de cheques getekend, waardoor Cohen zwijggeld kon betalen aan Stormy Daniels, Cohen was zelf getuige geweest van een telefoongesprek tussen Trump en Roger Stone over de actie van WikiLeaks aangaande de gehackte Clinton-mails, hij had met eigen oren Trump racistische uitlatingen horen doen, hij wist als geen ander dat Trump een oplichter was, en hij vertelde over het Moscow Tower project dat in het geheim was doorgegaan tijdens Trumps campagne, en dat zij daarover allebei hadden gelogen.

Cohen: ‘Mr. Trump did not directly tell me to lie to Congress. That’s not how he operates.’ Tijdens conversaties die hij tijdens de campagne had gehad met Trump, terwijl Cohen actief bezig was met onderhandelingen in Rusland voor hem, ging dat als volgt. Cohen: ‘he would look me in the eye and tell me there’s no business in Russia and then go out and lie to the American people by saying the same thing. In his way, he was telling me to lie.’ Maar tijdens die periode had Trump ook minimaal zes keer gevraagd: ‘How’s it going in Russia?’

Zijn getuigenis sloeg in als een bom, maar de overige sekteleden bleven pal achter Trump staan. Aangezien Cohen al eens eerder tegen het Congres had gelogen, om Trump te beschermen, kon hij nu gemakkelijk worden weggezet als leugenaar. Het was te vergelijken met een ex-maffialid die tegen zijn voormalige maffiabaas getuigt en moet erkennen dat hij zelf een misdadiger is. Maar dat betekent niet dat zijn getuigenis ongeloofwaardig is.

Cohen besefte dat dat zijn zwakke punt was en had zich er terdege op voorbereid: ‘I am here under oath to correct the record, to answer the Committee’s questions truthfully, and to offer the American people what I know about President Trump. I recognize that some of you may doubt and attack me on my credibility. It is for this reason that I have incorporated into this opening statement documents that are irrefutable, and demonstrate that the information you will hear is accurate and truthful.’

Op verschillende momenten tijdens zijn getuigenis liet hij documenten zien die zijn claims onderbouwden, zoals bijvoorbeeld de cheque waarmee hij betaald werd voor zijn betalingen aan Stormy Daniels, financiële verklaringen die Trump gaf aan externe organisaties zoals Deutsche Bank, en brieven die Cohen had geschreven namens Trump naar zijn middelbare school, zijn universiteiten en het Collegebestuur, met bedreigingen, om te voorkomen dat ze Trumps SAT cijfers openbaar zouden maken (SAT = Scholastic Assessment Test). Een jaar later zou het publiek in het boek van Mary Trump, Donalds nicht, kunnen lezen dat Trump zijn SAT door iemand anders had laten maken, tegen betaling.

Michael Cohen zei dat hij met spijt terugkeek op de tijd dat hij voor Trump had gewerkt: ‘Never in a million years did I imagine, when I accepted a job in 2007 to work for Donald Trump, that he would one day run for President, launch a campaign on a platform of hate and intolerance, and actually win. I regret the day I said “yes” to Mr. Trump. I regret all the help and support I gave him along the way.’

Het voormalig lid van de Trump-sekte Michael Cohen schaamde zich voor meerdere zaken:

#1. ‘I am ashamed of my own failings, and I publicly accepted responsibility for them by pleading guilty in the Southern District of New York.’

#2. ‘I am ashamed of my weakness and misplaced loyalty – of the things I did for Mr. Trump in an effort to protect and promote him.’

#3. ‘I am ashamed that I chose to take part in concealing Mr. Trump’s illicit acts rather than listening to my own conscience.

#4. ‘I am ashamed because I know what Mr. Trump is. He is a racist. He is a conman. He is a cheat.’ Dat wisten we natuurlijk inmiddels allemaal wel, maar het is een bijzonder moment als een voormalig, hooggeplaatst lid van de sekte zoiets publiekelijk onder ede zegt.³⁰

Fact checkers konden in Cohens betoog slechts één element ontdekken waarin hij de waarheid om probeerde te buigen. Dat ging over zijn bewering dat hij geen baan in Het Witte Huis had willen hebben, terwijl dat wel het geval was geweest.

Om 12:15 uur vertelde Cohen dat hij een aantal motieven had gehad om zich tegen Trump te keren en zijn vorige getuigenis te herroepen. Hij was ontzet door Trumps reactie op de ‘white supremacy’ rally in Charlottesville en door Trumps interactie met de Russische president Vladimir Poetin in Helsinki. Maar de meest belangrijke reden, zei hij, was ‘watching the daily destruction of our civility to each other’.

Dat klonk allemaal niet echt overtuigend, maar het zou wel degelijk waar kunnen zijn. Als de ogen van een sektelid eenmaal open gaan ziet hij dingen die anderen al een hele tijd zagen. Cohens arrestatie zal hem wakker hebben geschud en het vooruitzicht van strafvermindering in ruil voor een bekentenis zal ook hebben geholpen.

Steven Hassan had in zijn boek een tekening opgenomen van de organisatievorm van een typische sekte. Hij vergelijkt het met een piramide, met bovenaan de sekteleider, die zijn sekte leidt vanuit een redelijk strakke hiërchische top-down benadering. Steven: ‘Most destructive cults exhibit a pyramid structure, with a leader, or some kind of authority figure (or figures), at the top who uses deceptive recruitment and an arsenal of mind control techniques to render people dependent and obedient.’

Maar de sekte kan alleen functioneren door het selecte groepje mensen rondom de sekteleider, dat zijn orders loyaal uitvoert en de rest van de organisatie aanstuurt, in de geest van de Grote Leider. Steven: ‘Those closest to the top, the inner sanctum or circle, are deepest in the group and often most indoctrinated. Those at the bottom may have never even met the leader and may be more or less actively involved with the group.’³¹

Dictators zijn vergelijkbaar met sekteleiders. Zij runnen hun politieke partij als een destructieve sekte. Hun volgers, hun ‘base’, zijn lid van een sekte, vaak zonder het zich bewust te zijn, want ze zijn onbewust gehersenspoeld. De rest van de wereld is in hun ogen verloren of simpelweg de vijand. Zij, de volgers van de dictator, zijn de uitverkorenen. De sekteleider grijpt elk middel aan om dat beeld te versterken en zijn volgers aan zich te binden. Zo begon Donald Trump zijn loopbaan als de facto sekteleider van de Trump Organization.

Steven: ‘If we apply the pyramid structure to Trump the businessman sitting in his gilded offices at the top of Trump Tower, his family would make up the first tier of trusted business advisors; associates like his former attorney Michael Cohen and others would be the second tier. Lower down would be various underlings, whom he rules with an iron hand, demanding absolute loyalty and obedience, rewarding good deeds and punishing or expelling those he deems disloyal.’³² Dat was een correcte analyse van de Trump Organization onder leiding van Donald Trump.

Stevens analyse werd bevestigd door Michael Cohen. Cohen gaf tijdens zijn getuigenis in het Congres een bijzonder inkijkje in de sekte: ‘Everybody’s job at the Trump Organization is to protect Mr. Trump.’

Die bescherming van Trump hield ook in dat je voor hem moest liegen. Cohen: ‘Every day most of us knew we were coming and we were going to lie for him about something. That became the norm.’³³ En dat bleef de norm, ook toen Donald Trump zijn intrek nam in Het Witte Huis.

Cohen: ‘In the mix, lying for Mr. Trump was normalized, and no one around him questioned it. In fairness, no one around him today questions it, either.’ Vanaf het moment dat Donald Trump de macht had gegrepen in de Republikeinse partij gold hetzelfde principe voor elke Republikein in het Congres. Als volksvertegenwoordigers van dat deel van het volk dat haar lot had toevertrouwd aan sekteleider Trump, voelden zij zich genoodzaakt zijn willige dienaren te worden, zoals Cohen dat al die vorige jaren was geweest.

De gevolgen waren te zien op televisie, tijdens meerdere gelegenheden: de verhoren van Brett Kavanaugh, de verhoren van getuigen in het impeachment proces, de interviews met Republikeinen met vragen over president Trump, en het verhoor van Michael Cohen. Wat voor hem had gegolden gold nu voor alle leden van de Trump-sekte. We were going to lie for him about something – that became the norm.

Cohen zei over Trump: ‘He asked me to pay off an adult film star with whom he had an affair, and to lie to his wife about it, which I did. Lying to the First Lady is one of my biggest regrets … I am giving the Committee today a copy of the $130,000 wire transfer from me to Ms. Clifford’s attorney during the closing days of the presidential campaign … I am going to jail in part because of my decision to help Mr. Trump hide that payment from the American people before they voted a few days later’.

Zo was er meer, veel meer waarmee Cohen aantoonde dat het Trump niet om het welzijn van het land, maar om zijn eigen welzijn ging. In 2008 halveerde Trump de salarissen van zijn personeel, maar ontving zelf $10 miljoen belastinggeld terug, wat hij ‘stupid’ vond van de regering om ‘someone like him’ zoveel geld terug te geven. De reden dat Trump niet naar Vietnam was gegaan was zogenaamd ‘bone spur’ geweest, maar tegen Cohen zei hij dat er geen operatie had plaatsgevonden: ‘You think I’m stupid, I wasn’t going to Vietnam.’³⁴

De ironie wil dat als een sektelid zijn morele kompas hervindt en de sekte verlaat, hij door de andere sekteleden juist wordt gezien als iemand die zijn morele kompas verliest. Dat was ook het geval bij Michael Cohen.

Op één van de borden, gemaakt door de Republikeinen, was te lezen: ‘Mr. Cohen appears to have lost his moral compass’. Op dezelfde foto zien we de congresleden Mark Meadows (rode stropdas) en Jim Jordan (gele stropdas). Cohen zag dat Trumps Republikeinse sekteleden in het Huis van Afgevaardigden een bord lieten zien met de tekst ‘liar, liar’ en noemde het ‘unbecoming’ voor een Congres.

De waarheid was dat het de Republikeinse volksvertegenwoordigers waren die hun ziel aan de duivel hadden verkocht en hun morele kompas hadden ingeleverd. Alles om lid te kunnen blijven van de sekte van Trump, en in zijn gunst en die van zijn miljoenen volgelingen te komen of te blijven. Hem niet verdedigen zou hen duur komen te staan, gezien zijn enorme populariteit en neiging om critici publiekelijk af te straffen. Dus niet voor Trump liegen was geen optie. Uitstoting uit de sekte lag immer op de loer.

Goed liegen daarentegen werd beloond, zoals Michael Cohen jarenlang was beloond door Trump. Mark Meadows werd enige tijd na de Cohen hearings de nieuwe stafchef van president Trump en Jim Jordan mocht een prominente rol spelen in de impeachment hearings eind 2019, als beul van de ambtenaren die het lef hadden om tegen de sekteleider te getuigen.

Hun manier om Cohen te ondervragen diende slechts één doel: Trump beschermen door Cohen te beschadigen. Zoals Cohen al had gezegd: ‘everybody’s job at the Trump Organization is to protect Mr. Trump’. De nieuwe naam van de Trump Organization was Republikeinse Partij. Het hoofdkwartier was gevestigd in Het Witte Huis, niet in het Capitool. En de Republikeinen waren eigenlijk ook geen vertegenwoordigers meer van het volk, maar van Donald Trump, ook als dat ten koste ging van het volk.

Reden genoeg voor Michael Cohen om hen te waarschuwen.

Cohen: ‘I’m responsible for your silliness because I did the same things that you’re doing now. I protected Mr. Trump for 10 years. Look at what’s happened to me. I had a wonderful life … And I’ve lost it all.’³⁵

Hier was een uitgetreden sektelid aan het woord, een man die noodgedwongen het licht had gezien en de mensen die nog in de sekte gevangen zaten oprecht wilde waarschuwen. Maar het was aan dovemansoren gericht. De goed geïndoctrineerde volgelingen van Trump hadden er alle vertrouwen in dat zij juist aan de goede kant van de historie stonden en negeerden Cohens waarschuwing daarom volledig. In hun ogen was Cohen een verrader, van hun sekteleider en dus ook van hen. Hun reserves jegens hun leider hadden zij inmiddels weggerationaliseerd.

Het Democratische parlementslid Jamie Raskin uit Maryland trok in februari 2019 na het horen van Michael Cohens getuigenis een interessante conclusie:

Over Cohen zei Raskin: ‘He’s basically like someone who has left an organized crime family, who’s facing all kinds of reprisals and intimidation and harassment, but he feels emancipated and unburdened and free.’

Over de Republikeinse commissieleden zei Raskin: ‘And, meantime, my Republican colleagues just harassed him [Cohen] the whole day as a liar, not bothering to point out that he had lied for the president of the United States at his direction, his orders. So as I said, they were upset because he stopped lying to Congress and he started telling the truth.’

Over president Trump zei Rasin: ‘And that is simply not consistent with the rules and the protocols of this organized crime family, which is now dominating the White House. Michael Cohen told the truth all day long, and it amazed and astonished our president who has created a culture of propaganda and deceit and deception in the White House.’³⁶

De gehele Republikeinse partij had haar lot volledig verbonden aan dat van Donald Trump. Als hij zou overleven, zou hun partij ook overleven. Maar als hij neer zou gaan, zou de partij met hem ten onder gaan en een paar jaar in de politieke woestijn moeten doorbrengen.

Steven Hassan had in The Cult of Trump een (door Karen Spike Robinson getekende) versie van de karakteristieke sekte-piramide opgenomen, zoals hij die bij Trump had waargenomen.³⁷ De steun aan Trump, zowel in zijn ‘base’ als in de hogere echelons van de sekte, kwam van een bont gezelschap: de Republikeinse partij, christelijk rechts, libertarische groepen, de National Rifle Association (NRA), de ‘alt-right’, en ‘white supremacy’-groepen. Fox News en andere rechtse media hielpen Trump om de echelons in het midden in het gareel te houden.

Sommige van deze groepen zagen in Trump een nuttig vehikel voor hun eigen agenda, anderen geloofden echt in Trumps ideologie, die volgens Steven Hassan overigens uit niet veel meer bestond dan ‘winning’.

Trump was na zijn jaren als sekteleider van de Trump Organization nu de sekteleider van de gehele Republikeinse Partij geworden. Binnen de sekte telde alleen de loyaliteit aan de Grote Leider. Trump zuiverde de Amerikaanse regering daarom jarenlang consequent van niet-sekteleden. Dat was één van de redenen waardoor het verloop in zijn regering zo ongehoord groot was, groter dan onder al zijn voorgangers.

Loyaliteit aan de grondwet telde niet meer. Loyaliteit aan het Amerikaanse volk telde al helemaal niet meer, en werd uitsluitend met de mond beleden. Loyaliteit aan elkaar telde ook niet, vandaar alle infighting in Het Witte Huis, aangemoedigd door het verdeel en heersmanagement van Trump. Een lange staat van dienst was zelfs verdacht. Ervaren mensen kregen een label dat zij een Obama- of Bush-aanhanger waren, en dus niet te vertrouwen waren. Het duurde even voordat voldoende medewerkers dit proces door kregen. De dappersten onder hen haakten af en gingen in het verzet – openlijk of ondergronds. Zij weigerden om lid van de sekte te worden.

Trump trof geen ‘deep state‘ aan, zoals hij vaak beweerde, maar hij deed er wel alles aan om eigenhandig een ‘deep state’ te creëren.

Joe Walsh, een Republikeinse volksvertegenwoordiger van Illinois, was aanvankelijk een fervent voorstander van Donald Trump. Hij was aanvankelijk enthousiast toegetreden tot de sekte. Trump moest en zou winnen in 2016.

Maar ergens tijdens Trumps presidentschap was Joe tot inkeer gekomen en werd hij een spijtoptant. Walsh trad uit de Trump-sekte, maar bleef lid wel van zijn geliefde Republikeinse partij. Hij legde zich niet neer bij de vijandelijke overname die Trump had gepleegd. Walsh verontschuldigde zich tegenover het Amerikaanse publiek en ging openlijk de strijd aan met Trump en zijn aanhangers, zijn voormalige vrienden, in de hoop de partij weer te kunnen heroveren op de indringers en de collaborateurs.

Joe Walsh voegde zich bij het groepje Never-Trumpers, dat zich tot doel had gesteld om van Trump een ‘one-term-president’ te maken. Sterker nog, hij wierp zichzelf op als tegenkandidaat van Trump voor de Republikeinse presidentskandidatuur. Dat was natuurlijk een kansloze zaak, want zoveel aanhangers had hij niet. Zijn avontuur kreeg daarom tijdens de voorverkiezingen van de Republikeinse partij maar weinig aandacht in de media en kan worden samengevat in vier plaatjes.

Vrijwel niemand in Nederland kende Joe Walsh, want hij werd al heel vroeg in het Republikeinse voorverkiezingenproces uitgerangeerd en heeft hier nauwelijks het nieuws gehaald. Een eerlijke kans om het Trump lastig te maken had hij overigens nooit gehad. De partijleiding had de voorverkiezingen in een aantal staten zelfs al helemaal afgelast, want volgens hen was het onnodig. 91% van de republikeinen stond volgens peilingen achter president Trump. Hiermee nam de partij afscheid van elke schijn dat het een democratisch instituut was. Trump won de voorverkiezingen in de eerste staat met 98% – een percentage dat in een dictatuur naar Noord-Koreaanse snit niet zou misstaan. Wat hem betreft mochten de Republikeinen direct doorstoten om van de Verenigde Staten een éénpartijstaat/politiestaat te maken. De democratie had hem aan de macht gebracht en was nu niet meer nodig. Eerder lastig.

Op 23 november 2019 werd Joe Walsh geïnterviewd in CNN Newsroom, door presentator Anna Cabrera.³⁸ Op dat moment was hij nog kandidaat en had hij de race tegen Trump nog niet opgegeven. Donald Trump was in die maand nog volop verwikkeld in een poging van de Democratische partij om hem uit zijn ambt te zetten. Ook die poging was kansloos, maar de impeachment perikelen boden wel een uitgelezen kans om te zien hoezeer Trump inmiddels zijn partij in zijn greep had. Walsh had in het interview een aantal interessante observaties over zijn voormalige collega’s in de Trump-sekte.

Over de houding van zijn voormalige collega-volksvertegenwoordigers van de Republikeinse Partij tijdens de Impeachment hearings merkte Joe Walsh hetzelfde op als Michael Cohen eerder dat jaar. Walsh: ‘All they care about is defending Trump. I’d be the only Republican in the House who would impeach this president.

Walsh voegde er aan toe: ‘They have decided, Jim Jordan, a good friend, they’ve decided to defend the Republican party and not defend the Republic. It’s disgraceful. In their eyes, in the eyes of Jim Jordan and Devin Nunes and all the rest, the Republican party is Trump. The Republican party is ‘I gotta bow and worship Trump’.

Het verdedigen van sekteleider Trump tegen elke prijs was definitief de hoogste prioriteit geworden, zoals in elke destructieve sekte. Voor diegenen die hun ogen open hadden gehouden, was 2019 het jaar waarin de sekte van Trump haar ware gezicht liet zien, in al haar kwalijke facetten. De Republikein Walsh was één van de mensen aan de rechterkant van het politieke spectrum die dat goed hadden gezien en daar in de media open over spraken in november 2019.

Joe Walsh had nog een terechte opmerking toegevoegd aan zijn woorden tijdens zijn interview met CNN: ‘Oh, by the way, when a president of the United States pressures a foreign government to sabotage our elections that’s disgraceful, that’s impeachable. That’s what we stand against. The Republican party, my colleagues, refuse to acknowledge that.’³⁹

Geen wonder dat de Republikeinen in de Senaat geen enkele getuige opriepen tijdens het impeachment trial begin 2020. Dat was niet nodig en mogelijk zelfs schadelijk. Ook al waren er slechts 20 dappere Republikeinse senatoren nodig geweest om Trump op dat moment af te zetten (waardoor zij waarschijnlijk tienduizenden levens zouden hebben gered in 2020), wisten zij dat zij hun sekteleider niet konden afzetten.

Tientallen miljoenen sekteleden zouden in opstand zijn gekomen als de Senaat hun leider had afgezet. De figuurlijke guillotine zou het lot zijn geweest van de afvallige Republikeinse senatoren. Hun politieke loopbaan zou per direct zijn overleden. Trump wilde geen getuigen, dus kwamen er geen getuigen. Hij wenste geen enkele schuld te erkennen, dus erkende geen enkele senator, met uitzondering van Mitt Romney, een fout van de president. Trump won zijn impeachment trial en ging als sekteleider met een vrijwel absolute macht over zijn partij zijn vierde presidentsjaar in.

De consequentie van de capitulatie van de Republikeinse volksvertegenwoordiging was dat zij de facto afstand had gedaan van haar potentiële macht. Alleen de Democraten stonden Trump nu nog in de weg, zo leek het. De Trump-sekte zou niets liever willen dan het vervangen van de democratie door… zichzelf. Een dictator wil namelijk van een democratie geen betere democratie maken, maar een dictatuur.

2020 zou daarom het jaar van de waarheid worden. Voor Amerika, voor de democratie, voor Trump, voor zijn sekte en voor Fox News, dat zich inmiddels volledig had omgevormd tot zijn belangrijkste propagandakanaal.