2.13 Steve Wynn en Carl Icahn

Wat casinomagnaat Steve Wynn had wilde Trump ook hebben, en wat Wynn wilde wilde Trump ook. ‘Stephen Wynn is one of the best gaming guys around,’ schreef Donald in The Art of the Deal over zijn voornaamste rolmodel in de casinowereld. Toen de vijf jaar oudere Wynn een bod uitbracht op het Hilton imperium, met als doel het Hilton Atlantic Hotel van Barron Hilton over te nemen, was Trump hem voor door het hotel zelf te kopen van Barron. Wynn was uiterst succesvol in Las Vegas en Atlantic City en liep continu voor op Trump. Dat maakte hem een ideaal voorbeeld voor Donald om na te volgen. Als Trump zelf de nummer 1 wilde worden in Atlantic City, moest hij goed kijken wat Wynn deed en proberen dat te overtreffen. Om dat te bewerkstelligen kocht hij Wynns beste mensen bij hem weg, en vroeg hen het hemd van het lijf over hun voormalige werkgever. Trump: ‘my philosophy is always to hire the best from the best.’¹

Trump bewonderde en wilde bewonderd worden. Zijn eigen bewondering diende een indirect doel, namelijk om te leren van zijn voorbeeld wat hij zelf moest doen om ook zo bewonderd te worden. Maar niet elke succesvolle topman was  automatisch een rolmodel voor hem. En niet elk rolmodel was automatisch een vriend. Maar soms was het lastig om de scheidslijn te trekken.

‘I admire toughness in people such as Rupert Murdoch, Steve Ross, Ace Greenberg, Ron Perlman, Marty Davis of Paramount, Jack Welch of G.E., and others,’ schreef Trump bijvoorbeeld in The Art of Survival.² Hij zei dus niet dat hij al die mensen bewonderde, maar hij bewonderde hun ‘toughness’, waarvan we weten hoe belangrijk hij die eigenschap vond. En in veel gevallen waren de mensen die hij in zijn boeken noemde ook op de een of andere manier commercieel voor hem van belang. Rupert Murdoch bijvoorbeeld zou later via zijn media, zoals de New York Post en Fox News, uitermate belangrijk zijn voor de opkomst van Trump. Bovengenoemde personen waren dus niet per se rolmodellen voor Donald.

Jack Welch is in dit verband een intrigerend geval, waar ik lang over heb getwijfeld. Deze topman van G.E. (General Electric) werd door Trump in elk van zijn eerste vier boeken vermeld, in positive zin. In The Art of the Deal³ noemde Trump Welch ‘a brilliant big thinker’. Maar Welch leek op dat moment vooral interessant omdat G.E. de eigenaar was geworden van NBC en was daardoor een mogelijke zakenpartner in Trumps Television City-project. Hij nam Welch ook op in zijn rijtje zakenmannen die Amerika konden redden van de economische neergang. In The Art of the Comeback noemde Trump Welch ‘one of the greatest business executives of the last century’.⁴

Toen biograaf O’Brien in 2005 aan Trump vroeg: ‘Which businessperson do you admire the most?’ antwoordde Trump: ‘I love that question and it’s not something that I think about a lot because I don’t like to admire anybody. Obviously, a simple answer is Jack Welch.’⁵ Dat was inderdaad een simpel antwoord, omdat Welch al vaak was onderscheiden en in 1999 door Fortune Magazine was uitgeroepen tot ‘Manager of the Century’.⁶ Trumps uitspraken suggereren dus dat Welch een rolmodel voor hem zou kunnen zijn, maar was dat ook zo?

Trump lijkt weinig tot niets van de GE-topman te hebben geleerd, afgekeken of overgenomen. En het vermelden van Welch in zijn boeken lijkt bovendien altijd een duidelijk zakelijk nevendoel te hebben gehad of een vriendendienst te zijn geweest, wat Trumps complimenten obligaat en minder relevant maakt. Op het moment dat Trump The Art of the Comeback schreef, in 1997, had G.E. Trump bijvoorbeeld net uitverkoren op hun grond het Trump International Hotel and Tower te bouwen. Een vermelding in zijn boek kon dienen als wederprestatie. Misschien was Trump meer een voorbeeld voor Jack Welch. De 11 jaar oudere Welch schreef zijn eerste boek pas in 2001 (Straight from the Gut), nadat Trump er al een paar op zijn naam had staan. Trump beval Welch’s tweede boek Winning zelfs aan in Trump: How to get Rich: ‘Jack Welch is a particular favorite of mine. Now he’s writing a book, and I’m going to be the first on line to buy it. Few people, if any, have ever done a better job of running a corporation.’⁷

Was Welch voor Trump een rolmodel? Ik denk van niet, bij gebrek aan voldoende concrete aanwijzingen, anders dan een paar lovende woorden. Wel staat vast dat Welch een gerespecteerde vriend was van Trump. Naar aanleding van Welch’s overlijden op 1 maart 2020, op 85-jarige leeftijd, wijdde Trump de volgende dag een passende tweet aan de overledene: ‘Jack Welch, former Chairman and CEO of GE, a business legend, has died. There was no corporate leader like ‘neutron’ Jack. He was my friend and supporter. We made wonderful deals together. He will never be forgotten. My warmest sympathies to his wonderful wife & family!’⁸

Een andere zakenman uit die tijd, ook genoemd in Trumps tweede boek, zie ik eerder als een van Trumps rolmodellen: topinvesteerder Carl Icahn. ‘Carl Icahn, one of the toughest, smartest businessmen in America’, schreef Trump In The Art of the Comeback bewonderend over hem.⁹ Icahn was ook door Trump opgenomen in zijn rijtje zakenhelden. Het verschil met Welch was dat Trump van Icahn het nodige heeft geleerd over onderhandelen, investeringen en aandelenmarkten.

Trump noemde de 10 jaar oudere Icahn ook een vriend: ‘He liked me, I liked him, and we just have a good relationship.’ Maar was Icahn een échte vriend? Dat is nog maar de vraag. Icahn zei na een deal met Trump: ‘It had very little to do with friendship. I’m the consummate businessman.’ Trump moest toegeven: ‘with Carl, the friendship stops where the deal begins.’¹⁰ Wellicht was er geen sprake was van een wederzijdse vriendschap, maar er was zeker wel een welbegrepen wederkerigheid als er zakelijke belangen in het spel waren. Dat was nog steeds het geval nadat Trump president was geworden.

‘Donald Trump’s brilliant inaugural speech, defying worst critics, leaves no doubt our dangerous slide towards socialism is over,’ tweette Carl Icahn na Trumps inauguratie in januari 2017. In een interview zei hij: ‘We were moving on a fast track to socialism, which I do not believe works.’¹¹

De relatie tussen beide mannen ging terug naar de jaren ’80. Op de linkerfoto zien we hen tijdens een bokswedstrijd in een van Trumps casinohotels. Op de rechterfoto feliciteert Icahn Trump met zijn verkiezing tot president. De term ‘socialism’ werd door Trump in latere speeches herhaaldelijk gebruikt als waarschuwing tegen de Democraten. Kort na zijn verkiezing benoemde Trump Icahn tot ‘Special Advisor’, met als oogmerk het terugdringen van ‘excessive regulation’, oftewel: regelgeving die hun zaken in de weg zaten.

Carl Icahn had in 1990 een bepalende rol gehad als grootaandeelhouder in het Taj Mahal-casino van Trump. Hij had Trump gered tijdens diens onderhandelingen met de banken, met name om zijn eigen investering te beschermen. Daardoor had Trump een persoonlijk faillisement af kunnen wenden. Trump beschreef in zijn boek The Art of the Comeback dat het een wederprestatie zou zijn geweest voor de keer dat Trump op Icahns verzoek de Honorary Chairman was geweest op een Charity Dinner een paar jaar daarvoor. Trump was toen speciaal op en neer gereisd vanuit Europa.

Trump: ‘I know that no matter how tough somebody is, he or she will always remember support you’ve given or a favor you might have done in the past’. Nadat de zaak was afgerond, had Trump Icahn gebeld: ‘I called Carl and thanked him. “Boy,” he said, “are you lucky you came back from Europe three years ago to be with me at my party.” Trump concludeerde: ‘it shows that even the toughest, most hardened businessmen are capable of gratitude.’ ¹²

Bij Icahn draaide alles om geld. Altijd. Icahn was een beruchte ‘corporate raider’, gespecialiseerd in vijandige overnames. Op die wijze was hij de baas geworden van de luchtvaartmaatschappij TWA. Hij verdiende bijvoorbeeld $500 miljoen aan het bedrijf, dat hij opzadelde met een extra schuld van $500 miljoen, waar het uiteindelijk mede onder zou bezwijken. Volgens Forbes Magazine was Icahn in 2019 $17,4 miljard waard.¹³ Door een voormalig TWA-chairman werd Icahn ‘one of the greediest men on earth’ genoemd.^{14 en 15}

Van dit rolmodel, genoemd in vier van Trumps boeken en vele malen rijker dan Trump zelf, kon Donald, zelf ook ‘one of the greediest men on earth’, afkijken hoe je jezelf schaamteloos kon verrijken en vijandige overnames kon plegen. Wat Icahn kon wilde Donald ook kunnen. Icahn was een specialist in zogeheten ‘leveraged buyouts’, vijandige overnames die de koper weinig geld kostte, maar het gekochte bedrijf opzadelde met een enorme schuldenlast om de aankoop te financieren. In de jaren ’80 wemelde het van dergelijke deals, onder meer in de door Reagan gedereguleerde Amerikaanse luchtvaart.

Icahn was volgens Trump ‘one of the greatest businessmen.’ Donald vond zichzelf overigens een betere onderhandelaar. Of dat klopte kan worden betwijfeld. In 1989, tijdens de piek van de leveraged buyouts, deed Trump een poging AMR Corporation, de moedermaatschappij van American Airlines, te kopen middels een vijandige overname, Icahn-stijl. AA was een net zo legendarische luchtvaartmaatschappij als Icahn’s TWA. Trump was in het najaar begonnen met het onder de radar opkopen van aandelen in AMR Corp.. Op 4 oktober faxte hij een kort bericht naar het topmanagement van American, waarbij hij hen informeerde dat de aandelen van het bedrijf, die op dat moment verhandeld werden voor $80, volgens hem $120 waard waren. Ofschoon hij niet zei dat het zijn intentie was om AMR te kopen, maar er wel al volop geruchten gingen dat Trump bezig was aandelen te kopen, had het bericht tot gevolg dat de leiding van AMR publiekelijk aankondigde dat Trump een bod had uitgebracht van $120 per aandeel, oftewel $7.5 miljard.

Negen dagen later was het overnamegevecht al weer over, als gevolg van het instorten van de aandelenmarkten op ‘Friday-the-13^th’, ook wel genoemd ‘Black Friday’, op Wall Street. De daling van de Dow Jones Index met 6,9% op die dag, gevolgd door een verdere daling van 7,2% op maandag, was getriggerd door een andere luchtvaartdeal, de geplande overname van United Airlines. Die deal was mislukt, doordat Japanse banken zich hadden teruggetrokken. Het was overduidelijk geen goed moment voor Trump om $200 miljoen aan aandelen van American Airlines in bezit te hebben. Zijn kans op een geslaagde overname verdampte.¹⁶ Menigeen vroeg zich overigens af waarom Trump American Airlines wilde kopen. Het simpele antwoord: hebzucht.

Icahn was zuiniger met zijn complimenten over Donald als het ging om zakendoen: ‘I’m not here to say Donald’s a great businessman.’ Maar een vriendelijk woord kon er nog wel af, nadat Trump tot president was gekozen: ‘But I will say he’s a great consensus builder, and that’s what Congress needs at this time.’ ¹⁷ Serieus? Donald Trump ‘a great consensus builder’? Zou er tegenwoordig één congreslid in Amerika te vinden zijn die dat met Icahn eens is? Die opmerking van Icahn klopte dus niet.

Misschien had Icahn een ander oogmerk toen hij dat zei. ‘I do what I believe to be good for my business and my shareholders. Nothing more, nothing less,’ zei Carl Icahn ooit. Een vleiende opmerking maken over Donald Trump was altijd goed voor Icahns business. Die opmerking van Icahn klopte dus wel.

Icahn kwam tijdens Trumps presidentschap in het nieuws toen hij $31 miljoen opstreek door bijna 1 miljoen aandelen te verkopen van het bedrijf Manitowoc Company Inc., een fabrikant van kranen dat sterk afhankelijk was van grote hoeveelheden staal , twee weken voordat president Trump hogere importtarieven op staalprodukten afkondigde. Na Trumps aankondiging daalde de koers van het bedrijf logischerwijs. Icahn legde zijn adviseurschap neer toen het tijdschrift The New Yorker gedetailleerd weergaf hoe hij had geprobeerd de wetgeving te veranderen die zijn investering in een Texaanse olieraffinaderij ten goede zou komen. Icahn: ‘I never sought any special benefit for any company with which I have been involved.’  Die opmerking van Icahn klopte dan weer niet.

Na het overlijden van Donalds oudere broer Fred Jr. was er een onbewuste plek ontstaan in Trumps familiesysteem, dat misschien wel gevuld kon worden door een van zijn rolmodellen. Niet door Lee Iacocca of Barron Hilton, die door hun leeftijd eerder een soort vaderfiguur zouden zijn geweest. En ook niet door Adnan Khashoggi of Carl Icahn, die te weinig vriend waren en met een leeftijdsverschil van respectievelijk 11 en 10 jaar ook te oud waren voor een dergelijke rol. Maar de vijf jaar oudere casinohotelmagnaat Steve Wynn bleek wel een geschikte kandidaat.

Trump en Wynn leerden elkaar kennen toen Trump zijn eerste stappen zette in de casinowereld van Atlantic City. Als Trump het voor hem onbekende casinovak wilde leren dan moest hij de kunst afkijken van Wynn, de beste en meest succesvolle casino-eigenaar van dat moment in zowel Las Vegas als Atlantic City. In beide steden was hij eigenaar van The Golden Nugget. Wynn was enorm ambitieus en zeer innovatief. Zo bracht hij de danser Mikhail Baryshnikov en het Dance Theater of Harlem in zijn casino showroom. Hij was de eerste die Frank Sinatra in Atlantic City liet optreden. Wynn zorgde bovendien voor geavanceerde data processing en gecomputeriseerde management informatie. Een van zijn topcasino’s was het grensverleggende The Mirage in Las Vegas, dat een indoor tropisch regenwoud had, met een waterval, levende tijgers en haaien. Buiten het gebouw had hij een vuurspuwende vulkaan laten bouwen.

Trump ontwikkelde een bijzonder soort haat-liefderelatie met hem, gebaseerd op een zeldzaam onderling respect in combinatie met een hartstochtelijke rivaliteit, zoals je zou verwachten tussen twee ambitieuze, competitieve broers.  En zoals wel vaker in dergelijke gevallen kijkt de jongere broer de kunst af bij de oudere broer, met de bedoeling hem te overtreffen. Dat spel had Donald nooit echt kunnen spelen met zijn oudere broer Fred Jr., maar dat kon hij wel spelen met Steve Wynn. Een manager van de Trump-campagne zei: ‘It was always just billionaire ego bullshit. Like, ‘Haha, my building is a couple feet taller than your building.’

Trump heeft met Wynn de nodige veldslagen uitgevochten in Atlantic City, New Jersey.  Vastgoedontwikkelaar Richard Bronson, tevens lid van de Raad van Commissarissen van Wynn’s bedrijf Mirage Resorts, wijdde er een boek aan en gaf het de toepasselijke titel The War on the Shore (2012).

Soms won de een, soms de ander. Bij de overname van het Hilton hotel was Trump zijn ene rolmodel (Steve Wynn) te slim af geweest door aan te pappen met zijn andere rolmodel (Barron Hilton). In Trump, How to Get Rich (2004) blikte Trump nog even terug op die episode: ‘It became a competition of heavy hitters and I loved every minute of it. I’ll bet Steve did too. To this day, we are good friends. In a good negotiation, all sides win.’²⁰

Als we Trump mogen geloven werkte de voorbeeldfunctie soms ook andersom. Wynn had hem gebeld omdat hij overwoog de naam van zijn hotel in Las Vegas, Le Reve, te wijzigen in WYNN, zijn eigen achternaam. Trump: ‘I told him to do it.’²¹ Wynn volgde zijn advies. Kortom, de keiharde concurrenten uit de jaren ‘80 werden uiteindelijk goede vrienden, broers bijna, als je naar onderstaande Instagramfoto uit 2013 kijkt. De foto werd destijds door Trump zelf getweet, met de tekst: ‘With terrific Steve Wynn at dinner last night’.²² Steve Wynn was in Donalds eerste jaar als president al vijf keer te gast op het Witte Huis voor een privé-diner, meer dan wie ook.

President Trump benoemde Wynn tot hoofd Financiën van de Republican Committee. Wynn haalde vervolgens in 2017 ruim $120 miljoen voor hem op, een record in een niet-verkiezingsjaar. Die functie legde hij echter neer nadat the Wall Street Journal had bericht dat Wynn ‘had demanded sexual favors from and assaulted female hotel employees over the last three decades.’ Net als Trump werd hij dus door meerdere vrouwen beticht van ongepast sexueel gedrag. En net als Trump ontkende hij alle aantijgingen. Daar hield de gelijkenis tussen de twee alfamannetjes niet op.²³

Anders dan Donalds echte broer Fred Jr. was er veel dat Trump en Wynn met elkaar gemeen hadden. Dat betekende dat er meerdere aanknopingspunten waren voor Donald om zich met Steve te identificeren, een voorwaarde om in hem een rolmodel te kunnen zien. In The Art of the Deal²⁴ schreef Trump: ‘Wynn grew up in his father’s bingo parlor, the son of a compulsive gambler. Later he made the right friends in Las Vegas, managed to buy a small stake in the Golden Nuggett Hotel, and eventually took over. His entire world has been Las Vegas and Atlantic City and gaming. He’s got a great act. He’s a smooth talker, he’s perfectly manicured, and he’s invariably dressed to kill in $2,000 suits and $200 silk shirts. The problem with Wynn is that he tries too hard to look perfect and a lot of people are put off by him.’

Was het eigenlijk wel tot Trump doorgedrongen hoeveel van die woorden ook op hemzelf van toepassing waren? In Think Like a Billionaire schreef hij: ‘Usually, what Steve wants, he gets.’²⁵ Zoals ik al eerder heb opgemerkt: wat Wynn wilde, wilde Trump ook. In 2008 opende Donald het Trump Hotel in Las Vegas, niet ver van een ander hotel, het Wynn Las Vegas. Onbewust zal zelfs de achternaam van Steve een zekere aantrekkingskracht op Trump hebben gehad.

Trumps oorspronkelijke ontzag voor Steve Wynn als casinomagnaat was overigens volkomen terecht. In 1997 stond Wynns onderneming op de tweede plek van Fortune’s jaarlijkse ranglijst van ‘most admired American corporations’, en moest hij alleen Coca-Cola voor zich dulden op de lijst.²⁶ Volgens John O’Donnell was Wynn ‘the casino rival he (Trump) feared more than any other’.²⁷ En John O’Donnell wist waar hij over sprak, want hij had jarenlang voor beide mannen gewerkt, eerst voor Wynn, daarna voor Trump.

‘I have the greatest hotel managers in the world who want to work for me,’ claimde Trump in die tijd.²⁸ Zijn ‘number one rule’ was, naar eigen zeggen, het wegkapen van de beste mensen van zijn grootste concurrent, om die concurrent vervolgens te overtroeven. Toen Trump op zoek was naar de allerbeste general manager voor zijn Trump Plaza Hotel en Casino in Atlantic City kwam zijn zoektocht niet toevallig uit bij Wynn’s beste manager: Steve Hyde. Hyde had van The Golden Nugget het nummer 1 casino van Atlantic City gemaakt. Trump: ‘No sooner had I hired Steve than we turned around and hired away a dozen of the best people who’d worked for him over the years.’²⁹

Een van die beste managers die voor Hyde hadden gewerkt bij Wynn, en die door Hyde in 1987 meegenomen waren naar de Trump Organization, was John O’Donnell. O’Donnell zou vier jaar later zijn eigen ervaringen met Trump beschrijven in zijn boek TRUMPED! Volgens Bob Woodward, de vermaarde Washington Post-journalist en auteur van het boek Fear over Trumps eerste jaar in het Witte Huis, was O’Donnell’s boek ‘the most accurate portrayal he has read of this bewildering personality who now holds the most powerful political office in the world’³⁰ Op de foto zien we O’Donnell, die delen van zijn verhaal ook op televisie uit de doeken deed toen Trump president was geworden.

‘Trump was preoccupied with Steve Wynn, as was clear five minutes into our conversation,’ schreef O’Donnell over zijn kennismaking met zijn nieuwe baas. Trump zei direct: ‘Tell me about Steve Wynn.’³¹

Trump: ‘C’mon, tell me about Wynn. I hear he’s a real maniac … screaming at his people, hollering, throwing things in his office. Is it true?’

O’Donnell: ‘Well, Steve’s a very emotional guy. He runs his business with a lot of emotion.’

Trump: ‘So, I hear. Tell me, what did he do?’

O’Donnell: ‘Well, uh, I remember once he crumpled up a piece of paper and threw it at me.’

Trump: ‘Yeah? He did that?’

O’Donnell: ‘At a board of directors meeting.’

Trump: ‘A board of directors meeting! Unbelievable!’

Alles wilde Trump weten over Wynn. O’Donnell vertelde Trump dat hij thuis regelmatig boos werd opgebeld door Wynn midden in de nacht omdat de casino-omzet de vorige dag te wensen over had gelaten.

Trump: ‘Really?’

Volgens O’Donnell was het alsof Trump bevestiging zocht voor zijn overtuiging dat Trump zelf, niet Wynn, de betere man was. En niet alleen als zakenman.

Trump: ‘So it’s true. I heard stories like that about the guy. He’s immature. What else did he do? I hear he thinks he’s a real ladies’ man, hitting on anything in pantyhose. Tell me about that. Is that why he divorced his wife?’ Het was alsof hij het over zichzelf had, zonder het door te hebben. O’Donnell vertelde Trump dat Wynn een emotionele vent was, gepassioneerd over zijn werk en gedreven door getallen. Hij wilde altijd getallen zien.

Trump: ‘Well, you’re not going to get that with me. I understand what it is to manage people and to work with people.’ Die claims waren discutabel. Trump was minstens zo obsessief over zijn werk en gedreven door getallen als Wynn, met dien verstande dat Trump de getallen zag als indicaties van zijn eigenwaarde. Bovendien behandelde Trump zijn managers zeker niet met meer respect dan Wynn. O’Donnell schreef elders in het boek hoe Donald Trump zijn topmanager Steve Hyde een keer uitschold: ‘You cocksucker! Motherfucker! Where the fuck were you? Where was your fucking head?’ Die woede was nou niet bepaald in proportie geweest met de aanleiding: de plafondhoogte van een hotelbar. Dergelijke woede-aanvallen waren bepaald geen uitzondering, en ze zijn ook niet verdwenen sindsdien. Alle boeken over Trump in het Witte Huis bevatten tientallen vergelijkbare voorbeelden.

Bij het weggaan, na hun eerste kennismaking, voegde Trump O’Donnell toe: ‘Remember, I’m a winner. Never leave me. My future is better than his anyhow. I’m a winner. I’ve always been a winner. I’m going to do great things,’ bezweerde Trump.Het belangrijkste produkt in Trumps assortiment is hij altijd zelf. Bij Trump in het team zitten betekent dat je in het winnende team zit. Als je wilt winnen, moest je voor Trump kiezen. Trump: ‘Yeah, I know all about Wynn and his property on the Strip. But just so you know, I’m going to be in Nevada in a big way. And I’m going to expand in Atlantic City.’³³

Expand in Atlantic City. Expansiedrift is een van de 10 kenmerken van een dictator. Tesamen met hoogmoed, het voorstadium van grootheidswaan, leidt expansiedrift meestal tot klassieke verhalen over iemands opkomst en ondergang. Zo ook bij Donald Trump.