4.14 Sektegedrag (deel 2)

Een aantal jaren geleden deelde mijn zoon een inzicht met mij dat mij goed van pas kwam bij het doorgronden van sektegedrag. Dat inzicht kan kort worden samengevat met de term ’truth or tribe’. Sommige mensen zijn meer geneigd loyaal te zijn aan de objectieve waarheid, de ’truth’, en andere mensen zijn meer geneigd loyaal te zijn aan de groep waartoe zij (willen) behoren, hun ’tribe’.

Loyaal zijn aan de tribe vergt dat je soms concessies doet aan de objectieve waarheid. Committeer je jezelf echter aan de truth, dan riskeer je een isolement als jouw tribe een andere verhaal voorschrijft, dat objectief gezien onwaar is.

Dat dilemma, ’truth or tribe’, roept spanning op voor het individu: conformeer ik mij aan wat de groep zegt of verlaat ik de groep? In dat laatste geval moet ik op zoek naar een andere tribe die op voor mij essentiële punten de truth belangrijk vindt.

De eerste stam waar vrijwel ieder mens mee te maken krijgt is het gezin waarin je opgroeit. Het begrip ’truth or tribe’ hielp mij de sekte van Trump beter te begrijpen, juist omdat binnen die groep liegen de norm is. Het verwerpen van elke objectieve waarheid is derhalve een vereiste om toegelaten te worden of in de stam te mogen blijven.

Wie tot de sekte van Trump wil behoren, heeft geaccepteerd dat hij de objectieve waarheid in moet leveren voor die van de sekte, lees: voor wat sekteleider Trump op enig moment zegt dat de waarheid is. Wat je eigen zintuigen en hersenen daar van vinden is van secundair belang. Zodra je die objectieve waarheid boven die van de sekte stelt en daar naar handelt wordt je uit de groep gestoten en verketterd. Binnen de sekte heerst volgens Trump en zijn aanhangers de échte waarheid, maar dat is in Trumps geval vrijwel altijd een leugen.

Wat wij zeggen klopt, claimen Trump, zijn familieleden, zijn naaste medewerkers, zijn propagandakanalen en zijn gelovigen. Elk sektelid moet hier aan meedoen, anders klapt de hele sekte uit elkaar. Alle ’truth’ van buiten is derhalve per definitie ‘fake news’ als het afwijkt van wat Trump zegt, ook als het objectief gezien de waarheid is.

Een sektelid mag de objectieve waarheid dus niet geloven, als hij of zij lid wil blijven. Het is zelfs het beste als je het ook niet leest of ziet. Sektes hebben er belang bij dat je de banden verbreekt met andersdenkenden. Vooral als dat dierbaren zijn, want dat zou een loyaliteitsconflict kunnen opleveren. De sekte eist dat je loyaal bent aan de sekte en de sekteleider.

Omarosa Manigault Newman en Michael Cohen waren sekteleden van Trump die op een bepaald moment kozen voor de ’truth’, al dan niet noodgedwongen, na jarenlang loyaal te zijn geweest aan de ’tribe’. Een ander voorbeeld is Mary Trump, de nicht van Donald Trump, die als enige van de ‘family tribe’ in 2020 koos voor de ’truth’, en haar boek Too Much and Never Enough, publiceerde over haar oom Donald en het gezin waar hij in was opgegroeid. Als een sektelid de moed bij elkaar kan rapen om een nieuw leven te beginnen buiten de sekte, levert dat vaak interessante verhalen op. En een bijdrage aan de algehele waarheid.

Dat was te zien toen Omarosa de sekte verliet en haar vrijheid herwon. Gelukkig had zij nog een andere ‘tribe’ waar zij bij hoorde en waar men van haar hield, een groep mensen buiten de Trump-omgeving: haar man, haar echte vrienden en haar gemeente, de Sanctuary @ Mt. Calvary Church.¹

Trump leek onaangenaam verrast toen zij door zijn stafchef Kelly ontslagen was, alsof hij niet de baas was van Kelly. Maar toen haar vertrek definitief bleek en zij uit de school klapte, was hij van mening veranderd, getuige zijn tweets: ‘Wacky Omarosa, who got fired 3 times on the Apprentice, now got fired for the last time. She never made it, never will. She begged me for a job, tears in her eyes, I said OK. People in the White House hated her. She was vicious, but not smart.’ En daar bleef het niet bij: ‘While I know it’s ‘not presidential’ to take on a lowlife like Omarosa, and while I would rather not be doing so, this is a modern day form of communication. I know the Fake News Media will be working overtime to make even Wacky Omarosa look legitimate as possible. Sorry!’²

Ter herinnering: Omarosa was de vrouw die door Trump zelf herhaaldelijk in dienst was genomen, die in Het Witte Huis een hoger salaris van hem had gekregen dan zijn eerste stafchef, en die haar 15 jaar niets dan lof had toegezwaaid. Maar ja, toen zat zij nog in zijn sekte.

En zo verging het ook Mary Trump, het enige familielid van de Trump-dynastie die het aandurfde de waarheid over haar oom Donald op te schrijven, een rechtzaak trotserend die door haar andere oom Robert was aangespannen, natuurlijk op aansturing van Donald. Donald Trumps reactie op Mary’s boek, zoals gebruikelijk op Twitter te lezen, viel eigenlijk wel mee, voor zijn doen: ‘Mary Trump, a seldom seen niece who knows little about me, says untruthful things about my wonderful parents (who couldn’t stand her!) and me, and violated her NDA. She’s a mess! Many books have been written about me, some good, some bad. Both happily and sadly, there will be more to come!’

Mary beantwoordde de aanval van haar twitterende oom met een eigen tweet: ‘5.23 million v. 5.11 million #seldomseen’. Dat was een referentie aan de kijkcijfers van haar televisie-interview met MSNBC’s Rachel Maddow versus de kijkcijfers van de president in een town hall uitzending van Fox News met Sean Hannity in juni 2020.³

Mary was de nicht van Donald die met haar boek Too Much and Never Enough op ongehoorde wijze in 2020 uit de Trumpschool klapte. Zij was de dochter van de oudste zoon, Fred Jr., in het gezin waar Donald in was opgegroeid. In feite was dat gezin een sekte op zich, met vader Fred Senior als sekteleider/dictator.

Op de gezinsfoto was ‘Freddy’ de enige die stond, als stralend middelpunt. Op dat moment was hij nog de beoogde opvolger van de pater familias, Fred Trump Senior. De rest moest zitten. Bewust of onbewust is de pikorde in het gezin af te lezen aan de hoogte van de hoofden: Freddy, Donald, Robert (jongens stonden bij Fred Sr. hoger aangeschreven dan meisjes), Maryanne en Elizabeth. Maar, zoals we hebben kunnen zien in hoofdstuk 1.4, had ‘Freddy’ het niet gered, onder het meedogenloze schrikbewind van zijn vader. Zijn dochter wist wie daarvoor verantwoordelijk waren geweest: Fred Sr. en Donald, de ambitieuze zoon die de kant van de vader had gekozen in het naar beneden halen van ‘Freddy’, om vervolgens diens positie als favoriete zoon in te kunnen nemen.

De ironie wilde dat van Mary’s boek Too Much and Never Enough, uitgebracht in juli 2020,⁴ in 1 dag ongeveer 1 miljoen exemplaren werden verkocht, wat haar direct de nummer 1 bestsellerstatus op de lijst van Amazon bezorgde. Zoveel exemplaren had haar oom ook zo ongeveer van The Art of the Deal verkocht in de jaren ‘80, maar daar had hij jaren voor nodig gehad en dat boek had hij niet eens zelf geschreven. Donalds boek was grotendeels fictie geweest, een mythe die door de Trump-sekte als bijbel naast de Bijbel was geadopteerd. Mary ontmaskerde die mythe.

Dat was natuurlijk niet de mening van de sekte zelf. Kayleigh McEnany, woordvoerster van Het Witte Huis in 2020, deed Mary’s boek af als opportunistische fictie, bewerend dat de president altijd een gezonde relatie met zijn ouders had gehad: ‘It’s a book of falsehoods, and that’s about it. It’s ridiculous, absurd allegations that had absolutely no bearing in truth.’ Ter herinnering: McEnany was degene die in haar eerste persconferentie aan de pers had beloofd nooit te zullen liegen (en die belofte al in dezelfde bijeenkomst een paar keer had gebroken) en die beweerde dat je de president gewoon op zijn woord kon geloven.⁵

Als het aan Mary Trump lag werd de hele sekte opgedoekt. CNN-presentator Chris Cuomo vroeg haar wat haar advies zou zijn aan haar oom, de president. Mary, de naamgenoot van haar grootmoeder met wie zij ‘very close’ was geweest en die ooit over Donald had gezegd ‘what kind of son have I created?’, was resoluut in haar antwoord: ‘Resign’.⁶ Mary had in haar boek al opgeschreven wat de reden daarvoor was: ‘Donald, following the lead of my grandfather and with the complicity, silence, and inaction of his siblings, destroyed my father. I can’t let him destroy my country.’⁷

Dat advies van zijn afvallige familielid werd door de sekteleider vanzelfsprekend genegeerd. Hij had zich net vier jaar warmgelopen in zijn nieuwe rol, en ofschoon het allemaal veel moeilijker, en meer werk, was gebleken dan hij vooraf had verwacht, had hij grote plannen met zijn sekte en met Amerika.

De top van de piramide van de Trump-sekte bestonduit de Grote Leider zelf, zijn gezin en naaste handlangers. Een zakenpartner van hem zei in 1987 tegen Newsweek: ‘Friendship is not part of his agenda’. Dat werd door Trump zelf erkend: ‘I hate to have to rely on friends. I’m not a trusting guy. I want to rely on myself.’

Zijn enige ‘real friends’, zei hij destijds tegen Newsweek, waren zijn familieleden.⁸ Die familieleden bevonden zich in het bovenste segment van de door Steven Hassan geschetste piramide van de sekte.⁹ Hassan schreef over deze top van de piramide, Trumps ‘inner circle’: ‘There is a core group of White House staffers, some of whom are family members, who are in regular contact with Trump.’

Steven Hassan wees er in zijn boek The Cult of Trump op dat dit kenmerkend is voor sektes: ‘This is typically true of cults – there is a coterie of aides who are loyal and subservient to the leader, carrying out directives and doctrine. Sun Myung Moon’s inner circle comprised Korean and Japanese aides who would then direct other Moonies to carry out his commands.’¹⁰ De organisatiepiramide in de Trump-sekte, zoals beschreven door Steven in zijn boek, was in essentie niet anders dan die in de Moon-sekte, zoals hij die zelf had meegemaakt.

De sekte-expert haalde de ervaringen van Omarosa aan, iemand die jarenlang in het topsegment van de piramide had gebivakkeerd: ‘According to Omarosa Manigault Newman, “Trump’s children never criticized him to his face – they’re afraid of him, they don’t have the boldness. To each other, in a supportive way, they would be like, ‘Oh my God, can you believe he did this?’ Jared, from a policy point of view, would make suggestions but would never disagree.”’

Steven haalde ook de mening van Trumpbiograaf David Cay Johnston aan: ‘Johnston believes that Trump would throw any of his family members under the bus to save himself, including Ivanka.’¹¹

Voor een sekteleider is loyaliteit allesoverheersend, omdat zijn eigen veiligheid en status allesoverheersend is. Loyaliteit is het hoogste criterium waar hij zijn mensen op selecteert; competentie staat lager in de rangorde. Maar we weten inmiddels ook dat hij niemand anders dan zichzelf ooit voor de volle 100% zal vertrouwen. Steven: ‘Trump has long been obsessed with loyalty. He has always tried to surround himself with an inner circle of loyalists and devoted staff – and family … Moon saw his sons as direct heirs to his divine lineage.’

Trumps familieleden hebben allemaal een rol in de sekte. Bovenaan het lijstje van al hun activiteiten staat het beschermen van de sekte, met als nummer 1 prioriteit het ondersteunen of beschermen van de Grote Leider. Omarosa gaf daar een klein voorbeeld van in haar boek Unhinged. Toen een groepje van drie Navajo ‘code talkers’, Indiaanse veteranen die in de Eerste en Tweede Wereldoorlog de U.S. Marines hadden geholpen om gecodeerde berichten te verzenden, op bezoek waren in Het Witte Huis, was zij getuige van misstap van Trump.

In de Oval Office prees de president de dappere mannen, maar op een foute manier: ‘I just want to thank you because you’re very, very special people. You were here long before any of us were here. Although we have a representative in Congress who was here a long time longer than you. They call her ‘Pocahontas’.’¹² Omarosa was geschokt. De opmerking was een verwijzing naar de Democratische senator Elizabeth Warren, die door Trump de bijnaam ‘Pocahontas’ had gekregen, vanwege haar claim dat zij deels van Indiaanse afkomst was. Maar Warren had niets hiermee te maken. De ‘grap’ was volstrekt ongepast.

Na afloop sprak Omarosa de president er daarom op aan. Omarosa zei iets dat zijn kinderen nooit zouden durven zeggen. Omarosa gaf hem kritische feedback: ‘Mr. President, you insulted those men. We were trying to honor them!’ Had hij dat dan zelf niet door?

Trump antwoordde: ‘I didn’t insult them. I insulted Elizabeth Warren.’¹³

Wat kan er mis zijn met het beledigen van een Democratische, vrouwelijke senator, een erfvijand van onze sekte?

De volgende dag rukte Eric Trump, de tweede zoon van de president, uit om de Grote Leider te steunen. Hij stuurde er een ongepaste tweet overheen, refererend aan de Disney-film Pocahontas. Omarosa schreef in haar boek: ‘That tweet was beneath Eric. But to stay in the cult, followers, including Trump’s children, had to compromise their own integrity to defend Donald. I really had to get out of there.’¹⁴

De familie schoot eveneens te hulp toen Omarosa werd ontslagen door Trumps stafchef John Kelly. Kelly bleek later zelf slechts een tijdelijk en onbetrouwbaar lid van de sekte te zijn, en moest na korte tijd al vertrekken. Aanvankelijk leek het alsof de hulp van de familie uitging naar Omarosa, maar al snel bleek dat de hulp bedoeld was voor de Grote Leider.

Omarosa dacht zelf al na bijna een jaar in Het Witte Huis te hebben gewerkt dat dit niet lang meer zou kunnen duren: ‘I could no longer be a part of this madness.’ Op het moment dat Kelly de knoop doorhakte, kwam dat voor Omarosa daarom eigenlijk best goed uit, schreef ze: ‘So, on that wintery day in December 2017, days before Christmas, what General Kelly did when he summoned me into the Situation Room – although morally bankrupt, factually wrong, and downright slimy – had a liver lining. As he executed his plan to expedite my departure from the White House that Tuesday evening, it was as if a hypnotist’s assistant had snapped his fingers and the hypnosis was now over. For the first time in nearly 15 years, I would be free from the cult of Trumpworld.’¹⁵

Wetende dat Omarosa als insider, met vele contacten met de media in de buitenwereld en 15 jaar ervaring in de sekte, een mogelijk gevaar zou kunnen vormen voor de sekte en voor Donald, werd zij de volgende dagen gebeld door de familie. De sekteleiding ging in ‘damage control’ modus.

Eerst beldeTrump zelf. Hij wendde ongeloof voor: ‘What’s going on? I just saw on the news you’re thinking about leaving. What happened?’

Omarosa: ‘General Kelly said you guys wanted me to leave.’

Trump: ‘No! No one even told me. I didn’t know that. Damn it. I don’t love you leaving at all. It’s a big operation, to tell you the truth.’ Inmiddels weten we dat een bijzin zoals ‘to tell you the truth’ betekent dat hij liegt. Daarna werd Omarosa gebeld door Jared en Ivanka.

Ivanka zei: ‘I know my father spoke to you. He put out a nice tweet. I wanted to make sure you’re doing okay. We’ve been thinking about you.’

Jared echode zijn schoonvader en zijn vrouw: ‘As we’ve learned, it’s a brutal business. We’re here, and whatever you’re thinking of doing next, if we can help you in any way…’

Ivanka echode haar man: ‘Omarosa, we’re here for you always. We really love you, and if we can help in any way.’

Jared: ‘One hundred percent. Take care. Call us anytime, for anything.’

En daarna werd Omarosa nog gebeld door Eric en Lara, de vrouw van Eric, Donalds tweede zoon.

Eric en Lara staan links op de verkiezingsfoto van de First Family, waarin iedereen al vroeg heeft geleerd hoe hij of zij gekleed moet gaan en hoe je moet poseren – met name van de dames wordt verwacht dat zij als fotomodellen op elke foto gaan, met hoge hakken en het ene been bevallig voor de ander, want dan lijk je slanker. Van links naar rechts zien we verder Donald en zijn jongste zoon Barron en diens moeder Melania. Naast haar staan Vanessa, de eerste vrouw van Don Jr. (die haar sindsdien heeft ingeruild voor Kimberley Guilfoyle), met haar man en twee van hun vijf kinderen. Verder naar rechts staan Ivanka en Jared. Helemaal rechts staat Tiffany, de dochter van Donald en Marla Maples. Je kunt de Trumpfamilie vergelijken met de Amerikaanse Royal Family, een rol die voorheen was weggelegd voor de Kennedy-familie en daarna de Bush-familie.

Omarosa: ‘During this call, Lara expressed love and concern from the whole family – “You know how much we love you, how much DJT [Donald J. Trump] loves you” – and offered me a position in the reelection campaign.’

De hele beloperatie had slechts één doel: voorkomen dat Omarosa uit de school zou klappen. Het aanbod van de baan was een variatie op het thema ‘catch and kill’. De familie had een artikel in The New York Times gelezen, van Katie Rogers en Maggie Haberman, waarin Omarosa werd geciteerd over ‘a story to tell’. Dat had de Trumps gealarmeerd, zo bleek uit de woorden van Lara.

Lara: ‘I read that New York Times article.’

Maar Omarosa had dat zelf nog niet eens gezien: ‘What article?’

Lara: ‘It was on the front page, the one they wrote about you. That’s not something to tell people about. If you come on board, we can’t have you talking about that stuff…everything is positive, right? Why don’t we chat on Monday?’

Aha, begreep Omarosa, dus dat was waar het de Trump-sekte om ging. Het was niet de bedoeling dat Omarosa de vuile was buiten ging hangen, we can’t have you talking about stuff… Daar kwam de aap uit de mouw. Omarosa schreef: ‘Did she mean nearly 15 years of Donald Trump’s crazy antics that I had witnessed? Because there was a lot.’ Binnen 24 uur stuurde Lara haar een contract op voor de 2020 campagne voor $15.000 per maand, hetzelfde salaris dat zij in Het Witte Huis had verdiend.

Er zat ook een NDA bij, een Non-Disclosure Agreement.

Omarosa: ‘The NDA attached to the email was as harsh and restrictive as any I’d seen in all my years of television. It said that I was forbidden from ever talking about the entire Trump family or the entire Pence family, to anyone in the universe, for all of eternity. I declined the offer. I was done with Trumpworld.’¹⁶

Omarosa: ‘However, they were not done with me yet. Two days later, I got a flurry of letters from attorneys representing the president of the United States imploring me to stay silent about Trump, or else.’ Alle woorden van de Trump-familie over ‘we love you’ enzovoorts waren hol gebleken – de liefde was voorwaardelijk. We houden alleen van je als je bij ons blijft en je mond houdt over wat je van de sekte weet en wat je hebt meegemaakt. Lara was kennelijk aangewezen door de sekteleiding om dit sektelid binnenboord te houden.

Lara was weliswaar lid van de Trumpfamilie, maar ze stond in 2017 nog niet zo hoog in de pikorde. Dat bleek uit een anecdote van Mary Trump.

Lara speelde een bijrol in een familiediner op 4 april 2017 in Het Witte Huis, wat door Mary op treffende wijze in haar boek was beschreven. Het diner was georganiseerd ter gelegenheid van de verjaardagen van haar tantes, de 80-jarige Maryanne en de 75-jarige Elizabeth. Op een bepaald moment had Donald een paar opmerkingen gemaakt over zijn jarige zussen, waarna hij een armgebaar had gemaakt richting zijn schoondochter Lara, de echtgenote van Eric.

Donald: ‘Lara, there. I barely even knew who the fuck she was, honestly (een leugen dus), but then she gave a great speech during the campaign in Georgia supporting me.’

Tegen die tijd waren Eric en Lara al acht jaar bij elkaar, dus Donald kende haar al jaren. Het was een nare grap ten koste van zijn schoondochter, voor zijn eigen glorie. Mary was niet verbaasd: ‘As usual with Donald, the story mattered more than the truth, wich was easily sacrificed, especially if a lie made the story sound better.’¹⁷

Zo wordt van elk familielid wel een bijdrage aan de sekte verwacht. Lara had op een campagne gesproken, werd geacht mee te lachen om een grap ten koste van haar en moest Omarosa binnen de sekte zien te houden. Zo wordt uiteindelijk iedereen medeplichtig gemaakt. Niet alleen medeplichtig. Ze worden ook bijzonder goed in de belangrijkste vaardigheid in de sekte van Trump, de vaardigheid waar de sekteleider de absolute grootmeesterstatus in heeft bereikt: liegen. Zoals Michael Cohen correct had gezegd in het Congres, wist iedereen hoog in de sekte wat hem of haar te doen stond: ‘Every day most of us knew we were coming and we were going to lie for him about something. That became the norm.’ ¹⁸

Steven Hassan schreef in zijn boek The Cult of Trump dat zelfs gewone, rationele mensen verleid kunnen worden de meest vergezochte leiders te volgen. Voorwaarde is dat die leiders grootmeesters zijn in hun kennis van de menselijke psychologie: ‘Given the right circumstances, sane, rational, well-adjusted people can be made to consider and ultimately believe the most outrageous leaders and propositions. There is a method to the madness. Cult leaders may look and behave differently, but even the craziest, most chaotic ones follow a similar pattern. While they usually have no academic training, they are masters of human psychology, especially social psychology.’¹⁹

Om die kennis te benutten moet zo’n sekteleider wel begrijpen hoe hij mensen kan verwarren met leugens en hoe hij twijfel kan zaaien: ‘They understand that human beings are social creatures who, at some level, are wired to follow leaders and powerful members of their group. They know that they can confuse people with false information and lies, and then sow doubt by claiming that they never said what they said in the first place.’ Daar is Donald Trump een ware grootmeester in. Het wemelt van de voorbeelden waarin hij iets heeft gezegd, dan ontkent dat hij dat heeft gezegd, en vervolgens compleet het tegengestelde beweert. Die kunst had hij ook zijn hele gezin geleerd.

De hele Trumpfamilie kan liegen als de beste, uit noodzaak om te overleven binnen de sekte en omdat zij het beste rolmodel in Amerika op dat gebied als Grote Leider hebben. Een goed voorbeeld daarvan had Rick Reilly opgenomen in zijn boek Commander in Cheat.²⁰

Begin jaren ’80 had de stad New York besloten een golfbaan te bouwen op een vuilnisterrein in de Bronx. In 2008 was het enorme karwei bijna geklaard, door medewerkers van de stad zelf. Vervolgens huurde de stad de Trump Organization in om de baan te exploiteren, op voorwaarde dat Trump een clubhuis van $10 miljoen zou bouwen en de begroeiing van de ‘greens’ zou verzorgen. Een zeer gunstige deal voor Trump, die de eerste vier jaar na opening van de golfbaan de stad niets zou hoeven te betalen. Pas in 2015, bijna 10 jaar later, ging de golfbaan open, met de naam TRUMP LINKS.

De Trumpfamilie vertelde aan de media een geheel eigen versie, die niets te maken had met de waarheid.

Leugen #1. Eerst was het Donald Trump, die zei: ‘That course would not have been open for 10 years more had I not gotten involved. It wasn’t getting built. Nobody could get it open … I was able to do it. I got it open.’ Fact check: onzin. De baan was al in 2008 bijna afgerond door de gemeente zelf.

Leugen #2. Ivanka Trump ging daar nog eens overheen in haar blog: ‘My family was able to do in two years what the city hadn’t been able to do in two decades … My father went out to the construction site, where he saw a bunch of guys literally moving sand from one end of the course to the other. He essentially looked at them and said, “You guys have made a lot of money pushing sand around for the last 20 years, but that stops with me. It’s time to get this done.” And they did.’ Fact check: toen de Trumpfamilie erbij betrokken raakte hoefden alleen de laatste details nog gedaan te worden.

Adrian Benepe, een hoge ambtenaar van de parkdienst van New York City, kon er nog kwaad om worden: ‘That was the first time I realized the whole family was pathological liars. Ivanka just made her story up. Just invented it. He didn’t bring that course in. We finished it.’ Het had de Trumpfamilie zelf 10 jaar gekost een clubhuis neer te zetten.²¹

Leugen #3. Vervolgens nam Eric Trump de taak op zich de Trump-leugens over de Trump Golf Link bij Ferry Point te verspreiden. Tijdens de officiële opening zei hij: ‘You literally cannot get on the course, it’s so packed.’ Fact check: het was helemaal niet druk. Je kon er op zo’n beetje elk moment van de dag terecht voor een potje golf.

Leugen #4. Eric beweerde ook dat de zaken op Ferry Point ‘spectacular’ gingen. Fact check: de zaken gingen niet ‘spectacular’, maar uiterst moeizaam. In 2016 waren de inkomsten 9% lager dan in 2015 en in 2017 waren de inkomsten 17% lager dan in 2016. Slecht nieuws voor de stad, want die had er $127 miljoen in geïnvesteerd. Bovendien rekenden de Trumps $175 per speelronde, waardoor het voor de lokale bevolking van de Bronx onbetaalbaar was.

Leugen #5. Laatste voorbeeld over deze golfbaan is een tweet van Trump tijdens de opening: ‘TrumpGolf Links at Ferry Point will host major championships over the years. Great thing for NYC – congragulations to all!’ Fact check: na vijf jaar was er nog geen enkel belangrijk kampioenschap op gespeeld.²²

Een geheel andere leugen, van een andere orde, werd geuit door Donald Jr., aan het begin van de coronacrisis, toen de Trumpfamilie bij hoog en bij laag beweerde dat het coronavirus een ‘hoax’ was van de Democraten, bedoeld om te voorkomen dat president Trump zou worden herkozen. In een televisie-interview met Fox News op 28 februari 2020 probeerde Don Jr. zijn vader te overtreffen in kwaadaardige leugenachtigheid, wat op zich een prestatie mag heten. Ter herinnering: dit was de zoon die als jonge jongen langer dan dan een jaar had geweigerd met zijn vader te praten na diens bedrog en scheiding van zijn moeder Ivana. Uiteindelijk had hij toch gekozen voor de ’tribe’ van zijn vader, met alle gevolgen vandien voor zijn loyaliteit aan de ’truth’.

Fox & Friends presentator Brian Kilmeade gaf de voorzet: ‘And so now we’re getting to sprint towards November to see if your dad can get four more years. Are you surprised the way they’ve been handling the coronavirus situation, meaning Democrats?’

Don Jr.: ‘Not at all. I mean, we’ve seen – like you said, we’ve seen this play out for four years. Anything that they can use to try to hurt Trump, they will … But for them to try to take a pandemic and seemingly hope that it comes here, and kills millions of people so that they could end Donald Trump’s streak of winning, is a new level of sickness. You know, I don’t know if this is coronavirus or Trump derangement syndrome, but these people are infected badly.’²³

Het bewijs lijkt mij geleverd dat Adrian Benepe volkomen gelijk had, toen hij zei: ‘the whole family was pathological liars’. De familie waar hij het over had staat aan de top van de piramide van de Trump-sekte. En die familie was in 2020 the First Family of the United States of America. Met, volgens sekte-expert Steven Hassan, ‘fearmongering’ bovenaan de lijst van manipulatietechnieken. Ook hij had gelijk.

Laat het even tot u doordringen: de oudste zoon van de president beweerde, in alle ernst, eind februari 2020 dat de Democraten hoopten dat het coronavirus miljoenen Amerikanen zou doden, omdat dat hun kansen zou vergroten om in november Donald Trump tijdens de presidentsverkiezing te verslaan. Om dát dan vervolgens ‘a new level of sickness’ te noemen.

Fact check: Democraten zíjn niet ‘evil’ en willen helemaal niet dat er miljoenen mensen sterven aan het virus (de meeste doden vielen notabene in de ‘blauwe’ staten’), net zo min als dat Republikeinen ‘evil’ zijn en zoiets willen. Maar door hun aanhang dergelijke onzin wijs te maken bond de Trumpfamilie de rest van de sekte aan zichzelf. Alles was in de ogen van de sekteleiding geoorloofd om Donalds herverkiezing te bewerkstelligen. Dát was de échte waarheid.

In de hoofdstukken 1.4 en 1.6 heb ik de ouders van Donald Trump, Fred Sr. en Mary, beschreven als bepalende personen in zijn vorming, op verschillende manieren. Toen ik dat schreef had nicht Mary haar boek nog niet gepubliceerd. Haar boek leverde een welkome validering op van mijn analyse, die ik op mijn beurt weer mede had gebaseerd op de tientallen boeken en analyses van eerdere auteurs. Mary’s boek was des te waardevoller, omdat zij niet alleen het enige familielid was dat haar herinneringen heeft opgeschreven, maar door haar beroep als academisch geschoold klinisch psychologe ook recht van spreken had met haar diagnose over de veelheid van psychologische stoornissen van Donald Trump. Ik kom daar later in dit boek nog op terug.

Op dit moment haal ik een paar kenmerkende details aan uit haar boek. Tijdens het diner in Het Witte Huis, ter gelegenheid van de verjaardagen van haar tantes, kwam Jared bijvoorbeeld even binnenlopen. Mary had hem juist daarvoor nog vluchtig gezien, tijdens een vergadering in de Oval Office.

Ivanka zei: ‘Oh, look. Jared’s back from his trip to the Middle East’. Hij liep naar zijn vrouw, die hij een snelle kus op de wang gaf, boog zich naar Donald, die naast Ivanka zat, sprak een paar minuten met hem, en vertrok weer. Mary: ‘He didn’t acknowledge anybody else, not even my aunts. As he crossed the threshold, Donny leapt out of his chair and bounded after him like an excited puppy’.

Jared stond duidelijk hoger in de pikorde dan Don Jr..

Nicht Mary was de dochter van de op 42-jarige leeftijd overleden Fred Jr., de zoon die het niet had gered, en zijn plaats in de familie-pikorde af had moeten staan aan Donald. Don Jr. deed nog steeds verwoede pogingen aan zijn vader te bewijzen dat hij geen loser was. Op de familieavond in Het Witte Huis kwam hij na enige tijd weer terug aan tafel en stond hij opeens op om een toost uit te brengen. Maar niet op de jarige tantes.

Don Jr.: ‘Last November, the American people saw something special and voted for a president who they knew understood them. They saw what a great family this is, and they connected with our values.’ Mary keek naar haar eigen broer, rolde met haar ogen en bestelde nog wat wijn.²⁴

Voordat de familie naar de eetzaal was begeleid, liep men eerst naar de Oval Office, waar zij naar binnen kon kijken, voordat zij naar binnen mochten: ‘Through the French Doors, I could see that a meeting was still in progress. Vice President Mike Pence stood off to the side, but Speaker of the House Paul Ryan (toen hadden de Republikeinen nog de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, FS), Senator Chuck Schumer, and a dozen other congresspeople and staffers were gathered around Donald, who sat behind the Resolute Desk. The tableau reminded me of one of my grandfather’s tactics: he always made his supplicants come to him, either at his Brooklyn office or his house in Queens, and he remained seated while they stood.’²⁵ Onderstaande foto’s zijn van andere gelegenheden, maar geven wel de sfeer weer, zoals Mary die beschreef.

Na een paar minuten was de vergadering in de Oval Office beëindigd en konden Mary en de anderen binnenlopen, voor een familiefoto. ‘… the White House photographer … instructed us to surround Donald, who still had not gotten up from the desk … After the pictures had been taken, Donald stood up and pointed to a framed black-and-white photograph of my grandfather, which was propped up on a table behind the desk.

Donald vroeg zijn oudste zus: ‘Maryanne, isn’t that a great picture of Dad?’

Nicht Mary herinnerde zich de foto heel goed. Het was dezelfde foto die op een tafeltje in de bibliotheek van het huis van haar grootouders had gestaan. Op de foto was haar grootvader nog een jonge man, met wijkend zwart haar, een snor, en ‘a look of command that I had never seen falter until his dementia set in’. Ieder familielid had de foto duizend keer gezien.

Maryanne zei: ‘Maybe you should have a picture of Mom, too.’

Donald: ‘That’s a great idea. Somebody get me a picture of Mom.’²⁶

Dus zó was het gegaan. Daarom stond er ineens, een paar maanden na Trumps inauguratie, ook een foto van Mary Ann Mcleod Trump op het tafeltje achter hem. Zijn oudste zus had haar jongere broer herinnerd aan zijn moeder, ‘Mom’. De ‘absent’ moeder was niet langer afwezig.

Er was op die gedenkwaardige dag ook nog een foto gemaakt van nicht Mary, in de stoel van de president. De foto werd gepubliceerd door de Daily Mail, op 8 juli 2020. De krant wees er fijntjes op dat de vrouw die de verkiezingsdag ‘the worst day of her life’ had gevonden, en haar oom een ‘sociopath’ en een gevaar voor het land had genoemd, wel een foto van zichzelf had laten maken door haar broer, in de stoel achter de Resolution Desk.²⁷

In haar boek zei Mary daarover: ‘when I looked at it later, I noticed my grandfather hovering behind me like a ghost.’²⁸ Dat gold waarschijnlijk ook voor Donald Trump. Donalds vader keek altijd over zijn schouder mee, oordelend of zijn favoriete zoon wel ‘tough’ genoeg was in zijn rol als president. Donald Trump had met recht in alle opzichten de rol van zijn vader in de familie overgenomen, tot in de kleinste details. Op het menu van het familiediner stond dan ook: steak, weliswaar de dure variant (uit Japan), ‘Wagyu beef filet’.²⁹ Niemand hoefde zijn bestelling op te geven: Donald had het al voor hen bepaald: iedereen at steak, zoals Fred Trump decennia daarvoor had bepaald dat Ivanka ook steak had moeten bestellen.

Tijdens het familiebezoek in april 2017 gaf Donald onbedoeld ook nog blijk van zijn gebrekkige historische kennis. Toen de historicus van Het Witte Huis de familie een rondleiding gaf en in de befaamde Lincoln Bedroom verhalen vertelde over wat daar allemaal was gebeurd, wees Donald als een verkoopmakelaar af ten toe vaag iets aan en zei dan: ‘This place has never looked better since George Washington lived here.’ Hoe dan? George Washington was overleden op 18 december 1799, bijna een jaar voordat het Witte Huis werd opgeleverd op 1 november 1800.³⁰

Donalds nicht Mary beschreef haar grootvader Fred Sr. als ‘a high functioning sociopath’: ‘Although uncommon, sociopathy is not rare, afflicting as much as 3 percent of the population. 75% of those diagnosed are men. Symptoms of sociopathy include a lack of empathy, a facility for lying, an indifference to right and wrong, abusive behavior, and a lack of interest in the rights of others.’ Dit had consequenties voor de kinderen, mede gezien de zeer zwakke, labiele gezondheid van hun afwezige moeder (zie hoofdstuk 1.6).

Mary: ‘the five kids were essentially motherless … Having a sociopath as a parent, especially if there is no one else around to mitigate the effects, all but guarantees severe disruption in how children understand themselves, regulate their emotions, and engage with the world.’³¹ Vader Fred richtte zijn focus op wat belangrijk was voor hem, namelijk zijn zakelijke projecten.

In hoofdstuk 1.4 had ik al beschreven hoe Fred zijn gezin runde: als een dictator. Dochter Maryanne had in een interview daarover gezegd dat zij opgroeide in een strikt patriarchaal huishouden waarin de orde bewaakt werd middels ‘Fear of Dad’. Klasgenoten van Fred Jr. en Donald herinnerden zich dat zij zeiden: ‘the old man was a terror’. Mary: ‘Love meant nothing to Fred; he expected obedience, that was all. Over time, Donald became afraid that asking for comfort or attention would provoke his father’s anger or indifference when Donald was most vulnerable … Donald suffered deprivations that would scar him for life.’³²

In feite was Donald opgegroeid in een destructieve familiesekte, waarin hij ‘gelukkig’ de favoriete zoon was van de sekteleider, zijn vader. Die stijl van leidinggeven had hij een-op-een overgenomen om zijn eigen sekte mee te runnen. Steven Hassan: ‘Fear defines Trump’s philosophy, his personality, and his presidency. It is also his definition of power, according to Bob Woodward’s aptly titled book, Fear. In it, Woodward reported that Trump told him: “Real power is, I don’t even want to use the word: fear.”

Trump, schreef Steven, heeft met sekteleiders en dicators uit de historie gemeen dat hij de behoeftes en angsten van de mensen beetpakt en uitvergroot. Hassan: ‘Like these authoritarian leaders, he may manufacture problems that do not exist, and then say “trust me” or “believe me”  and promise that only he can fix it.’ Dat is inderdaad precies wat Trump regelmatig doet als president.

Hassan constateerde ook terecht in zijn boek dat hij zeker niet de enige was die sektegedrag waarnam bij Trump en zijn aanhang: ‘I am not alone in seeing them [the warning signs, FS]. On June 7, 2018, the New York Times ran an editorial, “The Cult of Trump,” describing how the Republican Party was obediently, almost blindly, rallying around the president in a cult of personality. Former Tennessee Republican senator Bob Corker was quoted in the Washington Post as saying “It’s becoming a cultish thing, isn’t it?”’

In 2019 zei de Democratische volksvertegenwoordiger van Maryland, Jamie Raskin: ‘The Republican party is almost like a religious cult surrounding an organized crime family. That’s the mentality.’³³

Raskins uitspraak deed mij onmiddellijk weer denken aan twee van Donald Trumps favoriete films, The Godfather I en II, waarin de tweede zoon Michael Corleone, gespeeld door Al Pacino, de macht uiteindelijk overneemt van zijn vader ‘Don’ Corleone, waarvan de jonge versie gespeeld werd door Robert de Niro en de oude versie door Marlon Brando (zie foto).

De analogie verklaart in elk geval hoe het Trumps fixer Michael Cohen verging, die voor zijn misdaden in de Trump-sekte naar de gevangenis ging, en tegen de zin in van Trump eerlijk getuigde tegenover een commissie van het Huis van Afgevaardigden. Cohen verspeelde zijn mogelijke pardon van president Trump toen hij de mogelijkheid van een ‘tell all’-boek open liet. In tegenstelling tot Roger Stone, die voor zijn zwijgen beloond werd en door Trump uit de gevangenis werd gehouden, moest Cohen weer terug naar het cachot, om te voorkomen dat hij zijn boek zou afmaken voor de verkiezingen. Beide gebeurtenissen vonden plaats in juli 2020.

Toen Cohen nog lid was van de sekte had Trump hem ‘a very fine person’ en ‘honest, honorable lawyer’ genoemd. Trumps persoonlijke vriend en advocaat Rudy Giuliani had collega-sektelid Cohen eveneens een ‘honest, honorable lawyer’ genoemd. Niet dat Cohen dat echt was, maar binnen de sekte betekenen de woorden ‘honest’ (= liegt om Trump te beschermen) en ‘honorable’ (= loyaal aan Trump) nu eenmaal andere dingen dan buiten de sekte (honest = eerlijk en honorable = eerbaar). Stone was loyaal aan de sekteleider gebleven, Cohen niet. De titel van Cohens aanstaande boek luidde Disloyal: The True Story of Michael Cohen, Former Personal Attorney to President Donald J. Trump.

Na Cohens uittreding uit de sekte, in de aanloop naar zijn getuigenis voor het Congres in 2018, waren de meningen van hooggeplaatste sekteleden over hem dan ook 180 graden gedraaid. Cohen ‘lied all his life’ volgens Giuliani. Giuliani noemde hem een ‘scumbag’ en ‘a very bad guy’. Sarah Huckabee Sanders, toenmalig woordvoerster van Trump, noemde Cohen een ‘disgraced felon, who is going to prison for lying to Congress and making other false statements’.³⁴ Alsof haar eigen baas dat niet aan de lopende band deed! Ieder lid van de sekte werd geacht te liegen tegen het Congres en andere onwaarheden te verkondigen. Ter herinnering: Huckabee Sanders loog zelf ook tegen de pers over de reden dat FBI-baas Comey was ontslagen door Trump. Giuliani’s onfrisse rol in de Oekraïne-zaak komt nog aan de orde in Deel V. The Art of War.

Cohen was in 2018 veroordeeld tot drie jaar in de gevangenis, nadat hij had bekend schuldig te zijn aan het schenden van campagne-financieringsregels en andere overtredingen. In 2020 mocht hij tijdelijk de gevangenis verlaten wegens coronagevaar. Toen Michael Cohen in juli bezoek kreeg van een aantal reclasseringsambtenaren werd hem een overeenkomst voorgelegd, die inhield dat hij zijn resterende gevangenisstraf thuis zou mogen uitzitten. Goed nieuws, zou je denken. Maar de voormalige advocaat las het document en trof een passage aan die hij niet wilde accepteren. Het gevolg was dat hij meegenomen werd en opnieuw in de gevangenis werd gezet. Wat stond er dan in die passage?

De voorwaarde die Cohen moest accepteren om niet terug te moeten gaan naar de gevangenis hield in dat het volgende hem verboden zou zijn: ‘engagement of any kind with the media, including print, TV, film, books.’ Het was hem ook verboden om berichten te plaatsen op social media. In feite werd hem een NDA, een non-disclosure agreement, voorgelegd door reclasseringsambtenaren, wier hoogste baas sektelid William Barr, Trumps minister van Justitie, was.

Cohen spande daarop een rechtzaak aan en trof gelukkig voor hem een rechter die het spel van de Trump-sekte doorzag. De hoogst ongebruikelijke aanpak was natuurlijk rechtstreeks bedoeld om Cohens komende boekpublicatie te dwarsbomen. Judge Hellerstein zei: ‘In 21 years of being a judge and sentencing people and looking at the terms and conditions of supervised release, I have never seen such a clause.’

Zowel op schrift als tijdens de rechtzaak beweerde de regering dat de reclasseringsambtenaar in Cohens zaak niets afwist van het boek toen hij de overeenkomst opstelde. The New York Times schreef: ‘The government has denied the document was “a gag order” or that it was “custom-made” for Mr. Cohen “by high levels of the executive branch.”’

De regering beweerde ook dat Cohen niet terug naar de gevangenis had gemoeten vanwege het niet tekenen van de overeenkomst, maar omdat hij ‘combative’ was geworden tijdens de discussie over het document. De ambtenaren hadden dat gedrag ‘unacceptable’ gevonden. De rechter legde die argumentatie naast zich neer. Hij zei dat dergelijk gedrag hem helemaal niet vreemd voorkwam. Het was ‘an attorney’s effort to negotiate an agreement, which is very common.’

De hele kwestie was overduidelijk een poging die was bedoeld om Cohen het zwijgen op te leggen, gedreven door Trump en zijn sekteleden in het Ministerie van Justitie, onder leiding van minister Barr. Cohens boek, waar de auteur volledig open over was geweest naar iedereen in de gevangenis, zou een kijkje geven in zijn ‘first hand experiences with Mr. Trump’ en zou ‘graphic details’ bevatten ‘about the president’s behavior behind closed doors’, te weten Trumps anti-semitische en racistische uitspraken in het bijzijn van Cohen.

Hoe oordeelde de rechter in deze zaak?

De in 1998 door president Bill Clinton aangestelde Judge Alvin Hellerstein van het Federal District Court in Manhattan, liet zich niet misleiden door Trumps handlangers en deed de volgende uitspraak: ‘I make the finding that the purpose of transferring Mr. Cohen from furlough and home confinement to jail is retaliatory. And it’s retaliatory because of his desire to exercise his First Amendment rights to publish a book and to discuss anything about the book or anything he wants on social media and with others.’³⁵

Dit is mijn uitspraak, president Trump, had rechter Hellerstein er aan toe kunnen voegen, en daar zult u het mee moeten doen. Cohen mocht de gevangenis weer verlaten om thuis rustig verder te schrijven aan zijn boek. Of hij daar veilig is voor de lange arm van de Trumpsekte, zou de toekomst uitwijzen.

Als je kijkt naar het gezin waar Donald Trump uit is voortgekomen was hij voorbestemd om sekteleider te worden van de hele familie, maar dat zijn ambitie veel verder reikte bleek al vroeg in zijn carrière. Het werd niet altijd even duidelijk gezegd, maar het zat altijd dicht onder de oppervlakte.

In het interview met Newsweek in september 1987 zei de destijds 41-jarige ‘brash billionaire’ Donald Trump: ‘I’m not running for president, but if I did… I’d win. There, I said it. I didn’t think I would, but I did.’ Toen al werden hem presidentiële ambities toegedicht. Toen al ontkende hij die ambities altijd… maar nooit helemaal. De verslaggever schreef in het artikel: ‘Even if Trump were serious about a career in public life, it would be difficult for a casino operator, no matter how well known, to get elected to anything. “He’d love to be president, but only if he were appointed,” says one friend.’ Die analyse klopte waarschijnlijk wel op dat moment, want toen bestond zoiets als The Apprentice nog niet. En op dat moment had Donald ook nog niet ontdekt dat hij een gave had om een miljoenensekte te leiden, en een dynastie om hem daar bij te helpen.

Het Newsweek-artikel beschreef toen al wel wat anno 2020 inmiddels tot de hele wereld was doorgedrongen: ‘To Trump’s enemies – and he has enemies galore – his flirtations with politics confirm their worst suspicions: They view him as Citizen Kane sprung to life, an arrogant tycoon whose insatiable ambition leads him to seek political power. John Moore is an attorney who led a tenant group into bitter battle with Trump after he bought their rent-controlled building and announced he wanted to tear it down. “He is a dangerous man,” Moorse says. As a political leader, he’s “the type who’d make the trains run on time.”’

Die laatste opmerking was een verwijzing naar de fascistische dictator Mussolini, die in het Italië van de jaren ’30 beloofde te zorgen dat de treinen op tijd zouden gaan rijden. Moore had een vooruitziende blik. Trump zei in zijn announcement speech in juni 2015: ‘Believe me, it [rebuild the infrastructure, FS] will be done on time, on budget, way below cost, way below what anyone ever thought’. (zie hoofdstuk 3.10)

Jammer dat het een leugen was.

Het voorpagina-artikel van Newsweek had een passende titel gekregen: ‘Citizen Trump, A megadeveloper with a roaring ‘20s lifestyle – and an ego to match his billion-dollar empire’. Het versterkte zijn persoonlijke mythe, en verwees naar de beroemde film Citizen Kane, niet toevallig Trumps favoriete film.³⁶ Die film bleek anno 2020 nog immer relevant voor wie Trumps diepste drijfveren wilde achterhalen.