2.6 Harry Helmsley

‘You bear the full responsibility for this scheme. It was carried out under your direct orders for your benefit.’ Het oordeel van Judge John Walker op 12 december 1989 was onverbiddelijk.¹ ‘Your conduct was the product of naked greed. Throughout its course you persisted in the arrogant belief that you were above the law.’ Terwijl Judge Walkers strenge blik gericht was op de aangeslagen 70-jarige Leona Helmsley, in de media aangeduid met ‘The Queen of Mean’, zat haar 80-jarige man Harry Helmsley vanuit het publiek als een treurig hoopje mens toe te kijken. Beiden waren aangeklaagd, maar als gevolg van gezondheidsproblemen, waaronder een aantal beroertes, was Harry mentaal en fysiek niet in staat om zelfs maar als medebeklaagde in de rechtzaak te kunnen figureren.

Het was een hard gelag voor de man die ooit bewonderd en gevreesd werd als onbetwiste nummer 1 van de New Yorkse vastgoedwereld. Zo ook voor Leona, die ooit schitterde in televisiereclames voor de Helmsley-hotels, met als kroonjuweel Helmsley Palace: ‘The only palace in the world where the Queen stands guard.’ Zowel Harry als Leona hebben de nodige sporen achtergelaten in het leven van Donald Trump.

Harry Helmsley stond volgens zijn biograaf Richard Hammer in de jaren ’70 bekend als een ‘master builder, a man who changed city skylines with a multitude of soaring edifices. He was the equal of, if not superior to, the Tishmans and Zeckendorfs.’² Donald Trump schreef bewonderend over ‘Harry, the legendary New York real estate man’.³ Volgens twee biografen van Trump was Helmsley zowel een voorbeeld als een te overtreffen referentiepunt voor de 37 jaar jongere Donald. O’Brien schreef: ‘Harry had been a role model for Donald when he entered the Manhattan real estate market.’⁴ Barrett schreef: ‘Harry Helmsley was the man he swore he’d be bigger than in five years.’⁵

Donald Trump zag voldoende van zichzelf in Harry Helmsley (1909-1997) om zich met hem te kunnen identificeren. Helmsley was bijvoorbeeld altijd een man geweest met een grote ambitie en hij was uiterst zelfverzekerd. ‘Harry wanted to be number one,’ herinnerde een vriend van Helmsley zich. ‘‘He thought he was smarter than anyone else, and he was sure he knew the business better than anybody, and he was sure he belonged at the top. I suppose you could call that arrogance, but he was just so confident about his own ability that people around him believed it.’⁶ Die tekst zou letterlijk op Donald van toepassing kunnen zijn.

Het verschil tussen Harry en Donald was dat Harry in 1909 in een eenvoudig gezin was geboren en zijn loopbaan als makelaar begon. Hij bouwde in de beginjaren een solide reputatie op als gentleman, wiens handdruk gold als een contract. Hij was succesvol, maar zoals Helmsley-biograaf Hammer opmerkte ‘He was not a Fred Trump, building apartments in Queens, … or a Zeckendorf or one of those beginning to erect the skyscrapers that would change the face of Manhattan. He was simply a broker.’⁷

Harry Helmsley was een makelaar tot hij op een lentedag in 1949, vlak na zijn 40ste verjaardag, ene Lawrence Wien tegenkwam, waardoor zijn loopbaan in opwaartse richting versnelde. Wien was net zo briljant als Helmsley, had een advocatenkantoor en was een rijk, actief lid van de New Yorkse elite. Samen veroverden zij de vastgoedwereld van Manhattan.

In 1958 was Donald Trump 12 jaar oud en werd de 49-jarige Harry Helmsley door zijn vakgenoten gekozen tot ‘Realty Man of the Year’. In hetzelfde jaar kocht Harry zijn eerste hotel, het St. Moritz, de start van een hele reeks. Wien zei over Helmsley: ‘He’s the best negotiator I’ve ever known. My Job was to provide the money.’⁸ Daarmee deed Wien zijn eigen kwaliteiten tekort, want hij was het die middels een ingenieuze deal met de verzekeringsmaatschappij die de grond in bezit had, in 1961 het Empire State Building had gekocht. Helmsley werd vervolgens de exploitant van de hoogste wolkenkrabber ter wereld en bedacht de imponerende gevelverlichting voor de bovenste verdiepingen.

Helmsley noemde later het Empire State Building ‘the crowning achievement of his life, the apex of all he had accomplished, the jewel in the Helmsley crown’.⁹ De pers en het grote publiek vergaten de rol van Wien en zouden later denken dat het alleen Harry’s prestatie was geweest. Dat was een mythe. Wien was het eigenlijke brein geweest en had voor het geld gezorgd, Helmsley streek met de eer. Een zakenpartner van Wien zei: ‘Mr. Wien is not particularly interested in publicity.’¹⁰ Trump wist wel hoe het zat. Hij noemde Harry Helmsley en zijn zakenpartner Lawrence Wien ‘two of the greatest real estate men ever’.¹¹

Harry zei eens: ‘All of a sudden you are buying apartment houses as well as office buildings and loft buildings. A deal comes along that looks good and you are in the hotel business. And then another opportunity comes along and you are in the construction business. Deals get bigger as you have more confidence.’¹² Het waren de woorden van Harry Helmsley, maar ze hadden net zo goed uit de mond van Donald Trump kunnen komen.

Harry’s vertrouwen groeide, de kansen werden groter, de projecten werden diverser, de deals werden complexer en de risico’s namen toe. Tegelijkertijd nam Harry’s neiging te denken dat hij overal mee wegkwam ook toe. Hij begon een buitenechtelijke relatie en stortte zich in de hotelbusiness. 1971 werd een sleuteljaar. Helmsley bouwde het luxe, 46-verdiepingen tellende Park Lane Hotel, met voor zichzelf een penthouse en zwembad.¹³ Bovendien verruilde de 62-jarige vastgoedmagnaat zijn vrouw voor wat hij de liefde van zijn leven noemde: de 10 jaar jongere Leona Roberts (geboortenaam Lena Rosenthal).

Als het mogelijk is een echtpaar als rolmodel te hebben, dan was de combinatie van Harry en Leona Helmsley dit voor Donald Trump. Zelf zou hij mijn analyse niet delen, want voor Leona had hij later geen goed woord over. Toch had de jonge Donald Trump meer gemeen met de 27 jaar oudere vrouw dan hij ooit aan zichzelf zou willen toegeven. Leona was een geboren verkoper, egoïstisch en vol zelfvertrouwen, met als belangrijkste ambitie rijk en beroemd te worden, net als Donald. Tegen een collega zei ze: ‘People are going to know Leona Roberts. I mean everybody. Everybody’s going to know the name Leona Roberts.’¹⁴ Een andere collega herinnerde zich: ‘Leona was out for Leona. It was as simple as that. Nobody else even came in second place.’¹⁵ Zij vond zichzelf ‘the best of the business’.¹⁶ Allemaal kenmerken die ook voor Donald golden.

Tussen Harry en Leona was het liefde op het eerste gezicht. Zij trouwden in 1972. Leona werd inderdaad rijk en beroemd, met Helmsley als achternaam. Niets was Harry te gek om Leona gelukkig te maken. Hij kocht een jet en zij mocht het inrichten. Het hele interieur werd met bladgoud bedekt. Trump zou later ook zoiets doen. Met hun jet vlogen de Helmsley’s geregeld naar Palm Beach, waar ze een toren met penthouse hadden. Trump zou later ook in Palm Beach een villa en een toren kopen. Leona kreeg in 1980 de leiding over alle Helmsley Hotels.

Biograaf Hammer schreef: ‘Leona was Queen of the Palace. More than that, she was Empress, ruler of all the Helmsley Hotels.’¹⁷ Ze zei: ‘It was Harry’s idea. He thinks I work hard. He thinks I deserve it.’¹⁸ Trump zou later zijn eigen vrouw Ivana de leiding geven over Trump Castle in Atlantic City en daarna over Trump Plaza in New York. Het leek alsof Trump grote delen van het script van de Helmsley’s copy paste zou naleven.

Voordat Donald Trump een ‘King’ werd, was Leona al een ‘Queen’. Met een voorkeur voor gouden letters als het ging om haar eigen achternaam. Net als Trump, maar dan eerder. In 1978 werd op haar initiatief het New York General Building, voorheen het New York Central Building, omgedoopt tot The Helmsley Building. Leona: ‘I thought that was a suitable mark for him.’¹⁹ En voor zichzelf. Leona zorgde er voor dat Harry’s gebouwen de naam Helmsley op de gevel kregen.

In menig opzicht leek Donald, die vanaf 1983 zijn naam in gouden letters op al zijn gebouwen liet zetten, goedbeschouwd meer op Leona dan op zijn idool Harry. Tot die tijd had Harry’s achternaam namelijk op geen enkel gebouw gestaan. ‘Harry Helmsley would never have named a building for himself in his life,’ zei Leona.²⁰ Dat klopte. Harry gaf aan dat soort zaken geen geld uit, in tegenstelling tot Donald. Toen Harry het New York Central Building had gekocht van de New York Central Railroad, gebood het contract dat de naam moest veranderen. Harry’s oplossing was slim en zuinig. Door het woord ‘CENTRAL’ te vervangen door ‘GENERAL’ hoefde hij slechts de gebeitelde letters ‘C’ en ‘T’ te vervangen door een ‘G’ en een ‘E’. Harry’s uitleg: ‘I’m cheap.’²¹

Donald daarentegen besloot ooit de naam van een van zijn hotelcasino’s in Atlantic City voor een vermogen te veranderen van ‘TRUMP’S CASTLE’ in ‘TRUMP CASTLE’. Zijn medewerkers vonden in een opslagruimte nog een paar enorme letters T R U M P, die meer dan $50.000 hadden gekost, en dachten geld te besparen door die op de gevel te bevestigen naast het woord ‘CASTLE’. Maar Trump werd woest toen hij het zag, omdat de letters ‘TRUMP’ net iets kleiner waren dan die van ‘CASTLE’. Hij eiste en kreeg nieuwe letters, maar het kostte een klein vermogen.²²

In 1980 openden Harry en Leona het Helmsley Palace Hotel. De aankondiging sprak van ‘the most magnificent hotel to open in New York in a century.’ Net als Donald een paar jaar later konden de Helmsley’s goed overdrijven. Harry was trots: ‘What started as a commercial venture ended as a work of art.’²³ Trump zou later exact dezelfde term, ‘a work of art’, gebruiken toen hij het New York Plaza hotel kocht. Een van zijn eigen gebouwen in New York noemde hij later Trump Palace. Daarmee hielden de parallellen tussen de Helmsley’s en Trump niet op.

Op 4 juli 1977 veranderde Harry Helmsley de witte gevelverlichting van de top van ‘zijn’ Empire State Building in rood, wit en blauw, om zijn liefde aan Leona aan heel New York te tonen.²⁴ Donald Trump zou maar wat graag hetzelfde hebben kunnen doen. In 2000 droomde hij hardop: ‘I’d like to own the Empire State Building’. Dat zou hem ‘New York’s Native Son’ maken. Als hij geen allesverzengende vete had gehad met Leona Helmsley zou zijn droom misschien nog bewaarheid zijn geworden ook.²⁵ Het roept de vraag op: waar was het dan misgegaan tussen Leona en Trump? Ooit hadden Donald en Leona namelijk niets dan lof voor elkaar gehad.

‘This young man will be the next Harry Helmsley,’ zei Leona Helmsley tegen haar gasten over de jonge Donald Trump begin jaren ’70, toen hij nog een graag gezien gast was bij de Helmsley’s en vaak bij Leona aan tafel mocht zitten.²⁶ Volgens Donald veranderde de vriendschap met Leona in vijandschap toen hij op een avond in 1975 een van haar feesten bezocht, als 29-jarige vrijgezel met een jong, zeer aantrekkelijk fotomodel aan zijn arm. Leona reageerde woedend: ‘How dare you bring that tramp to one of my parties?’

Donald schreef dat hij verbaasd was, totdat hij zich de verhalen over haar Jekyll-and-Hyde persoonlijkheid herinnerde. De rest van de avond was Leona de vriendelijkheid zelve geweest, maar de volgende ochtend belde zij hem op: ‘You fucking son-of-a-bitch. I watched you politicking the room and all of my guests in order to get your convention center passed. Don’t do that on my time. And don’t bring pretty girls to my parties anymore, especially girls that make the other women in the room look like shit.’ Toen schreeuwde ze ‘Fuck you!’ en hing op.²⁷ Volgens Donald raakte Leona steeds meer geobsedeerd met hem en sprak in toenemende mate slecht over hem. Daar kon en kan hij niet tegen. Een vete was geboren.

Met de komst van Leona werd niet alleen de briljante kant van Harry publiekelijk bekend, maar kwam ook de schaduwkant van de man die ooit als gentleman bekend stond volop aan de oppervlakte: zijn hebzucht, zijn arrogantie, zijn enorme ego en zijn slechte behandeling van zijn huurders. In de jaren ’80 zette Harry’s neergang zich onverbiddelijk in gang. Het bleek een onomkeerbaar proces. De bejaarde legende keek vaak naar zijn bezittingen vanuit zijn penthouse in zijn Park Lane Hotel, of vanuit zijn kantoor in zijn Lincoln Building, naar de skyline van Manhattan: ‘I own this, I own this and that one and that one and that one.’²⁸ Maar hij ondernam niets meer, hij bouwde niets meer, en van zijn plannen, zoals het plan uit een vorig decennium voor een ‘television city’, kwam niets meer terecht. In 1985 verkocht hij het St. Moritz Hotel, zijn eerste hotel. Aan Donald Trump.²⁹

Harry en Leona werden steeds vaker genoemd in roddelrubrieken en bladen zoals People magazine. Het echtpaar verklaarde: ‘wealth is the only way to keep score in business’.³⁰ Het werd echter niet Harry, maar Leona aangerekend. Dit beeld werd versterkt door Leona’s slechte behandeling van haar personeel, die zij om het minste of geringste ontsloeg. Toeleveranciers werden niet betaald, of pas na jarenlange klachten. Leona zocht de grenzen van de wet op, of ze ging er overheen. Eén van haar uitspraken zou Leona de rest van haar leven achtervolgen: ‘We don’t pay taxes. Only the little people pay taxes’.³¹

Trump deed en dacht al die foute dingen ook, maar kwam er meestal ongeschonden of met beperkte schade mee weg. Maar het echtpaar Helmsley liep tegen de lamp en kwam er niet meer mee weg. Zij hadden een groot landhuis gekocht en bij de renovatie voor vele miljoenen fraude gepleegd, toeleveranciers niet betaald en belastingen ontdoken. Na een onderzoek van 16 maanden besloot de toenmalige US Attorney of the Southern District of New York de Helmsleys aan te klagen. Die aanklager was Rudolph Giuliani, de latere burgemeester van New York tijdens 9/11 en, nog veel later, de persoonlijke advocaat van president Trump. Het echtpaar zei onschuldig te zijn en hun advocaat ‘insisted that they will be exonerated’.³²

De vete tussen Donald en Leona ging ondertussen onverminderd door. Ze zaten elkaar regelmatig dwars bij vastgoeddeals in New York en Atlantic City en hun beledigingen haalden vaak de media. Hun gevecht kwam tot een climax toen Trump een stuk land van de Helmsley’s wilde kopen in Atlantic City. Hij bood een hoge prijs, maar Leona wilde meer. Trump bood $21 miljoen, maar Leona eiste $24 miljoen. Trump gaf toe, maar was woest geweest over Leona’s ‘irrational attempt to deprive me of something to which I am entitled’.³²

In zijn tweede boek claimde Trump de uitkomst zelfs als overwinning – zijn gebruikelijke taktiek. Nadat hij Leona had gedreigd met een rechtzaak – ook een gebruikelijke taktiek – en haar een vlijmscherpe brief had gestuurd, met kopieëen naar alle kranten in New York, had het verhaal overal op de voorpagina gestaan, schreef hij zelfgenoegzaam. Zoals vaker gebruikte Trump zijn eigen boeken om de historie van een eigen versie te voorzien. Trump: ‘Largely as a result of that publicity, Leona totally backed down, and I received the consent. Which goes to show that the best way to deal with a bully is head-on.’³⁴

De haat jegens Leona zat kennelijk diep bij hem. In zijn Playboy-interview in maart 1990 zei Donald: ‘She is a vicious, horrible woman who systematically destroyed the Helmsley name. Also, Leona was not a great businesswoman but a very bad one. She is a living nightmare. Leona Helmsley is a truly evil human being.’³⁵ Maar dat liet zij niet op zich zitten. Zij was inmiddels tot de conclusie gekomen dat Donald toch niet ‘the next Harry Helmsley’ was die zij aanvankelijk in hem had gezien.

Donald en Leona gebruikten soms dezelfde media om hun war of words uit te vechten. Leona sloeg een half jaar na Trumps Playboy-interview terug in haar eigen Playboy-interview: ‘Donald Trump is no Harry Helmsley. Can you imagine Harry assuming $2 billion in debt and guaranteeing $500 million of it personally? Egomania. Just plain stupid. He’s great at playing O.P.M. – Other People’s Money. Why not? It’s not his. Then the egomaniac has the nerve to think that putting his name on everything makes it better.’

In haar interview liet zij geen enkel misverstand bestaan over wat zij van Trump vond. Leona noemde hem bijvoorbeeld een ‘sick, sick, sick boy’ en een leugenaar. Voor het St. Moritz Hotel in New York had Trump volgens haar maar liefst $78 miljoen betaald, en niet $30 miljoen, zoals hij zelf had beweerd. Leona: ‘The nerve of this S.O.B. (Son Of a Bitch, FS), the skunk. I wouldn’t believe Donald Trump if his tongue was notarized.’³⁶

Hetzelfde kon echter helaas ook over Leona zelf gezegd worden. Als het om kwalijke zaken ging waren Donald en Leona aan elkaar gewaagd. Met dien verstande dat het Trump altijd nog was gelukt om te voorkomen dat zijn gezicht op een politiefoto prijkte. Leona Helmsley daarentegen overkwam dat wel, en het moet gezegd: zij stond er lachend op. Op dat moment, 21 april 1988, had zij nog alle vertrouwen in een goede afloop. Tijdens haar rechtzaak, in 1989, strooide de wraakzuchtige Trump met genoegen nog wat zout in de wonde – een karaktertrek die wij ook herhaaldelijk bij hem hebben gezien in zijn rol als president. Trump: ‘She totally tried to screw me, and I loved making her pay. I know her very well. Nobody knows her as well as me. I can feel sorry for my worst enemy, but I can’t feel sorry for Leona Helmsley. She deserves whatever she gets.’³⁷

De bewuste rechtzaak liep niet goed af voor Leona Helmsley. ‘I trust that the sentence today will make it very clear that no person, no matter how wealthy or prominent, stands above the law.’ Judge Walker veroordeelde Leona Helmsley in 1989 voor 33 wetsovertredingen, verdeeld over vier groepen: ‘conspiracy, tax evasion, filing false tax returns, and mail fraud’. De straf bestond uit vier jaar gevangenstraf, met de mogelijkheid om eerder vrij te komen, en een miljoenenboete.

Na het vonnis liep Harry langzaam naar zijn vrouw toe. Leona legde haar hoofd op zijn schouder, liet een traan en zei: ‘See what they’ve done to me.’ Auteur Richard Hammer beëindigde zijn boek The Helmsleys, The Rise and Fall of Harry & Leona met de woorden ‘Still oblivious. Still, in her mind, the queen.’³⁸ Haar hoger beroep verloor ze. Daarin was zij bijgestaan door de toen al befaamde advocaat Alan Dershowitz (dezelfde die president Trump zou verdedigen in diens impeachment trial in de Senaat in 2020). Leona Helmsley zat vervolgens 19 maanden gevangen, vanaf januari 1992. Het was de nekslag voor het echtpaar Helmsley. Harry overleed in 1997.

Leona’s wraak diende zich aan toen Trump eigenaar probeerde te worden van ‘haar’ Empire State Building, dat zij had geërfd na Harry’s dood. Trump was in 1994 eigenaar geworden van 50% van het gebouw, maar had er weinig aan. De lease om de toren te exploiteren was namelijk in handen van Helmsley en zou pas aflopen in 2075.³⁹ Leona had inmiddels haar gevangenisstraf uitgezeten en was niet van plan haar rechten aan Trump te verkopen.⁴⁰ Trump probeerde zijn zin toch door te drukken, middels een rechtzaak tegen Helmsley wegens vermeend wanbeheer. Hij verloor de rechtzaak, ook in hoger beroep, en verkocht zijn aandeel uiteindelijk in 2002. Aan Leona. Leona overleed in 2007.

Donalds droom ooit eigenaar te worden van de meest iconische toren ter wereld, die in meer dan 150 films had gefigureerd, was opgegaan in de rook van zijn eigen hebzucht en onbedwingbare ruziezoekerij. Leona zal net als Donald vaak gedacht hebben: ‘the best way to deal with a bully is head-on’. Goedbeschouwd was Trump al die jaren in gevecht geweest met zijn eigen spiegelbeeld, in de gedaante van een oudere vrouw die dezelfde taal sprak als hij. Bully versus Bully. Greed versus Greed. Guilty versus Guilty.

Welk deel van het script The Rise and Fall of Harry & Leona zou Trump gaan volgen tijdens de rest van zijn leven? Zou hij ooit zeggen wat Leona zei in de rechtzaal? ‘I’m guilty of a serious crime … I’m sorry. I’m so sorry.’⁴¹ Waarschijnlijk niet.