3.5 Bedrog (deel 2)

Liegen tegen Forbes Magazine over zijn rijkdom deed Trump zijn hele loopbaan, tot op de dag van vandaag, en ik denk niet dat hij er ooit mee op zal houden. Niet alleen zijn imago is er van afhankelijk. In 2015 hing ook zijn presidentskandidatuur er van af. Toen hij zich in 2015 kandidaat stelde, claimde hij: ‘I have total net worth of $8.73 billion. I’m not doing that to brag. I’m doing that to show that’s the kind of thinking our country needs.’¹

In 2016 beweerde zijn campagne dat hun kandidaat een netto waarde had ‘in excess of TEN BILLION DOLLARS’, een niet te verifiëren claim zonder openbaarmaking van zijn belastingopgave (in 2020 waren er nog steeds minstens vier verschillende rechtzaken gaande om die belastinggegevens te bemachtigen). Trumps eigen inschatting was meer dan twee keer zo groot als de waarde waarop het tijdschrift Forbes hem in 2015 inschatte, namelijk $4,5 miljard (1 billion = 1 miljard). Beperkte hij de leugenfactor dit keer tot 2 of was het groter?

Trumps rijkdom was voor hem een sleutelfactor in de race voor het presidentschap: ‘I’m the most successful person ever to run for the presidency, by far. Nobody’s ever been more successful than me. I’m the most successful person ever to run.’² Kennelijk telde voor hem het verslaan van Hitler (Dwight Eisenhower, eerst generaal in WO II en leider van D-Day, daarna president van 1953 tot 1961), om maar eens een voorbeeld te noemen, als kleiner succes dan het bouwen van een wolkenkrabber en casinohotels, het failliet laten gaan van zes bedrijven, en het spelen in een reality televisieshow.

Maar Donald Trump was ontegenzeggelijk wél de grootste oplichter ‘ever to run for the presidency’. Een succesvol bedrieger was hij al geweest in de eerste jaren dat Forbes zijn befaamde Forbes 400 lijst had gepubliceerd, maar de onderzoeksjournalist destijds, Jonathan Greenberg, was daar pas decennia later achtergekomen, zoals we eerder hebben gezien in hoofdstuk 3.1. Het loont de moeite om dat verhaal eerst af te maken, voordat ik in de volgende hoofdstukken Trumps manier van liegen verder onderzoek.

Forbes-redacteur Greenberg had, vele jaren na zijn bijdrage aan de lijst van 400 rijkste Amerikanen, inmiddels ook het rapport ingezien van de New Jersey Casino Control Commission, dat in de jaren ’80, mede op basis van Trumps belastingopgave, was opgesteld. Dat rapport was nodig om Trump destijds een casinolicentie te kunnen verlenen. Greenberg concludeerde: ‘In sum, Trump was worth less than $5 million, not the $100 million that I reported in the first Forbes 400.’ Greenberg had er dus niet een factor 12, maar minstens een factor 20 (!) naast gezeten. Leugenfactor 20.

Bijna alles wat Trump aan Forbes had verteld gedurende die eerste jaren bleek gelogen te zijn geweest. Greenberg: ‘But it took decades to unwind the elaborate farce Trump had enacted to project an image as one of the richest people in America. Nearly every assertion supporting that claim was untrue.’

Voor Trump was zijn publieke nettowaarde van cruciaal belang. In een interne Forbes-notitie stond: ‘For the record, he regards the 400 as something of a bible and is convinced others do, too.’³ Om op die voor hem uiterst belangrijke lijst te komen en te blijven, hadden Donald Trump en Roy Cohn jaar na jaar leugen op leugen gestapeld. Greenberg moest decennia na dato toegeven: ‘Over time, I have learned that he should not have been on the first three Forbes 400 lists at all.’

Terugkijkend op die beginjaren van de lijst, zei Greenberg: ‘I thought that I’d done a public service and exposed the truth’. Hij was er altijd van overtuigd geweest dat hij het publiek een dienst had bewezen door Trumps ‘outrageous claims’ drastisch terug te schroeven. Later zag hij in dat hij er volledig naast had gezeten. Greenberg: ‘But his confident deceptions were so big that they had an unexpected effect: instead of believing that they were outright fabrications, my Forbes colleagues and I saw them simply as vain embellishments on the truth. We were so wrong.’

De voormalige Forbes-journalist constateerde bitter: ‘This was a model Trump would use for the rest of his career, telling a lie so cosmic that people believed that some kernel of it had to be real.’ Gedurende alle jaren tot en met 1995 was de man van wie de wereld dacht dat hij een miljardair was niets meer dan een ‘gewone’ miljonair, en in sommige jaren was zijn vermogen zelfs negatief. Trumps bedrog had hem jarenlang een onverdiende plaats op de Forbes 400 bezorgd, en hem daarmee geloofwaardigheid, persaandacht en virtuele kredietwaardigheid bezorgd in de ogen van banken en andere geldschieters. Het had hem onterecht de status van succesvolle zakenman verschaft. Greenberg: ‘He used the Forbes 400 to inflate his net worth to the banks.’⁴

In zijn eigen ogen was Donald op een bepaald moment minimaal een miljard waard, en als hij het nog niet was zou hij het zeer binnenkort worden. Lang voordat hij een ‘billionaire’ was, maakte hij al aanspraak op die ‘titel’. Hij moest alleen de rest van de wereld daar nog even van overtuigen. Daarbij rekende hij op het principe ‘als je iets maar vaak genoeg zegt, gaan mensen het vanzelf geloven’. Hij begreep hoe reclame en marketing werkte. Daarbij richtte hij zich in eerste instantie op de roddelbladen, die hij regelmatig zelf voedde met nieuwtjes over zichzelf en anderen, in ruil voor zijn felbegeerde, virtuele miljardairstatus.

Voor zijn diensten aan roddelbladen wilde Donald altijd graag de toevoeging ‘billionaire’ voor zijn naam. Roddeljournalist A. J. Benza zei: ‘One of the main things you had to do to put him in a column as a payback was that he always liked that we got the word ‘billionaire’ in there. You couldn’t just write “Donald Trump”. You had to say “billionaire Donald Trump.” The word “billionaire” was what was important.’⁵

Ook Stuart Marques, redacteur van de New York Daily News en The New York Post, herinnerde zich hoe gevoelig het miljardairschap lag bij Trump: ‘There was a period in the ‘90s when the Post kept writing that he’s not a billionaire, that he was only worth about $700 million, $800 million. He would call up and complain to the business editors and to Ken [Chandler, the editor in chief], “I’m a billionaire. I’m a billionaire.”’

In september 1998 begon een artikel van het bevriende roddelblad National Enquirer met de tekst ‘Donald Trump is the sexiest billionaire alive’.⁶ Dergelijke teksten waren als een natte droom voor Trump, maar in het begin van de jaren ’80 was hij zo ver nog niet. Het moment naderde echter dat niet alleen de roddelbladen, maar zelfs het gerenommeerde Forbes Magazine er in trapte. In 1988 kon de vlag uit in Trump Tower.

In 1988 stond Trump voor het eerst in de Forbes 400 met een geschatte waarde van $1 miljard. Dat moest natuurlijk snel worden veranderd in een nog veel hoger bedrag. In 1989 stuurde Donald Trump Forbes-journalist Harry Seneker een bericht dat hij $3,7 miljard waard was. Greenberg bestudeerde de brief en zag dat Trump claimde dat hij over $900 miljoen in liquide middelen beschikte. Trump schreef: ‘I am more liquid than any major developer in the United States’, met als gevolg dat het tijdschrift zijn waarde in de lijst verhoogde van $1 miljard in 1988 naar $1.7 miljard in 1989.

Later ontdekte Greenberg in een nieuw rapport van de New Jersey Casino Commission uit 1991 dat Trumps totale cash-positie slechts $19 miljoen was (leugenfactor 47!). Onvoldoende om zijn schulden te betalen, maar net genoeg om zijn persoonlijke uitgaven van $1 miljoen per maand te dekken. Het rapport schatte Trumps vermogen op dat moment in op $205 miljoen – minder dan 6% van wat hij aan Forbes had verteld (leugenfactor 16). Bovendien stond Donald persoonlijk garant voor $900 miljoen, terwijl zijn schuldenlast in de miljarden liep.

In feite was Trumps netto waarde dus negatief. In 1990 verwijderde Forbes Donald Trump geheel uit de lijst. Dat alleen al was al erg genoeg. Maar de begeleidende tekst in het artikel raakte Trump op zijn zwakke plek: ‘In 1990 the rich have been getting poorer. Trump is the most noteworthy loser. Once a billionaire, Trump’s net worth may actually have dropped to zero.’⁷ Die tekst deed pijn en schreeuwde om wraak.

Trump had in die tijd nog geen twitter tot zijn beschikking om zijn onmiddellijke reactie aan de wereld te laten weten. Maar in zijn boek Surviving at the Top,⁸ gepubliceerd in hetzelfde jaar dat hij uit de lijst werd verwijderd, haalde hij fel uit naar Forbes: ‘Sometimes journalistic attacks have little to do with the pursuit of truth. They are personal vendettas disguised as objective reporting. The cover story that Forbes magazine did on me in May 14, 1990, issue is a case in point. HOW MUCH IS DONALD TRUMP WORTH? the headline asked.’

Trump had gemakshalve de woorden ‘REALLY’ en ‘NOW’ uit de kop weggelaten.⁹

Trump schreef: ‘The answer, according to Forbes, was about $500 million – or much less than the $1.7 billion the magazine had said I was worth a year before.’  De eerdere, verkeerde inschattingen van Forbes, toen nog in Trumps voordeel, keerden zich nu tegen het blad. Donald vond het Forbes-artikel ‘wilfully wrong’.

Hij ‘wist’ ook de reden, schreef hij stellig: ‘In order to come up with a story that would sell magazines – and damage my reputation (something the Forbes family desperately wanted to do, for reasons I’ll explain in a moment).’ Mensen die iets zeggen wat Trump niet aanstaat zijn volgens hem, ten eerste, expres verkeerd bezig. Ten tweede zijn ze er op uit om zijn reputatie te beschadigen en ten derde willen ze er zelf een slaatje uit slaan. In de psychologie heet deze denkwijze ‘projectie’. In de volksmond heet het ‘zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten’.

Trump klaagde in zijn boek ook over de gevolgen van de nieuwe Forbes-publicatie: ‘The story would have been damaging enough by itself, but what made matters worse was that it set off an avalanche of negative publicity. The media loved the idea that Trump was no longer a billionaire.’

In zijn boek Surviving at the Top bagatelliseerde Trump de betekenis van de Forbes 400: ‘It has always amazed me that people pay so much attention to Forbes magazine.’ Huh? Opnieuw een voorbeeld van projectie: het was altijd Trump zelf geweest die zo enorm veel aandacht had voor Forbes Magazine, meer dan wie ook. Toen stond hij er nog zelf in. De 400 was zijn ‘bijbel’, volgens Forbes-redacteuren.

In Trumps universum is alles persoonlijk. Als ‘echte’ redenen dat Forbes hem dit keer veel lager inschatte, lagen volgens Donald louter persoonlijke zaken ten grondslag. Die lijst van motieven was lang. Dat is een vertrouwde taktiek van Trump. Hij noemt een veelheid van verzonnen redenen, waarvan er bij de toehoorder altijd wel een of twee blijven hangen. Op die manier krijgt zijn redenatie toch enige geloofwaardigheid. Ik heb de redenen die Trump in zijn boek noemde voor de lezer op een rijtje gezet en genummerd.

1. Malcolm Forbes en hij ‘did not have a good relationship’,
2. Donald was niet naar Forbes’ verjaardagsfeest geweest in Marokko en dat werd hem kennelijk kwalijk genomen, en
3. Forbes was een ‘hypocrite’ die openlijk homosexueel was, ‘but expected the media and his famous friends to cover for him’.

In Trumps universum is iedereen er op uit om hem dwars te zitten. Hij concludeerde in zijn boek: ‘In retrospect, I can see it was only a matter of time before the family started using its magazine against me.’

4. Donald adverteerde te weinig in het tijdschrift en de familie Forbes ‘were not great admirers of Donald Trump’. Zo te lezen waren de Forbes-familieleden in Trumps ogen Never Trumpers avant la lettre.

Was er nog iets? Jawel.

5. ‘Still, my serious problems with Malcolm didn’t start until I bought Adnan Khashoggi’s magnificent yacht.’ Malcolm had ook een jacht, schreef Trump, en gebruikte het voor feesten en partijen in New York. Trump vermoedde afgunst: ‘And his 150-foot yacht was legendary – until I came along with a much more luxurious, 282-foot yacht and stole the spotlight away.’

In Trumps universum is iedereen een concurrent en bovendien jaloers op hem, wat logisch is, omdat hij het meest succesvol is van iedereen, het meest beroemd is en het grootste jacht heeft. In zijn ogen is het logisch dat mensen hem zijn succes misgunnen. Jaloezie is wat mensen drijft. Of zijn er nog meer drijfveren? Jawel.

De laatste druppel die de relatie tussen hem en Malcolm Forbes had verziekt, ‘wist’ Trump, was de keer dat de homosexuele Malcolm met twee jongens, die ver onder de wettelijk toegestane leeftijd waren om alcohol te drinken, Trumps Plaza Hotel had bezocht.

6. Malcolm en zijn gezelschap was de toegang tot de bar geweigerd in Trumps hotel, na telefonisch overleg tussen de manager en Donald zelf. De volgende dag had Malcolm Forbes hem woedend opgebeld, in Trumps versie. Trump schreef: ‘He called me and screamed at me, saying that I’d treated him shabbly, embarassed him publicly – and that he would get even with me. It was only a few weeks later that I got word that Forbes magazine was planning a cover story on me.’

In Trumps universum is iedereen uit op wraak. Een en een was twee.

Was er nog een reden? Natuurlijk, er was ook nog een anti-Trump journalist in het spel.

7. Richard Stern, de reporter die het negatieve Forbes-artikel had geschreven, meldde Trump met grote stelligheid, was ‘a reporter with a proven anti-Trump bias.’

In de analyse van Donald Trump had zijn verbanning uit de lijst van 400 rijkste Amerikanen dus niets te maken met het tekort schieten van zijn financiële vermogen, maar met tal van andere redenenen. Ik telde er zeven in zijn boek, maar misschien heb ik er nog een gemist. De reden dat ik de complete argumentatie van Trump hier heb weergegeven, is om zijn taktiek te tonen. Hij werpt een net uit met een veelheid van verzonnen argumenten, waardoor het geheel nog steeds overtuigend overkomt als je er een of twee van ontkracht. De meeste mensen nemen niet de moeite om alle argumenten te checken. Het doel is dat je denkt dat er in zijn verhaal toch wel ergens een kern van waarheid zal zitten. Bovendien leidt het af van de kern: hij was geen rijke Amerikaan meer.

Om het af te toppen gebruikte Trump een van zijn favoriete klachten, namelijk dat de ander ‘unfair’ was. Alsof hij op dat gebied enig recht van spreken had. Alles viel op zijn plek, schreef Trump: ‘When that Forbes cover story on me ran, I looked at the unfair estimates of my assets and the omitted income from the Taj Mahal and shook my head. This wasn’t journalism, I thought to myself, this was Malcolm finally getting back at me from the grave, with the help of his family.’ Intussen was Malcolm Forbes overleden. In Trumps universum ben je zelfs als je dood bent nog niet veilig.

25 jaar na zijn eerste vermelding in de Forbes 400 gaf presidentskandidaat Trump tegen Forbes-verslaggever Randall Lane toe ‘that he stretched the facts in those dark days’. Een opmerkelijke, want uiterst zeldzame bekentenis. Daarna deed hij direct een poging de geschiedenis te herschrijven: ‘By the way, I never complained.’

Toen Lane hem er aan herinnerde dat hij wel degelijk had geklaagd, haalde Trump zijn schouders op: ‘Yeah, whatever’. Dat is exact de respons die hij in zijn boek How to Get Rich, op pagina 97, had aanbevolen als strategie om je tegenstander zijn wapens uit handen te nemen: ‘Did you ever notice how you can deflate an opponent by simply saying, “Yeah, whatever you say…”?.

In hetzelfde interview zei Trump dat Forbes ‘a bankrupt magazine’ was ‘that doesn’t know what they’re talking about’. Hij beweerde ook dat Forbes hem anders behandelde dan andere vastgoedmagnaten. Waarom zou Forbes dat doen, vroeg Lane, waarop Trump antwoordde:  ‘Because I’m famous, and they’re not.’

Daarna vroeg Donald aan Randall of hij al een titel wist voor zijn artikel. Nee, maar misschien had Trump zelf al een kop in gedachten? Daar hoefde de presidentskandidaat niet lang over na te denken: ‘The King.’¹⁰ Dat werd het niet, helaas voor Donald. Forbes plaatste Lane’s artikel in september 2015 met de kop ‘Inside The Epic Fantasy That’s Driven Donald Trump For 33 Years’.

Tim O’Brien besteedde in zijn biografie TrumpNation, The Art of Being The Donald, uitgebracht in 2005, gedetailleerd aandacht aan Trumps rijkdom en de Forbes 400.

Volgens O’Brien was de lijst vooral belangrijk voor degenen die niet superrijk waren, maar het wel graag wilden worden. O’Brien: ‘Those who were less secure, needed to keep score, and had their identities wrapped up in the concept of billionairedom, turned the list into a white-collar fetish … To be off the Forbes 400 represented emotional and social exile. Donald, paradoxically, was a loner who did not want to live in exile. He was obsessed with the Forbes list.’¹¹ Dat maakte het zo pijnlijk voor Trump toen Forbes hem van de lijst had gehaald in 1990. Het voelde alsof hij (weer) verbannen werd en er (weer) niet meer bij hoorde.

Trump keerde in 1996 terug op de Forbes 400-lijst, zes jaar na zijn verbanning. Een jaar later toonde Trump zijn dankbaarheid door in zijn boek Trump: The Art of the Comeback zijn (uiterst zeldzame) excuses aan te bieden aan de overleden Malcolm Forbes: ‘Another thing I’d like to do in this book – in fact, right now – is to apologize to two men I was too tough on in my last book.’¹² De eerste man was Frank Sinatra (zie hoofdstuk 1.2), de tweede man was Malcolm Forbes. Trump schreef: ‘Malcolm Forbes is perhaps the best business editor of the twentieth century, and I wish I had given him greater respect in print.’ Dit keer had Donald 450 miljoen goede redenen om Forbes dankbaar te zijn.

Forbes Magazine schatte Trumps waarde in 1996 op $450 miljoen, voorzien van een noot van de redactie dat Trump zelf claimde dat hij $2 miljard waard was, bijna 5 keer zo veel. Leugenfactor 5 of zou het meer zijn? Trump belde op vanuit zijn vliegtuig en klaagde steen en been: ‘You’re putting me on at $450 million? I’ve got that much in stock market assets alone.’¹³ Een jaar later, in 1997,  kon Forbes hem geruststellen: $1.4 billion. Eindelijk weer miljardair, maar toch niet tevreden, zoals je kon verwachten. Trump: ‘The real number is $3.7 billion.’¹⁴ Hoe kwam het toch dat de waarde van Trump zo enorm kon fluctueren?

Timothy O’Brien sprak voor het schrijven van TrumpNation vele uren met Trump: ‘Donald’s verbal billions were always a topic of conversation whenever we visited. In my first conversation with him, in 1996, he brought up his billions.’ Na een artikel van O’Brien in The New York Times vertelde een adviseur van Trump dat Donald zich zorgen maakte: ‘What bothered Donald was that we were curious about the true size of his fortune and his self-proclaimed status as Manhattan’s biggest real estate developer.’¹⁵ Die zorgen bleken later volkomen terecht. O’Brien was als rechtgeaarde biograaf op zoek naar de waarheid. Trump wilde niet dat O’Brien vond wat hij zocht.

O’Brien: ‘When Donald and I spent time together one weekend in early 2005 the subject of his verbal billions inevitably came up.’ Uit O’Briens taalgebruik, ‘verbal billions’, bleek al dat hij Trumps fictieve zelfverrijking op het spoor was. Het zou nog erger worden.

O’Brien herinnerde zich een beladen moment in zijn gesprekken met Trump: ‘When I popped the wealth question, he paused momentarily and scrunched his eyebrows. We had reached a crossroads. Out it came. He pursed his lips a little bit. Out it came. He blinked. Out it came, rising up from deep within him.’ In een Netflix-serie zou de aflevering hier ophouden, waardoor je direct door wil naar het vervolg. Hoeveel is Trump waard?

Trump: “I would say 6 [billion]. 5 to 6. 5 to 6.” Dat wekte O’Briens argwaan: ‘Hmmmm. The previous August he told me that his net worth was $4 billion to $5 billion. Then, later that same day in August, he said his casino holdings represented 2 percent of his wealth, which at the time gave him a net worth of about $1.7 billion.’ Op dezelfde dag verschilde Donalds eigen inschattingen van zijn rijkdom niet minder dan $3,3 miljard!

En die $1,7 miljard in augustus was weer veel lager geweest dan Forbes hem een paar maanden later had toegedicht: $2,6 miljard. O’Brien: ‘And on the nightstand in my bedroom at Donald’s Palm Beach club was a glossy brochure that said that he was worth $9.5 billion.’¹⁶ Het was allemaal uiterst verwarrend. Wat was het correcte getal? Volgens Allen Weisselberg, de Chief Financial Officer van de Trump Organization, was Donald $6 miljard waard, maar een optimistische optelsom op dat moment kwam niet verder dan $5 miljard. O’Brien besloot uiteindelijk de kwestie dan maar zelf uit te zoeken.

O’Brien schreef in zijn biografie: ‘Three people with direct knowledge of Donald’s finances, people who had worked closely with him for years, told me that they thought his net worth was somewhere between $150 million and $250 million. None of these people thought he was remotely close to being a billionaire.’¹⁷ Jammer dat O’Briens ‘three people’ anoniem bleven, maar in de nabije omgeving van Donald Trump was dat alleszins begrijpelijk, gezien zijn notoire wraakzuchtigheid. Na het uitkomen van O’Briens boek in 2005 daagde Trump zijn biograaf en diens uitgever voor de rechter wegens smaad en eiste een schadevergoeding van $5 miljard.

Hij kon de lage inschatting van zijn netto waarde niet over zijn kant laten gaan. Tegen de Wall Street Journal zei Trump in 2009 dat Mr O’Brien ‘will wish he never heard of that God damn book’ en voorspelde dat ‘the publishing company will pay me hundreds of millions of dollars’ als gevolg van de rechtzaak.¹⁸

Naar aanleiding van die rechtzaak legde Trump in december 2007 onder ede een officiële verklaring af, een zogeheten ‘deposition’, waarbij hij bevraagd werd door twee advocaten van O’Brien. De Wall Street Journal wijdde er in 2009 een artikel aan.

Trumps ondervraging eindigde na twee dagen, waarna zijn advocaat zei: ‘I want the record to be crystal clear that every single word, every question, every answer, every word, is confidential’. Die eis was niet ingewilligd, maar het zou wel even duren voordat het grote publiek de tekst kon lezen. De Washington Post publiceerde een analyse van de gehele verklaring negen jaar na dato, in augustus 2016 – de presidentscampagne was in volle gang – en legde Trumps claims naast de feiten. O’Briens advocaten bleken Trump op 30 onwaarheden te hebben betrapt, maar het nieuws verzoop in alle andere commotie van de campagne.¹⁹

In dit hoofdstuk gaat het mij uitsluitend om Trumps nettowaarde en wat hij daarover in zijn verklaring had gezegd. Hij bevestigde in 2009 desgevraagd aan de Wall Street Journal dat hij nog steeds achter zijn verklaring stond. Daaruit bleek dat hij zijn bankiers en de New Jersey casino-autoriteiten in 2004 en 2005 had verteld dat hij ongeveer $3,6 miljard waard was. Trumps inschatting in 2007, ruim $4 miljard, was ‘a very conservative number, in my opinion’. $6 miljard was ‘a good number’, als je de waarde van zijn merk meetelde. De miljarden schoten in zijn uitspraken alle kanten op. Dat riep natuurlijk de vraag op hoe hij tot zijn inschattingen kwam.

In zijn verklaring in 2007 zei Trump over zijn eigen inschattingen: ‘My net worth fluctuates, and it goes up and down with markets and with attitudes and with feelings, even my own feelings. But I try.’²⁰

Zijn verweer was dat O’Briens inschattingen van zijn vermogen ‘ridiculous’ waren en dat zelfs Deutsche Bank ‘still come up with numbers that are many times’ wat O’Brien had geschreven in zijn boek. ‘Many times’ hield in dit voorbeeld een factor 3 in. Deutsche Bank had in 2005 Trumps netto waarde ingeschat op $788 miljoen, teneinde een lening aan hem te rechtvaardigen van honderden miljoenen dollars voor een te bouwen hoteltoren in Chicago. Op de vraag of Trumps inschattingen van ‘the value of his properties in general nonfinancial public statements’ aan enige inflatie onderhevig waren, luidde zijn antwoord: ‘Not beyond reason’.²¹

De waarheid, of de meest waarschijnlijke versie daarvan, bleek bij Donald Trump altijd pas achteraf, uit officiële documenten of welingelichte bronnen, al dan niet anoniem. Die waren doorgaans betrouwbaarder dan zijn eigen claims. Op de vraag of hij wel eens had overdreven in zijn statements over zijn bezittingen, had Trump in de verklaring gezegd: ‘I think everybody does. Who wouldn’t?’²²

De honderden miljoenen en miljarden dollars vliegen ons totnutoe om de oren, waardoor het moeilijk is door de bomen het bos te zien. Dit lijkt mij dan ook een goed moment om alle getallen eens op een rijtje te zetten. Als ik alle uit allerlei bronnen verzamelde cijfers van de jaren 1982 tot en met 2005 in één overzicht zet, ontstaat er een grafiek waarin we de diverse claims van Trump over zijn eigen netto waarde kunnen vergelijken met de inschattingen van Forbes en de (meest waarschijnlijke) waarheid. De verschillen blijken dramatisch groot. De gedachte dat Donald Trump gedurende de jaren ’80 en ’90 een miljardair was was een door hemzelf gecreëerde en door Forbes uiteindelijk gevalideerde mythe, gebaseerd op leugens en niet eens halve waarheden. Het verschil tussen Trumps werkelijke vermogen en zijn claims bestond voornamelijk uit gebakken lucht.

NET WORTH OF DONALD TRUMP (1982 – 2005) © Frank Schaper

Trump was al die tijd een gewone miljonair. In 1990 was hij door zijn enorme schuldenlast armer dan u of ik. Anno 2005 was hij naar alle waarschijnlijkheid niet meer waard dan $150 of $250 miljoen, wat beduidend meer is dan ik bezit (van u weet ik het niet), maar dat komt doordat ik geen vader had die mij na zijn overlijden een paar honderd miljoen heeft nagelaten.

Het grootste deel van Trumps vermogen was afkomstig van de erfenis van zijn vader, verkregen na diens overlijden in 1999. Naar verluidt verdeelden de nabestaanden de opbrengst van een deel van vaders vastgoedbezittingen, ter waarde van ongeveer een half miljard dollar.²³ Donald Trump, die in zijn eigen brochure in 2005 beweerde dat hij $9,5 miljard waard was, was in werkelijkheid waarschijnlijk maximaal $250 miljoen waard. Leugenfactor 38.

Rest de vraag hoe de rechtzaak tussen Trump en zijn biograaf was geëindigd. Trumps advocaat had met grote stelligheid beweerd dat ‘it was proven conclusively’  dat Trump meer dan $7 miljard waard was, maar de rechter oordeelde in 2009 dat de drie bronnen van O’Brien consistent waren geweest en dat Trump geen betrouwbare informatie had aangeleverd die het tegendeel bewees. Trump ging tegen die uitspraak in beroep en verloor opnieuw in 2011. Tussen Trump en O’Brien is het nooit meer goedgekomen.

Forbes-redacteur Randall Lane schreef in 2015 het volgende: ‘Of the 1,538 tycoons who had been on the “Rich List” through the years not one has been more fixated with his or her net worth estimate on a year-in, year-on basis than Donald J. Trump.’²⁴ Lane wist waar hij het over had. Trump had geen goed woord meer over gehad voor Forbes nadat hij uit de lijst was gezet in 1991. In zijn tweede boek, Surviving at the Top,²⁵ schreef hij: ‘Every year the “Forbes 400” comes out, and people talk about it as if it were a rigorously researched compilation of America’s wealthiest people, instead of what it really is: a sloppy, highly arbitrary estimate of certain people’s net worth.’ Trump had vanaf 2005 al weer negen jaar in de Forbes 400 gestaan en wist als geen ander dat zijn kwalificatie klopte, voor zijn eigen notering. Met ‘certain people’ zal hij zichzelf hebben bedoeld.

De netto waarden waarmee hij al die jaren in de lijst had gestaan was inderdaad altijd ‘a sloppy, highly arbitrary estimate’ geweest. Presidentskandidaat Trump blikte in september 2015 met Forbes-verslaggever Randall Lane terug op de vroege jaren ’80 en ’90 en sprak een kort moment de waarheid, dus let goed op als u de volgende zin leest. Trump zei: ‘You were actually high. I deserved to be off [the list].’ Dergelijke momenten mogen we gerust historisch noemen. Ze zijn voorbij voordat je doorhebt wat er net is gezegd, daarom herhaal ik het even. Hij zei het écht: ‘I deserved to be off [the list]’.

In het interview met Randall Lane in 2015 viel Trump na zijn opmerkelijke bekentenis direct weer terug in zijn normale bedriegermodus. Er stond per slot van rekening een presidentsverkiezing op het spel. Dit keer had Forbes hem ingeschat op $4,5 miljard, hoger dan ooit tevoren. Maar dat was natuurlijk bij lange na niet genoeg in de ogen van de kandidaat. Trump: ‘I’m running for President. I’m worth more than you have me down for. I don’t look good, to be honest. I mean, I look better if I’m worth $10 billion than if I’m worth $4 billion.’ 

Biograaf Tim O’Brien was bijzonder kritisch over de zichzelf jarenlang versterkende wisselwerking tussen Trump en Forbes: ‘Donald and the Forbes 400 were mutually reinforcing. The more Donald’s verbal fortune rose, the more often he received prominent mentions in Forbes. The more often Forbes mentioned him, the more credible his claim to vast wealth became, the easier it was for him to get on the Forbes 400 – which became the standard that other media, and apparently some of the country’s biggest banks, used when judging Donald’s riches.’²⁶ Daar had hij natuurlijk helemaal gelijk in, zeker als je beseft hoe Donald zijn eigen netto waarde telkens weer uit zijn hoge hoed toverde, zonder enig bewijs aan te leveren.

Forbes-redacteur Jonathan Greenberg, de man van de eerste edities van de Forbes 400 vanaf 1982, blikte in 2018 met schaamte terug op zijn vroegere, misplaatste zelfvertrouwen: ‘I thought I had a handle on this material. But Trump was so competent in conning me that, until 35 years later, I did not know I’d been conned.’ Op vrijwel elk gebied was Greenberg, die zichzelf beschouwde als een kritische, serieuze journalist, jarenlang in de maling genomen door een professionele oplichter. Helaas ontdekte hij dat veel en veel te laat, nadat het leed al was geschied.

Zo zal het de Republikeinen, waarvan een groot deel zichzelf beschouwt als kritische, serieuze kiezers, uiteindelijk ook vergaan. De meest goedgelovigen onder hen zullen er pas over enige jaren achter komen dat ze zijn bedrogen door hun aanbeden roerganger, lang nadat het leed al is geschied. Tot die tijd willen en mogen ze dat niet weten. We kunnen het gerust aan president Donald J. Trump en zijn handlangers overlaten om dat moment van waarheidsvinding en bewustwording bij zijn achterban zo lang mogelijk uit te stellen. Maar op dit moment kunnen we al wel vaststellen dat Trump en ‘numbers’ een bijzondere relatie met elkaar hebben.

Gedurende het interview met Forbes in 2015 ‘groeide’ Trumps waarde nog door van $10 miljard naar $11,5 miljard. In Trumps universum doet de waarheid er niet toe, maar zijn gevoel doet er wél toe. Tijdens de rechtszaak tussen Trump en O’Brien in 2009 was al haarfijn aan het licht gekomen hoe het kwam dat Trumps eigen inschattingen continu fluctueerden, niet alleen van jaar tot jaar, maar ook van maand tot maand, van week tot week, van dag tot dag, en zelfs van uur tot uur.

Gevraagd door de rechter, die Trumps ‘deposition’ uit 2007 had gelezen, of het waar was dat zijn netto waarde op en neer ging op basis van zijn eigen gevoelens, zei Trump in 2009 in de rechtzaal, wederom onder ede: ‘Yes, even my own feelings, as to where the world is, where the world is going, and that can change rapidly from day to day. Then you have a September 11th, and you don’t feel so good about yourself and you don’t feel so good about the world and you don’t feel so good about New York City. Then you have a year later, and the city is as hot as a pistol. Even months after that it was a different feeling. So yeah, even my own feelings affect my value to myself.’ ²⁷

Zou hij zijn continu fluctuerende inschattingen van het aantal Amerikaanse coronadoden in 2020 ook hebben gebaseerd op zijn gevoel? Dat was in elk geval wel de manier waarop hij het malariamedicijn hydroxychloroquine aanprees: ‘I feel good about it. That’s all it is. Just a feeling. You know, I’m a smart guy. I feel good about it … You’re going to see soon enough’.²⁸