2.2 William Zeckendorf Sr.

De legendarische projectontwikkelaar die volgens Trumps eerste biograaf Jerome Tuccille een rolmodel voor Donald was was voor Nederlanders een onbekende. Maar in Manhattan was hij beroemd. Zijn naam  was William Zeckendorf, Senior welteverstaan (1905-1976).¹ Donald Trump schepte tegenover zijn medestudenten in Pennsylvania op dat hij de nieuwe Zeckendorf zou worden, de man die ooit het 319 meter hoge Chrysler gebouw bezat,² het hoogste gebouw ter wereld vanaf de oplevering in 1930 tot de oplevering van het Empire State Building in 1931. Tuccille: ‘If there was one individual other than his father whom Donald held in great esteem it was the flamboyant real estate developer, William Zeckendorf.’ Wat bewonderde Trump in Zeckendorf?

Tucille: ‘To be sure, he admired Zeckendorf’s great accomplishments as a master builder, but what he idolized most about the man was his style. Zeckendorf knew how to get attention. He was a showman as well as a businessman.’ Trumpbiograaf Michael D’Antonio begreep eveneens waarom vastgoedmagnaat William Zeckendorf (1905-1976) zo’n aantrekkingskracht had op de jonge Donald Trump: ‘While he learned the basics of managing buildings from his father, he looked to another real estate man for lessons in style. William Zeckendorf was the first New York builder who could also be considered a showman.’ D’Antonio schilderde een beeld van Zeckendorf dat op Donald een onweerstaanbare aantrekkingskracht had gehad: ‘A garrulous character who cruised Manhattan in a shiny Cadillac – license tag WZ – Zeckendorf often announced plans that were just shy of fantasy’.³ Dat wilde Donald ook. Zo wilde hij worden. Zo wilde hij zijn.

Toen The New York Times in 1976 in een profiel van Donald, die nog geen enkel project had gerealiseerd, de vergelijking maakte met Zeckendorf was dat een enorme opsteker voor Trump. Een expert zei over Trumps plannen: ‘If it goes through you could call him the William Zeckendorf of Bad Times.’⁴ Tuccille schreef in 1985: ‘Zeckendorf’s style, his persona, was an integral part of everything he built. His work was kind of existential statement: I build, therefore I am.’⁵ Dat principe gold ook voor Trump.

Medestudent Donald Winston herinnerde zich de 18-jarige Donald, de rijkste jongen van de klas in Fordham University in The Bronx. Winston: ‘Trump sometimes shared his hopes and dreams with us. He talked a lot about himself, actually only about himself. Back then, his dreams sounded preposterously ambitious. He told us he was going to change the skyline of Manhattan – bullshit like that’.⁶ Tja, als dat je ambitie was, was er één levende legende waar je niet omheen kon in de jaren ’50 en ‘60: William Zeckendorf Sr., zoals blijkt uit onderstaande cartoon in The New Yorker in 1956.⁷ Op de foto ernaast zien we William Zeckendorf Sr. met zijn zoon William Zeckendorf Jr., met op de achtergrond de befaamde Chrysler Tower.

Zoon Zeckendorf schreef in zijn eigen autobiografie dat vader Zeckendorf hem nooit zo had toegesproken zoals in de cartoon, maar dat zijn illustere vader er simpelweg vanuit was gegaan dat junior het voorbeeld van senior zou volgen.⁸

De jonge Donald Trump kon zich wel met de oude William Zeckendorf identificeren. Zeckendorf was hyperactief, was altijd aan het bellen (op zijn bureau stonden meerdere telefoons en in zijn auto had hij er twee) en bulkte van creatieve energie. De volwassen Donald had ook andere zaken met Zeckendorf gemeen, zoals het onderhouden van relaties met meerdere maitresses en het ontwikkelen van innovatieve manieren om geld te verdienen met vastgoed. Maar in Trumps eigen boek The Art of the Deal uit 1987 wordt Zeckendorf nergens genoemd. Misschien komt dat doordat Donald in die tijd William Zeckendorf Junior als concurrent tegenkwam in Manhattan. Zeckendorf was gevestigde New Yorkse elite, Trump was een indringer uit Queens. Zeckendorfs vader was beroemd. Trumps vader ook, maar minder.

‘That my father could orchestrate a meeting with the president of Korea or the most influential man in San Diego wasn’t a surprise. By the mid-1950s he had established himself as the most famous developer in the country, maybe even the world’, schreef William Zeckendorf Junior (1929-2014) over zijn vader in zijn autobiografie Developing, My Life,⁹ dat na zijn dood verscheen in 2016. De oude Zeckendorf was een levende legende geweest, schreef zijn zoon: ‘Dad’s reputation had reached global proportions a decade earlier, when he provided the land for the UN Secretariat.’ Zo beroemd als zijn vader zou William Zeckendorf Jr., de oudste zoon, nooit worden en hij geen ambities zijn vader te overtreffen. Hij volgde in zijn vaders voetsporen als projectontwikkelaar en daar bleef het bij.

Dezelfde bewondering waarmee Zeckendorf Jr. keek naar zijn vader is dezelfde bewondering die Donald Trump voor de oude ‘Bill’ Zeckendorf koesterde. Toch waren er essentiële verschillen. Donald Trump, zelf het vierde kind, niet de oudste zoon en niet vernoemd naar Fred Senior, leek weliswaar qua karakter sterk op zijn eigen vader, maar was veel meer een showman, hield van glamour, luxe en stijl, en mikte in plaats van de middenklasse op de hoogste economische klasse. Hij wilde zijn vader overtreffen. Zoon Trump wilde beroemd worden en werd vele malen beroemder dan zijn vader. Donald schopte het zelfs tot een cartoon in The New Yorker, net als William Zeckendorf Sr..

Fred Tump was sober, nuchter en zuinig en gaf niets om luxe. Wel hechtte hij aan perfecte kostuums (op de foto staan vader en zoon Trump voor de Wollman Rink, een openbare ijsbaan in New York, die door Donald was opgeknapt). In The Art of the Deal herinnerde Donald zich een bezoek van zijn vader aan Trump Tower, terwijl de bouw halverwege was:‘Our façade was a glass curtain wall, which is far more expensive than brick. In addition, we were using the most expensive glass you can buy – bronze solar. My father took one look, and said to me, “Why don’t you forget about the damn glass? Give them four or five stories of it and then use common brick for the rest. Nobody is going to look up anyway.” It was a classic, Fred Trump standing there on 57th Street and Fifth Avenue trying to save a few bucks. I was touched, and of course I understood where he was coming from – but also exactly why I’d decided to leave.’ ¹⁰

‘Having a famous father is both a curse and a blessing’, schreef William Zeckendor Jr. in zijn autobiografie, Developing, My Life. ‘Everything I learned about real estate development came from observing him in action.’¹¹. Zo had Donald Trump zich in bijna letterlijk dezelfde bewoordingen regelmatig uitgelaten over Fred Trump. Beide zonen Zeckendorf en Trump hadden het vak en een aantal leefprincipes geleerd van hun succesvolle vaders. ‘I never forget the lessons I learned at my father’s side’, schreef Trump in The Art of the Deal. Het motto van de oude William Zeckendorf was ‘You can never tell till you try.’¹² Het motto van de oude Fred Trump was ‘You can do it if you try’.¹³

Als oudste zoon met dezelfde voornaam zou William Zeckendorf Jr. weliswaar in de voetsporen treden van zijn vader, maar hij had een fundamenteel ander karakter: ‘My father and I were close, though our personalities were miles apart. I was a listener, my father a talker. I was soft-spoken, he was a shouter. He made friends instantly, I took longer. He plunged into deals, I mulled things over.’¹⁴ Zoals Trumps vader in Donalds leven een grote rol had gespeeld was de oude Zeckendorf in het leven van William Jr. bepalend geweest. Beiden wilden uiteindelijk hun eigen weg volgen, maar loskomen van hun vader was lastig.

William Zeckendorf Jr. blikte in de nadagen van zijn loopbaan terug op zijn leven:¹⁵ ‘I’m my father’s son, but I’m not my father. I forged my own path, did my own deals. My father was such a force, with such an outsized personality, that people sometimes aren’t aware that another Zeckendorf came along right behind him.’ Toch was het zoon Zeckendorf gelukt een eigen stempel te drukken op de stad waar zijn vader groot was geworden: ‘But I put my own mark on the New York cityscape with pioneering projects.’

Donald Trump had al halverwege zijn loopbaan een vergelijkbare alinea opgeschreven in The Art of the Deal:¹⁶ ‘I also realized that if I ever wanted to be known as more than Fred Trump’s son, I was eventually going to have to make my own mark … That left me free to make my mark in Manhattan’. Manhattan was dan ook voorbestemd als de plek waar William Zeckendorf Jr. en de 17 jaar jongere Donald Trump elkaar uiteindelijk wel een keer moesten tegenkomen, vroeger of later. Maar eerst zou Donald zijn ‘mark’ maken. Twee keer.

Trump kocht in 1977 een aandeel in het vervallen Commodore hotel (linkerfoto), met de bedoeling het grondig te renoveren. Het was zijn eerste project in Manhattan. In 1980 begon het gebouw, door Trump voorzien van een glazen gevel, een nieuw leven als Grand Hyatt New York (rechterfoto). Het was een enorm project voor een vastgoedontwikkelaar die nog niets had gepresteerd, maar dat weerhield hem niet om een ander, nog veel groter project te starten. In datzelfde jaar kocht Donald de rechten om een toren te bouwen in Manhattan: Trump Tower, zijn goudkleurige vlaggeschip, vernoemd naar zichzelf (foto hieronder).

Het is gissen naar de beweegredenen waarom Trump de naam Zeckendorf niet noemde in zijn boek The Art of the Deal. Misschien waren het concurrentie-overwegingen, wedijver of jaloezie. Zeckendorf Jr. had op dat moment al een hele reeks projecten afgerond en was een veel grotere vastgoedontwikkelaar dan Trump. In 1987, het jaar dat Trump zijn autobiografie publiceerde, bouwde de 58 jarige Zeckendorf Jr. de Zeckendorf Towers – genoemd naar zijn vader – en had hij een ander project, Worldwide Plaza, in de planning staan. De naam Zeckendorf in Trumps boek zou mogelijk afdoen aan Donalds eigen glorie.

In Zeckendorfs autobiografie wordt Trump wél genoemd, zij het slechts één keer op pagina 223, over een ‘mortgage’ (hypotheek) van een gebouw (nummer 515) dat Zeckendorf Jr. wilde kopen.¹⁷ Hij had gehoord dat een andere concurrent die interesse had in hetzelfde pand een partnership was aangegaan met Donald Trump. Zeckendorf Jr.: ‘I made the mistake of phoning a friend at Goldman Sachs to find out what Trump was up to. My friend called back a few days later and said, “That was the stupidest phone call you’ve ever made. As soon as I talked to Trump, he decided he wanted to buy 515 and asked me to be his broker.”’ Typisch Trump. Zodra hij had gehoord dat Zeckendorf interesse had getoond in een gebouw kocht hij het zelf.

Volgens Zeckendorf Jr. was zijn vader ooit ‘the most famous and successful developer in America – a larger than life presence who reshaped the skyline from one coast to the other’. De zoon was weliswaar anders van karakter, maar niet gespeend van een gezonde, Amerikaanse dosis ambitie: ‘I was never the showman my father was, never had an in-house PR team at the ready, as he did. That’s not my style. But at the height of my career in the 1980s, I was the busiest developer in New York, and I never lost the thrill.’¹⁸ Het is een veelzeggende uitspraak. Zeckendorf Jr. vond zichzelf dus in de jaren ’80 de ‘busiest developer in New York’. Dat zal Donald Trump niet lekker hebben gezeten, want hij beweerde juist tegenover elke verslaggever die het maar horen wilde dat hij zelf de grootste vastgoedontwikkelaar van New York was. Dat klopte niet, hoe je het ook bekeek.

‘I was a kid from Queens who worked in Brooklyn, and suddenly I had an apartment on the Upper East Side’ , zei Donald Trump eens.¹⁹ Hij was een outsider in Manhattan en dat had hij altijd zo gevoeld. De vastgoedelite zat niet op hem te wachten. Maar hij keek wel naar die elite. De ambitie en het gevoel voor stijl dat hij bij zijn eigen vader Fred miste, vond Donald in Zeckendorf Sr., door diens zoon beschreven als ‘the larger than life presence who reshaped the skyline’. Trump was wél de showman die Zeckendorf Jr. niet was. Trumps ambitie was wél de nieuwe Zeckendorf Sr. worden, terwijl Zeckendorf Jr. juist niet de nieuwe Zeckendorf Sr. wilde worden. William Jr. over William Sr.: ‘He aspired to remake entire cities, I was content to improve neighbourhoods.’²⁰ Trump wilde wat vader Zeckendorf wilde. Hij zou nooit tevreden zijn geweest met slechts het verbeteren van een paar wijken.

Trumpbiograaf Timothy O’Brien bevestigde de gelijkenis tussen Trump en de oude Zeckendorf: ‘There was one Manhattan real estate legend to whom Donald bore a strong resemblance: William Zeckendorf Senior. From the late 1940s until the early 1960s Zeckendorf streaked across Manhattan and the front pages with flamboyant brio. Zeckendorf spouted grand plans like Vesuvius.’²¹

Donald wilde de skyline veranderen, net als Zeckendorf Sr.. En hij wilde een element van showbusiness toevoegen, net als zijn legendarische rolmodel. Op 34-jarige leeftijd zei Trump in een TV-interview: ‘I like the concept of showbusiness as it relates to real estate business.’²² De oude Zeckendorf zag zijn naam het liefst iedere dag in de kranten en deed er alles aan om te zorgen dat verslaggevers wisten dat hij superactief en succesvol was en in luxe leefde. Allemaal zaken die Trump hem later na zou doen. Een dag zonder krantenbericht over jezelf of je projecten was een dag niet geleefd.

De Zeckerdorf-succesmedaille had wel een keerzijde. ‘My father was always overextending himself professionally, leveraging properties at a ferocious clip’,  schreef Zeckendorf Jr..²³ De neergang was uiteindelijk onvermijdelijk, mede door een voor velen onbekende kant in Zeckendorfs persoonlijkheid. William Jr. schreef dat zijn vader een niet-gediagnosticeerde bipolaire stoornis had:²⁴ ‘The public only ever saw his manic side. My father was by nature a generous man, but his rash spending on expensive toys and jewelry for his mistresses suggests that his manic states may have played a greater role in his professional demise than anyone realized.’

De plannen van William Zeckendorf Sr. reikten vaak letterlijk tot aan de hemel. In hartje New York ontwikkelde hij een gigantisch project genaamd X-City in 1946, maar dat kwam niet van de grond. In Los Angeles plande hij Century City, ‘a city within a city’, waarvan de bouwwerkzaamheden waren begonnen in 1961. Maar dat project stierf in schoonheid.²⁵ In 1956 wilde hij een 533 meter hoge wolkenkrabber bouwen van 102 verdiepingen, de ‘Freedom Tower’, ‘the highest observation tower in the world’, zo meldde The New York Times destijds.²⁶ Het complex zou gebouwd worden op het treinstation Pennsylvania Station en zou $100 miljoen kosten. Ook die droom werd niet gerealiseerd, maar zijn vermogen om grote dromen te dromen bleek wel overdraagbaar naar een New Yorker voor wie Zeckendorf een rolmodel was en die hem goed had bestudeerd.

Donald Trump ontwikkelde in de jaren ’80 ook een onmogelijk plan, dat diverse ideeën van Zeckendorf combineerde. Het hele project, genaamd Television City, behelsde het NBC-hoofdkantoor met televisiestudio’s erin en meerdere wolkenkrabbers met in totaal 20.000 tot 30.000 appartementen, waarvan één toren het hoogste gebouw ter wereld moest worden met 150 verdiepingen (‘The World’s Tallest Building’). In een TV-interview met Larry King schepte Trump er over op in karakteristieke Zeckendorf-Trump-stijl: ‘It’s an opportunity to build a city within the greatest city.’ Hij voegde er aan toe: ‘And I don’t think anybody’s ever had that opportunity’.²⁷

De locatie was een gigantisch voormalig spoorwegterrein aan de rand van New York, genaamd West Side Yards, gelegen aan de Hudson rivier. Het had toebehoord aan Penn Central, een spoorwegmaatschappij die tot stand was gekomen uit een fusie tussen Pennsylvania Railroad en New York Central, maar in 1971 bankroet was gegaan. Trump had in 1974 al een optie op het terrein bemachtigd voor $10 miljoen, maar zijn aanvankelijke, megalomane plan stuitte op teveel verzet en financieringsproblemen. Een kleinere versie behelste ‘slechts’ 12.450 appartementen, maar ook dat lukte niet. Jaren gingen voorbij. Uiteindelijk trok televisiemaatschappij NBC zich terug, waarna Trump verder ging met zijn project, onder de naam Trump City.²⁸

Trump heeft zijn rolmodel Zeckendorf Sr. waarschijnlijk nooit ontmoet, maar hij heeft zeker wel contact gehad met Zeckendorf Jr. over de West Side Yards, het braakliggende spoorwegterrein aan de Hudson. Na jarenlange, vruchteloze pogingen om zijn meest ambitieuze plannen te realiseren, was het terrein nog altijd een obsessie voor Trump. In 1987 bood William Zeckendorf Jr. hem $550 miljoen voor de locatie. Donald besloot op het laatste moment toch om het niet aan de ‘jonge’ Zeckendorf te verkopen.²⁹ Een paar jaar later raakte hij het alsnog kwijt toen hij in financiële problemen kwam. Pas vele jaren later bemachtigde hij weer een aandeel in het project.

Je zou over Donald Trump ook kunnen zeggen wat Zeckendorf Jr. over zijn vader had geschreven: ‘He was always overextending himself professionally’. Uiteindelijk werd eind jaren ’90 begonnen met de bouw van een sterk afgeslankt complex op de betreffende locatie, met beduidend minder appartementen, zonder hoogste toren ter wereld, zonder televisiestudio, en met een aantal lagere woontorens, genaamd Riverside South. Op drie gebouwen kwam wel de naam ‘TRUMP PLACE’ te staan; de eigenaar betaalde Trump daarvoor een vergoeding. Anno 2012 woonden er 8.000 mensen in het gehele complex en pas in 2014 werd het laatste deel van het project afgerond. Na Trumps verkiezing tot president werd de naam ‘TRUMP PLACE’ weer verwijderd van drie woontorens (140, 160 en 180 Riverside Boulevard), na dwingende petities van de bewoners. Als reden gaven zij op: Trumps aanstootgevende gedrag en uitspraken tijdens de presidentscampagne. ³⁰

Goedbeschouwd waren er vele overeenkomsten tussen de jonge projectontwikkelaar en zijn flamboyante rolmodel. Volgens Michael D’Antonio kocht Zeckendorf vaak panden die hij niet had gezien ‘and dove into new businesses with great enthusiasm’.³¹ Trump deed dat ook. Zeckendorf produceerde zelfs 30 Broadway-shows. Trump heeft ook ooit een poging gewaagd om Broadway producer te worden, maar bij hem bleef het bij één geflopte show.  Zeckendorf trouwde vier keer (zijn tweede vrouw kwam om bij een vliegtuigongeluk), Trump trouwde drie keer.

Biograaf O’Brien vatte Zeckendorfs ondergang in de jaren ’60 als volgt samen: ‘On the eve of building the first new hotel in New York in decades (it would be called The Zeckendorf, of course), in 1965, he slammed into a wall of unmanageable debt and flamed out. Zeckendorf dissolved into a bewildered urban footnote: “How can they say I’m broke?” he wondered. “I owe a billion dollars.”³² Donald Trump was 19 jaar toen Zeckendorf neerstortte en had de zaak met aandacht gevolgd.

Trump kende het tragische lot van Zeckendorf Sr.: ‘He was a great guy who ended badly, and that’s not good.’³³ Zeckendorfs onderneming werd bankroet verklaard in 1965. Hij raakte alles kwijt aan de banken. Ook in dat opzicht zou Trump Zeckendorfs voorbeeld volgen. In korte tijd gingen in de jaren ’90 zes van Trumps ondernemingen bankroet, door een onmogelijk hoge schuldenlast.

Trump had Zeckendorf Sr. goed bestudeerd, zoals hij vele rolmodellen goed had bestudeerd. Dat gold ook voor Zeckendorfs neergang. Tegen O’Brien zei Trump: ‘You always have to watch that. I study him, because you don’t want the fate that happened to Bill Zeckendorf Senior to happen to yourself.’  Zijn bewondering voor de vastgoed-showman was er niet minder om: ‘Zeckendorf was a great, flamboyant guy who got crushed because of his appetite and his, you know, everything. But he was a great asset to the city.’

Volgens biograaf Jerome Tuccille had Trump ooit gezworen dat hij niet dezelfde fouten zou maken als Zeckendorf. ‘Zeckendorf ignored the three golden rules of real estate: location, location, location’, luidde Trumps analyse. Trump voegde er aan toe: ‘Zeckendorf remembered to multiply, but forgot to add’.³⁴ Maar Donald bleek jaren later wel degelijk dezelfde fouten te maken als zijn voorbeeld, met bijna dezelfde uitkomst als gevolg van zijn ‘appetite’. Ongebreidelijke expansie, gefinancierd met een onmogelijk hoge schuldenlast, was de primaire oorzaak geweest bij Zeckendorf Sr. in 1965 en het zou ook de primaire oorzaak worden van Trumps neergang rond 1990. Trump had alleen net iets meer geluk, want toen het einde naderde achtten de banken hem ‘too big to fail’ en kwam hij weg met een aantal uitonderhandelde faillisementen zonder persoonlijk bankroet te gaan. Maar hij raakte wel vrijwel al zijn op leningen rustende ‘bezittingen’ kwijt. Noodgedwongen. Net als zijn illustere rolmodel.